Checklist 10 câu hỏi cho nhà đầu tư chứng khoán trước khi bấm nút “Mua”
Trước khi “xuống tiền”, một nhà đầu tư chứng khoán trưởng thành luôn biết kiểm tra lại lý do, kỳ vọng và rủi ro của chính mình.
Checklist 10 câu hỏi trước khi bấm nút “Mua”
Thị trường chứng khoán hồi phục trở lại sau phiên giảm mạnh, bảng điện xanh rực, room chat sôi nổi và rất nhiều lời khuyến nghị kiểu “múc đi, còn kịp”.
Nhưng thực tế cho thấy, không ít khoản thua lỗ bắt đầu từ những cú bấm lệnh trong vài giây, khi nhà đầu tư chưa kịp trả lời câu hỏi quan trọng nhất: “Tại sao mình lại mua cổ phiếu này?” .
Đầu tư không phải trò may rủi. Trước khi “xuống tiền”, một nhà đầu tư chứng khoán trưởng thành luôn biết kiểm tra lại lý do, kỳ vọng và rủi ro của chính mình. Và dưới đây là 10 câu hỏi quan trọng nhất mà bất kỳ ai cũng nên tự trả lời trước khi bấm nút “Buy” .
Phần 1: Hiểu Về Doanh Nghiệp & Định Giá (Phân Tích Cơ Bản – FA)
1. Mình có hiểu doanh nghiệp này làm gì không?
Câu hỏi trọng tâm: Doanh nghiệp này kiếm tiền bằng cách nào? Mô hình kinh doanh có bền vững không?
Hành động: Nếu bạn không thể diễn giải trong 1-2 câu về cách doanh nghiệp tạo ra lợi nhuận, đối thủ là ai, và triển vọng ngành thế nào, thì bạn chưa sẵn sàng để mua. Đừng đầu tư vào thứ mình không hiểu (Nguyên tắc của Warren Buffett).
2. Doanh nghiệp đang tăng trưởng hay đi lùi?
Câu hỏi trọng tâm: Sức khỏe tài chính của doanh nghiệp có đang cải thiện không?
Hành động: Phải trả lời bằng dữ liệu, không phải cảm xúc. Cần kiểm tra: Doanh thu, Lợi nhuận gộp/ròng, Biên lợi nhuận (Profit Margin), và Tốc độ tăng trưởng (CAGR) trong 3-5 năm gần nhất. Nếu con số không đẹp, câu chuyện tăng giá sẽ không bền vững.
3. Định giá đã hợp lý chưa?
Câu hỏi trọng tâm: Mình đang mua rẻ, mua hợp lý hay mua… đắt?
Hành động: Sử dụng các chỉ số định giá phổ biến như P/E, P/B, PEG hoặc phương pháp định giá chiết khấu dòng tiền (DCF). Quan trọng là so sánh với trung vị ngành và các đối thủ cạnh tranh. Một cổ phiếu tốt không hẳn là cổ phiếu đáng mua ở mọi mức giá.
Phần 2: Phân Tích Dòng Tiền & Thời Điểm (Phân Tích Kỹ Thuật – TA)
Thị trường là sự giao thoa giữa giá trị nội tại và tâm lý đám đông.
4. Dòng tiền đang vào hay đang rút ra?
Câu hỏi trọng tâm: Tiền lớn có đang ủng hộ cổ phiếu không?
Hành động: Đọc Thanh khoản (Volume), xem xét hành vi của nhà đầu tư lớn (tổ chức, khối ngoại). Dù doanh nghiệp tốt đến đâu, nếu dòng tiền lớn không ủng hộ, cổ phiếu vẫn có thể đi ngang hoặc giảm trong một thời gian dài.
5. Thời điểm thị trường có ủng hộ không?
Câu hỏi trọng tâm: Cổ phiếu này có đang bơi ngược dòng thị trường chung không?
Hành động: Đừng chỉ nhìn cổ phiếu. Hãy nhìn xu hướng thị trường chung (VN-Index/VN30), nhóm ngành và tâm lý chung (Chỉ số VIX, Fear & Greed Index). Một cổ phiếu mạnh trong một thị trường yếu vẫn có thể… rơi như thường.
