Jesse Livermore: Cuộc đời thăng trầm và cái chết bi kịch của một thiên tài đầu cơ chứng khoán (Phần 2)
Jesse Livermore luôn tự nhận bản thân là một nhà đầu cơ thuần chủng, song cuộc đời có phần bi kịch và hàng chục năm kinh nghiệm của ông trên thị trường kể từ thời niên thiếu quả rất đáng cho những nhà đầu tư cá nhân chúng ta suy ngẫm.
Dù được quý nhân giúp đỡ, Livermore vẫn phải chật vật sống qua ngày bằng giao dịch ngắn hạn, quản lý tài khoản cho người khác suốt từ năm 1911 đến 1917. Ông thực hiện nhiều vụ đầu cơ cổ phiếu thép, dầu khí và dần trả hết nợ vay cho các chủ nợ trước đây. Đến năm 1923, ông lập quỹ đầu cơ riêng, tạo việc làm cho hơn 60 người và bí mật viết cuốn tiểu sử huyền thoại “The Reminiscene of a Stock Operator” – một trong những quyển bán chạy nhất lúc bấy giờ. Từ năm 1923 đến cuộc Đại khủng hoảng, Livermore đã kiếm hàng chục triệu USD từ đầu cơ hàng hóa như lúa mạch và ngô.
Thương vụ bán khống lịch sử 1929, kiếm 100 triệu USD
Trong thời gian đó, Livermore cũng đã cưới Dorothy – một người vợ khác với tật nghiện rượu nặng. Dù chuyện gia đình nhiều trắc trở, Livermore vẫn rất nhạy bén với tình trạng bong bóng của thị trường. Ông quyết định bán khống một lượng lớn vào tháng 10/1929. Trong vỏn vẹn chỉ một ngày “Thứ ba đen tối”, tài sản của Livermore đã đạt 100 triệu USD trong khi cả quốc gia Mỹ rơi vào hoảng loạn; ông chính thức trở thành một huyền thoại bán khống lớn nhất bấy giờ.
1932- 1938, lần phá sản thứ ba và cuối cùng
Dù chưa một ai từng biết rõ chi tiết về lần phá sản thứ ba này của Livermore (ông chỉ viết tiểu sử vào năm 1923), song nhiều xét đoán cho rằng có thể ông đã trở nên kì vọng (bullish) quá sớm và mua cổ phiếu khi thị trường chưa thực sự chạm đáy vào năm 1930 – 1932. Sau đó, ông tiếp tục đặt cược vào thị trường hàng hóa và thua lỗ cho đến 1938.
Bi kịch thay, ở tuổi già 60, ông lại phải công bố phá sản trong khi bị điều tra bởi Ủy ban Chứng khoán SEC về giao dịch nội gián và mất hoàn toàn động lực vì chuyện gia đình tan vỡ.
1940, viết cuốn sách cuối cùng và tự kết liễu cuộc đời
Một năm sau, ông cưới Harriet Metz – một nghệ sĩ nổi tiếng tại New York – và ông phải sống nhờ thu nhập của bà. 1940, ông viết cuốn sách cuối cùng “How to trade in stocks” khá ngắn gọn và đúc kết vô cùng nhiều bài học quý giá mà chúng tôi sẽ phân tích dưới đây. Mặc cho chứa đựng bao nhiêu thất bại, kinh nghiệm và bài học từ chính cuộc đời Livermore, cuốn sách này của ông tiếp tục là một thất bại và không được nổi tiếng như cuốn tiểu sử 1923 viết bởi Edwin Lefevre.
Cùng năm đó, người ta tìm thấy xác của Livermore với vết thương tự bắn vào đầu tại một căn phòng khách sạn hiu quạnh ở New York. Ông viết lá thư tuyệt mệnh với dòng cuối cùng cho vợ của mình: “Anh xin lỗi, cuộc đời anh là một thất bại và anh không thể tiếp tục để em chịu đựng nữa…”. Dù đã hơn 70 năm về trước, cái chết của Livermore vẫn còn là một bí ẩn cho đến thời hiện đại với khá nhiều phỏng đoán và giả định (có cả giả định rằng vợ ông đã đầu độc ông ?!). Song sau khi nghiên cứu từ nhiều nguồn, chúng tôi tin rằng lý do hợp lý nhất cho quyết định tự sát là do Livermore không thể tiếp tục chịu đựng sự khổ sở của việc chiến đấu mà ông đã từng làm trong giai đoạn 15 năm 1908 – 1923. Ông đã hơn 60 tuổi, mất hết động lực và sự tự tin vào bản thân. Và như thế, huyền thoại đầu cơ giá xuống – một con người thông minh, can đảm và kiên cường nhất của giới đầu cơ tài chính Mỹ – cuối cùng đã bỏ cuộc vào những phút giây cuối đời. Trớ trêu thay, thị trường chứng khoán, thứ mà ông cả đời cố gắng để đánh bại, cuối cùng đã đánh bại ông (*).
