BJ Fogg là ai? Cha đẻ của phương pháp Tiny Habits
Nếu bạn từng tự hỏi BJ Fogg là ai, thì ông chính là nhà khoa học hành vi đứng sau phương pháp Tiny Habits – một trong những tư duy thay đổi hành vi có ảnh hưởng nhất thế giới. Tiến sĩ BJ Fogg không chỉ là tác giả của cuốn sách bán chạy toàn cầu Tiny Habits – Thói quen tí hon, tiềm năng khổng lồ, mà còn là người sáng lập Stanford Behavior Design Lab, nơi khai sinh ra mô hình hành vi nổi tiếng B=MAP (Behavior = Motivation + Ability + Prompt). Hiểu được BJ Fogg là ai cũng chính là hiểu cách một nhà khoa học đã biến tri thức hàn lâm thành công cụ thực tiễn – giúp hàng triệu người thay đổi cuộc sống một cách dễ dàng, nhẹ nhàng và bền vững.
1️⃣ Hành trình học thuật của BJ Fogg
BJ Fogg, tên đầy đủ là Brian Jeffrey Fogg, sinh năm 1963 tại California, Hoa Kỳ.
Ngay từ khi còn trẻ, ông đã thể hiện niềm quan tâm sâu sắc đến mối quan hệ giữa con người, công nghệ và hành vi. Sau khi tốt nghiệp cử nhân và thạc sĩ tại Brigham Young University, ông tiếp tục theo học tiến sĩ tại Stanford University, nơi ông bắt đầu nghiên cứu về tác động của công nghệ đối với hành vi con người.
Sau khi hoàn thành luận án tiến sĩ, BJ Fogg là ai trong giới nghiên cứu hành vi đã trở nên rõ ràng hơn: ông được xem là người tiên phong trong việc kết hợp tâm lý học, công nghệ và thiết kế để thúc đẩy thay đổi hành vi tích cực.
Ông ở lại Stanford, sáng lập Stanford Behavior Design Lab – phòng thí nghiệm tập trung vào việc giúp con người thay đổi hành vi một cách hiệu quả và dễ dàng hơn, thông qua thiết kế hành vi (Behavior Design).
2️⃣ “Captology” – nền móng cho Behavior Design
Trước khi nổi tiếng với Tiny Habits, BJ Fogg từng được biết đến với khái niệm “Captology”, viết tắt của Computers As Persuasive Technologies – “máy tính như công cụ thuyết phục”.
Khái niệm này mô tả cách công nghệ có thể được thiết kế để ảnh hưởng và thay đổi hành vi con người. Vào cuối những năm 1990, khi Internet mới phát triển, Fogg đã dự đoán rằng máy tính và phần mềm sẽ trở thành công cụ tâm lý mạnh mẽ, giúp định hình hành vi, ra quyết định và cả cảm xúc. Từ “Captology” đã mở đường cho sự ra đời của Behavior Design – lĩnh vực nghiên cứu nền tảng mà Fogg phát triển sau này. “Công nghệ không chỉ thay đổi thế giới bên ngoài – nó thay đổi chính con người chúng ta.” – BJ Fogg
3️⃣ Stanford Behavior Design Lab – cái nôi của mô hình B=MAP
Năm 1998, BJ Fogg thành lập Stanford Behavior Design Lab, nơi quy tụ các nhà nghiên cứu trẻ và sinh viên muốn khám phá cách con người hình thành và duy trì hành vi.
Từ hàng nghìn thí nghiệm, ông rút ra kết luận rằng: “Con người không thất bại vì thiếu động lực, mà vì họ đang cố gắng thay đổi theo cách quá khó.”
Từ đó, Fogg phát triển mô hình B=MAP (Behavior = Motivation + Ability + Prompt) – công thức kinh điển giải thích cách hành vi xảy ra:
– Motivation (Động lực): bạn có muốn làm điều đó không?
– Ability (Khả năng): bạn có thể làm điều đó dễ dàng không?
– Prompt (Tín hiệu nhắc nhở): có yếu tố nào khiến bạn nhớ để làm không?
Chỉ khi ba yếu tố này xuất hiện cùng lúc, hành vi mới được thực hiện. Nếu động lực thấp, bạn vẫn có thể duy trì hành vi bằng cách làm cho nó dễ hơn và được nhắc đúng lúc. Đây là nền tảng cho toàn bộ hệ thống Tiny Habits – khoa học hành vi ứng dụng mà bất kỳ ai cũng có thể thực hành được.