6. Vị thế mua có hợp lý không?
Câu hỏi trọng tâm: Điểm mua của mình có tối ưu rủi ro/lợi nhuận không?
Hành động: Xác định rõ: Bạn đang mua dò đáy, mua theo xu hướng (breakout), hay mua tích lũy? Một điểm mua đẹp giúp giảm rủi ro và tăng xác suất thắng, thay vì “mua đại rồi tính sau” và phải ôm lỗ ngay lập tức.
Phần 3: Quản Trị Rủi Ro & Kỷ Luật (Tâm Lý)
Yếu tố quyết định sự tồn tại lâu dài trên thị trường.
7. Mình sẽ cắt lỗ ở đâu nếu sai?
Nếu chưa thể nói rõ “Sai thì mình cắt ở mức nào?” , nghĩa là chưa đủ điều kiện để bấm lệnh. Quy tắc 7–8% hay mức cắt lỗ phù hợp phải được xác định trước, không phải sau.
8. Vị thế mua có hợp lý không?
Bạn đang mua dò đáy, mua theo xu hướng hay mua theo nhịp break? Một điểm mua đẹp giúp giảm rủi ro và tăng xác suất thắng, thay vì “mua đại rồi tính sau”.
9. Mình có đang FOMO không?
Nếu lý do bạn mua là: “thấy người khác lãi”, “sợ lỡ tàu” hay “ôm lâu không chịu được nữa”, thì đó không phải đầu tư – đó là phản xạ cảm xúc. Và cảm xúc là kẻ thù số một trên thị trường.
10. Tỷ trọng bao nhiêu là hợp lý?
Một mã cổ phiếu không nên chiếm quá lớn trong danh mục, đặc biệt với nhà đầu tư mới. Phân bổ sai , dù chọn đúng cổ phiếu, vẫn có thể nhận kết cục buồn. Danh mục phải có kỷ luật – giới hạn – phòng thủ .
Kết Luận: Đầu Tư Cần Sự Trưởng Thành
Đầu tư chứng khoán là một hành trình dài hạn, đòi hỏi sự trưởng thành và kỷ luật. 10 câu hỏi trên không chỉ là một checklist kỹ thuật, mà còn là một bộ lọc tâm lý giúp bạn tách biệt giữa đầu cơ cảm tính và đầu tư có nguyên tắc.
Bạn là một nhà đầu tư chứng khoán nghiêm túc, hãy tự trả lời rõ ràng 10 câu hỏi này trước mỗi quyết định “xuống tiền” để tối đa hóa lợi nhuận và quản trị rủi ro một cách hiệu quả nhất!
Khi bạn đọc đến đây, bạn muốn học hỏi kiến thức mẫu hình biểu đồ, cho đến tư duy,, phương pháp, quy tắc mua/bán, phát từ những huyền thoại như William O’Neil, Mark Minervini, Jesse Livermore, Richard Wyckoff… thì Happy Live xin giới thiệu đến bạn những cuốn sách có thể thay đổi nội lực – tầm nhìn – tư duy đầu tư của chính bạn:
Làm giàu từ chứng khoán – William J. O’Neil:
Cách kiếm 18,000% lợi nhuận trên thị trường chứng khoán – Gil Morales & Chris Kacher:
Cách thức kinh doanh và đầu cơ cổ phiếu – Jesse Livermore:
Giao dịch như một phù thủy chứng khoán – Mark Minervini:
Bộ sách Làm giàu từ chứng khoán bằng phương pháp Wyckoff VSA Chính Gốc – Rubén Villahermosa Chaves
Đây là phương pháp – nguyên tắc – kỷ luật – tư duy, là nền tảng giúp bạn bước ra khỏi nhóm 95% và tiến về nhóm 5% biết mình đang làm gì trên thị trường.
Happy Live team sưu tầm/cafef
Dành cho nhà đầu tư thích đi theo xu hướng của thị trường để tận dụng cơ hội kiếm tiền