5 kinh nghiệm “xương máu” từ Livermore
Dù cho kết cục của ông thất bại như bao người cố gắng chiến thắng thị trường bằng cách đầu cơ (speculate), ngày hôm nay, nhà đầu tư vẫn có thể áp dụng được khá nhiều từ những kinh nghiệm mà chính ông ghi lại trong quyển “How to trade in stocks, 1940”.
(1) Tin tưởng vào nhận định của chính mình
Sau hàng chục lần thất bại vì tin tưởng nhiều lời khuyên sai lầm/lừa đảo của người khác, Livermore đã đúc kết lại rằng: “Một người phải tin vào chính quan điểm của anh ta nếu anh ta muốn kiếm tiền được từ thị trường. Nếu tôi mua dựa trên lời khuyên của Smith, thì tôi cũng sẽ phải bán dựa trên lời khuyên của Smith. Nhỡ đâu Smith đột nhiên biến mất? Tôi hoàn toàn phụ thuộc vào anh ta. Chẳng có người nào có thể kiếm được số tiền lớn khi có một người khác bảo anh ta phải làm gì!”
(2) Kiên trì và giấc mơ kiếm tiền hằng ngày “ngu ngốc”
Livermore cho rằng bất kỳ nhà đầu tư cá nhân nào cũng chỉ nên giới hạn bản thân ở một số thương vụ, cụ thể hơn là một số cổ phiếu và một số ngành mà anh ta hiểu rõ – trái với tình trạng đầu cơ tràn lan ngành nghề của các nhà đầu cơ Việt Nam hiện nay.
Hơn nữa, ông khẳng định rằng chỉ có những kẻ ngốc (foolhardy) mới cố gắng thắng mọi “ván bài”, mọi lúc, mọi nơi. Ngược lại, những người thông minh sẽ kiếm được rất nhiều tiền từ việc chờ đợi và hành động quyết đoán đúng lúc.
(3) Giữ thói quen ghi chú lại những thương vụ/cổ phiếu
Livermore nổi tiếng với những mẩu ghi chú giá cổ phiếu và các xu hướng tựa như các đồ thị bây giờ. Dù vậy, ông khuyên rằng các cá nhân nên tự xây dựng và duy trì một hệ thống ghi chú riêng để theo dõi và lưu lại nhận định của bản thân (chúng tôi cũng tự xây dựng và duy trì một hệ thống phân tích & định giá hữu ích riêng trong nhiều năm qua).
(4) Biết điểm dừng và tận hưởng cuộc sống
Theo Livermore, hầu hết các tay đầu cơ đều không bao giờ thỏa mãn. Kiếm được 1 tỷ hôm nay dễ dàng, hôm sau anh ta sẽ đòi thêm nhiều tỷ nữa. Và cứ như thế, anh ta tựa như một con thiêu thân cờ bạc và sớm ra về trắng tay.
Ông khuyên rằng mỗi khi thắng lớn, cần rút ra ít nhất 50% lợi nhuận – cất vào tài khoản phong tỏa – và tận hưởng cuộc sống vì cuộc đời quá ngắn.
(5) Hiểu rõ cái giá phải trả cho “trò chơi đầu cơ”
Câu mở đầu quyển sách của Livermore đã trở nên kinh điển trong tâm trí của bất kỳ cá nhân nào: “Trò chơi đầu cơ là một trong những trò chơi chính thức thú vị nhất trên thế giới. Tuy nhiên, đây không phải là trò chơi cho những kẻ cứng đầu, những kẻ lười suy nghĩ, những kẻ không biết kiểm soát cảm xúc hay những kẻ muốn giàu nhanh. Bọn họ sẽ chết trong nghèo khó.”
Suy cho cùng, những thất bại của Livermore hầu hết đến từ việc thiếu kỷ luật và từ bỏ các nguyên tắc của bản thân ông. Song, các cá nhân chúng ta đều có thể học được cách kiên nhẫn, ghi chép, kỷ luật và cẩn trọng với các lời khuyên trên thị trường mà Livermore đã mắc phải.
Lời cuối, hệt như ngài Benjamin Graham đã dặn dò: Nếu phải đầu cơ, hãy làm thế với con mắt mở to, bởi vì sớm muộn gì bạn cũng sẽ thua lỗ (!) Do đó, những cá nhân hiểu được chân lý này cần phải tách bạch giữa tài khoản đầu cơ và đầu tư và chỉ dành tối đa từ 5% – 10% chỉ để “lấy cảm giác” thú vị từ nó mà thôi. Còn lại, nhiều năm kinh nghiệm đã cho chúng tôi thấy rằng triết lý đầu tư giá trị là con đường bền vững duy nhất mà một nhà đầu tư cá nhân có thể đi theo. Anh ta có thể lựa chọn giữa một nhà đầu tư phòng thủ và một nhà đầu tư năng động, song nguyên tắc về tối thượng về biên độ an toàn và đa dạng hóa danh mục trong đầu tư là điều mà anh ta luôn phải ghi nhớ.
Tác giả: Angelos & Europos/ Nguồn: newslettervietnam
Có thể bạn quan tâm:
Làm giàu từ chứng khoán bằng phương pháp VSA chính gốc
Nghiên cứu chuyên sâu về cách giao dịch của Wyckoff