4️⃣ Từ phòng thí nghiệm đến cuốn sách Tiny Habits
Câu trả lời cho “BJ Fogg là ai” không chỉ nằm ở danh vị một học giả, mà còn ở vai trò của ông trong việc phổ biến khoa học hành vi ra thế giới thông qua cuốn sách Tiny Habits: The Small Changes That Change Everything (2019).
Cuốn sách nhanh chóng trở thành New York Times Bestseller, được dịch ra hơn 40 ngôn ngữ, và được xem là cuốn cẩm nang khai sinh cho khoa học thay đổi hiện đại.
Trong Tiny Habits, Fogg đưa ra ba nguyên tắc cốt lõi:
- Bắt đầu thật nhỏ: hành vi nhỏ giúp não không kháng cự.
- Gắn hành vi mới với hành vi cũ: tạo mỏ neo hành vi (anchor habit).
- Ăn mừng cảm xúc tích cực: cảm xúc – không phải ý chí – giúp hành vi bén rễ.
> “Khi bạn thay đổi nhỏ, bạn mở khóa niềm tin rằng mình có thể thay đổi. Và đó là bước ngoặt thật sự.” – BJ Fogg
5️⃣ Ảnh hưởng của BJ Fogg trong khoa học hành vi và công nghệ
BJ Fogg không chỉ là nhà nghiên cứu mà còn là người cố vấn của thế hệ sáng lập Thung lũng Silicon. Những sinh viên từng học với ông – sau này trở thành nhà sáng lập của Instagram, LinkedIn, Pinterest và Facebook – đều chịu ảnh hưởng sâu sắc từ tư duy Behavior Design.
Phương pháp của ông được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực:
– Y tế: hỗ trợ bệnh nhân duy trì thói quen điều trị.
– Giáo dục: xây dựng động lực học tập bền vững.
– Marketing: thiết kế trải nghiệm người dùng tích cực.
– Phát triển cá nhân: hình thành thói quen tốt và loại bỏ hành vi xấu.
Tạp chí Fortune từng vinh danh ông là “một trong 10 nhà tư tưởng hành vi có ảnh hưởng nhất thế giới.”
6️⃣ Triết lý thay đổi của BJ Fogg
Khác với nhiều học thuyết khác nhấn mạnh ý chí và kỷ luật, BJ Fogg tin rằng con người thay đổi nhờ thiết kế thông minh hơn, chứ không cần mạnh mẽ hơn. Theo ông, thay vì cố gắng cưỡng lại bản năng, ta nên thiết kế môi trường và hành vi sao cho điều đúng trở nên dễ làm, và điều sai trở nên khó xảy ra. “Bạn không cần ý chí lớn hơn – bạn cần thiết kế thông minh hơn.” – BJ Fogg. Cách tiếp cận này đã giúp hàng triệu người nhận ra rằng thay đổi không phải là cuộc chiến, mà là một quá trình thiết kế lại cuộc sống từng chút một.
7️⃣ Di sản và tầm ảnh hưởng
Ngày nay, thông qua Tiny Habits Academy, BJ Fogg đã huấn luyện hơn 40.000 học viên toàn cầu – từ bác sĩ, nhà giáo dục đến lãnh đạo doanh nghiệp – áp dụng Behavior Design vào công việc và cuộc sống.
Tư tưởng của ông không chỉ truyền cảm hứng cho những nhà nghiên cứu hành vi, mà còn tạo ảnh hưởng mạnh mẽ đến cách chúng ta nhìn nhận sự thay đổi: nhỏ, tích cực, và có thể duy trì lâu dài.
—
Đến cuối cùng, hiểu “BJ Fogg là ai” cũng chính là hiểu triết lý mà ông theo đuổi suốt đời: con người không cần ép mình thay đổi – chỉ cần thiết kế lại hành vi để thay đổi trở nên dễ dàng và tự nhiên hơn. “Nếu bạn muốn thay đổi thế giới, hãy bắt đầu bằng cách thiết kế hành vi của chính mình.” – BJ Fogg
Nếu bạn muốn hiểu sâu hơn về cách BJ Fogg biến khoa học hành vi thành phương pháp thay đổi bền vững, hãy đọc Tiny Habits – Thói quen tí hon, tiềm năng khổng lồ. Cuốn sách này sẽ giúp bạn nhìn thấy sức mạnh thật sự của những hành động nhỏ, và vì sao mọi thay đổi lớn đều bắt đầu từ điều nhỏ nhất.
Xem thêm: Review Tiny Habits: Thói quen tí hon, thay đổi lớn
Happy Live Team
Có thể bạn quan tâm:
