Xây dựng một sự nghiệp theo kiểu “danh mục đầu tư” – nên chăng?

Thứ Hai, 16-12-2024 | 15:00 GTM+7

Đa dạng hóa đời sống nghề nghiệp như một danh mục tài chính không phải lúc nào cũng là một ý tưởng tốt.

Xây dựng một sự nghiệp theo kiểu “danh mục đầu tư”

Xây dựng một sự nghiệp theo kiểu "danh mục đầu tư" - nên chăng?

Trong khoảng một thập kỷ qua, tôi thường xuyên gặp lại một chủ đề quen thuộc trong các cuộc trò chuyện với những học viên cũ. Thông thường, họ ở độ tuổi cuối 30 hoặc đầu 40, đã thành công trong các lĩnh vực như doanh nghiệp, đầu tư, luật hoặc tư vấn, và giờ đây họ cảm thấy không yên tâm. Họ thường nói: “Tôi muốn chuyển sang làm một số công việc tư vấn bán thời gian để có thể theo đuổi những hướng đi khác. Tôi có những ý tưởng khởi nghiệp. Có lẽ tôi có thể tham gia hội đồng quản trị và cũng làm một số công việc phi lợi nhuận.”

Gần đây, tôi cũng nghe những suy nghĩ tương tự từ các học viên hiện tại và các cựu học viên trẻ, những người đã và đang tích cực theo đuổi các công việc phụ song song với công việc chính của họ. Kế hoạch này thường được gọi là sống theo kiểu “cuộc sống danh mục đầu tư.”

Sự nghiệp danh mục đầu tư, các công việc phụ và các sắp xếp công việc linh hoạt không phải là những ý tưởng mới, nhưng chúng đã trở nên phổ biến hơn kể từ đại dịch. (Đồng nghiệp của tôi, Christina Wallace, đã khám phá chúng trong cuốn sách của cô ấy năm ngoái, The Portfolio Life.)

Tôi nhận thấy rằng các học viên của mình nói về những ý tưởng này theo một cách cụ thể, rút ra rất nhiều từ ngôn ngữ và logic của tài chính. Vậy “cuộc sống danh mục đầu tư” là gì, theo cách họ hiểu?

Đó là ý tưởng rằng một người có thể đa dạng hóa đời sống nghề nghiệp của mình như một danh mục tài chính và đạt được điều kỳ diệu tương tự. Lý luận này cho rằng sự hài lòng tăng lên khi có sự đa dạng. Rủi ro sẽ thấp hơn khi bạn không cần phải phụ thuộc vào một nhà tuyển dụng hoặc một lựa chọn duy nhất, mà không phải chịu thêm chi phí. Và các lựa chọn sẽ tăng lên khi bạn có nhiều con đường để theo đuổi hơn. Điều gì có thể tốt hơn?

Những hạn chế của sự nghiệp “danh mục đầu tư”

hạnh phúc

Khát vọng sống theo kiểu danh mục đầu tư – hay chính xác hơn là sự nghiệp danh mục đầu tư – có thể là kết quả tự nhiên của một thị trường lao động nóng và xu hướng rút ngắn thời gian làm việc tại một công ty. Tại sao lại đặt tất cả “trứng vào một giỏ” nghề nghiệp nếu bạn không có khả năng làm việc lâu dài tại một công ty? Giả định rằng cơ hội sẽ vẫn tồn tại nếu bạn chọn theo đuổi nhiều con đường cùng lúc trong một thời gian có vẻ hợp lý. Và, trong một nền kinh tế ngày càng được coi là mong manh, tại sao không “mua bảo hiểm” bằng cách tiếp cận theo kiểu danh mục đầu tư?

Tuy nhiên, khi áp dụng logic tài chính vào các lựa chọn cuộc sống, chúng ta thường tạo ra sự hợp lý hóa cho các quyết định của mình — và cả những lời khuyên mà chúng ta nhận và đưa ra. Một số ẩn dụ tài chính có thể hữu ích, nhưng sự hợp lý hóa đó đôi khi cũng làm méo mó suy nghĩ đúng đắn. Càng suy nghĩ kỹ về logic tài chính của “cuộc sống danh mục đầu tư,” càng thấy nó có nhiều vấn đề.

Thứ nhất, sự kỳ diệu của đa dạng hóa tài chính dựa trên khả năng sử dụng các tài sản không tương quan với mức lợi nhuận tương đương để đạt được hồ sơ rủi ro thấp hơn. Nhưng “vốn nhân lực” không hoạt động theo cách đó. Nếu bạn chia nó ra, các hoạt động đó sẽ không tạo ra lợi nhuận tương đương vì loại công việc có thể được phân chia và thực hiện bán thời gian không nhất thiết có giá trị ngang nhau. Sự nghiệp danh mục đầu tư thường trở thành một tập hợp các hoạt động có lợi nhuận thấp hơn. Và đó là chưa kể đến chi phí chuyển đổi — điều không liên quan trong danh mục tài chính nhưng rất đáng kể khi nói đến sự chú ý của chúng ta.

Thứ hai, lợi ích của đa dạng hóa tài chính cũng bắt nguồn từ việc giảm sự tương quan giữa các tài sản. “Cuộc sống danh mục đầu tư,” nếu nó phản chiếu logic của đa dạng hóa, sẽ giả định rằng các con đường sự nghiệp ít tương quan càng tốt. Nhưng logic này không áp dụng được cho vốn nhân lực. Việc cố tình theo đuổi các nhiệm vụ khác nhau với các kỹ năng khác nhau thường gây rối và phản tác dụng — hoàn toàn trái ngược với lời hứa của đa dạng hóa tài chính.

Khi nào cần tập trung thay vì phân tán

Tất nhiên, đôi khi việc giảm bớt các cam kết nghề nghiệp có thể có ý nghĩa, đặc biệt khi chúng ta tìm kiếm sự cân bằng hoặc đang ở trong môi trường làm việc độc hại. Nhưng những thời điểm này thường nên được xử lý bằng cách giảm sự phân tán thay vì chia nhỏ sự chú ý.

Những cựu học viên của tôi đạt được kết quả tốt nhất là những người tập trung năng lượng một cách cương quyết vào từng giai đoạn khác nhau. Điều đó không có nghĩa là họ luôn cống hiến hết mình cho sự nghiệp hoặc không bao giờ xoay chuyển, nhưng họ hiểu rằng sự phân tán năng lượng sẽ mang lại chi phí lớn, và sự chuyên tâm có thể là vô giá.

Cuối cùng, khát vọng cho một “cuộc sống danh mục đầu tư” thường phản ánh một nỗi sợ thất bại hoặc cam kết hơn là một chiến lược thực sự hiệu quả.

15 bước đơn giản để một ngày làm việc hạnh phúc và an lành hơn