Có thật xây thêm đường chỉ làm kẹt xe nặng hơn? Bằng chứng từ Houston, Singapore, Stockholm cho thấy điều ngược lại. Bài viết này – theo tinh thần Thomas Sowell – bóc trần ngụy biện đô thị ‘mở đường vô ích’ và chỉ ra giải pháp thật sự: kết hợp hạ tầng, giá cả và cơ chế khuyến khích.
Một bài viết phản biện kinh tế theo tinh thần Thomas Sowell.
Ngôn từ tích cực không chỉ là những lời nói đẹp đẽ mà còn là cầu nối quan trọng giữa tâm trí và cơ thể. Nhiều người thường xem lời nói như âm thanh thoáng qua, nhưng khoa học thần kinh và di truyền học hiện đại đã chứng minh: những câu bạn lặp lại hằng ngày có thể thay đổi cảm xúc, hành vi, thậm chí ảnh hưởng đến cách gen trong cơ thể bạn hoạt động. Câu hỏi là: làm thế nào một lời nói đơn giản lại có sức mạnh chữa lành và tái tạo như vậy?
Thông tin chứng khoán thì nhiều, sự thật thì ít. Trang bị lăng kính kinh tế của Thomas Sowell để lọc bỏ ảo tưởng và ra quyết định đầu tư sáng suốt.
Vào thế kỷ XVIII, Adam Smith đã mỉa mai những “nhà lý luận giáo điều” nghĩ rằng họ có thể sắp xếp xã hội như sắp xếp các quân cờ trên bàn cờ. Thomas Sowell, trong cuốn Những sự thật và ngụy biện trong kinh tế học (Economic Facts and Fallacies), gọi đây là Ngụy biện Quân cờ (chess-pieces fallacy): ảo tưởng rằng con người chỉ là công cụ để đẩy qua lại, thay vì những cá nhân có ý chí, sở thích và phản ứng riêng. Và khi con người không di chuyển “đúng ô” như kỳ vọng, bàn cờ sụp đổ.
Khi chi phí thuê nhà ngày càng đè nặng lên túi tiền, “kiểm soát giá thuê” thường được quảng bá như chiếc phao cứu sinh cho người nghèo. Nghe hợp lý, phải không? Giá thấp hơn, người thuê nhà được lợi. Nhưng đó chính là ngụy biện tổng-bằng-0: giả định rằng nếu một bên được lợi thì bên kia tất yếu phải mất, trong khi quên rằng giao dịch tự nguyện chỉ diễn ra khi cả hai bên đều thấy mình có lợi.
Niềm tin và hệ miễn dịch có mối liên hệ chặt chẽ hơn nhiều người tưởng. Không chỉ là lời an ủi tinh thần, khoa học đã chứng minh niềm tin tích cực có thể tác động đến sức khỏe, giúp tăng cường đề kháng, rút ngắn thời gian phục hồi và thậm chí hỗ trợ quá trình chữa lành. Câu hỏi là: làm sao tâm trí – thứ tưởng chừng vô hình – lại có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch vốn là cơ chế sinh học phức tạp của cơ thể?
Kỳ vọng tích cực có thể thay đổi sức khỏe, hiệu suất và cuộc đời bạn, nhiều hơn bạn từng nghĩ. Trong y học, đã có những bệnh nhân uống thuốc giả nhưng lại khỏi bệnh thật. Điều gì đang diễn ra? Câu trả lời nằm ở sức mạnh kỳ vọng – khi tâm trí tin tưởng điều gì, cơ thể và hành vi sẽ nỗ lực để biến nó thành hiện thực.
