TRÊN LỊCH CỦA SERENA WILLIAMS –  có hình nền nghệ thuật là những bức tranh của Jackson Pollock  – thứ bảy là thời gian dành cho gia đình. Ngày thứ bảy mà tôi ngồi cùng với cô ở Rome (cô đã ở New York vào đầu tuần và tuần kế tiếp có mặt tại Paris) có thêm ý nghĩa quan trọng khác.

Đúng ngày đó bốn năm trước, tại chính Eternal City, cô gặp chồng mình, Alexis Ohanian, người đồng sáng lập cộng đồng trực tuyến Reddit. Cả hai ăn mừng, một phần, với hình thức mà bất cứ ai không phải là vận động viên nữ nổi tiếng nhất thế giới cũng thấy rất đỗi bình thường: đi dạo trong vườn khách sạn với con gái Olympia, 22 tháng tuổi.

Cuộc dạo chơi này lãng mạn hơn ta nghĩ: khu nghỉ dưỡng Rome Cavalieri rộng hơn sáu héc ta, lớn đến mức ta có thể gọi khu vườn này là “công viên tư nhân” với những bức tượng sư tử và kỳ lân bằng đá cẩm thạch và đồng nằm rải rác. Khung cảnh vương giả phù hợp với một nhân vật lịch sử của giới thể thao Mỹ, người có 23 danh hiệu Grand Slam và đã vượt qua mọi rào cản và khuôn mẫu.

Còn kỳ lân? Ohanian đảm nhận phần việc của mình giữa Reddit và quỹ 500 triệu USD của anh, Initialized Capital. Nhưng hóa ra Williams cũng âm thầm tham gia cuộc chơi đó. Hiện giờ, cô là vận động viên đầu tiên từng lọt vào danh sách thường niên của Forbes về những người phụ nữ tự lập giàu nhất thế giới, với khối tài sản ước tính khoảng 225 triệu USD, phần lớn trong số đó là nhờ trí óc và thương hiệu của cô chứ không phải từ nghề tay trái.

Trong năm năm qua, cô đã âm thầm đầu tư vào 34 công ty khởi nghiệp. Hồi tháng tư, Williams chính thức tuyên bố khai trương Serena Ventures, với mục đích đầu tư vào các công ty khác và những công ty do cô thành lập.

Các vận động viên đang giàu có hơn bao giờ hết, nhờ sự bùng nổ về phí bản quyền truyền hình cho các sự kiện thể thao trực tiếp. 50 vận động viên được trả lương cao nhất thế giới đã kiếm được 2,6 tỉ USD vào năm ngoái, so với mức 1 tỉ USD của 15 năm trước.

Williams gần như không phải là người đầu tiên đầu tư thu nhập khả dụng mới vào hoạt động tích cực. Chỉ riêng tại NBA, LeBron James, Stephen Curry và Kevin Durant đều đã thành lập các công ty truyền thông; Durant, Andre Iguodala và Carmelo Anthony là những nhà đầu tư mạo hiểm tích cực. Nhưng William là một trong số ít những người đầu tư đặc biệt quanh một ngôi sao Bắc Đẩu duy nhất: chính bản thân cô.

“Tôi muốn trở thành một phần của câu chuyện,” cô nói, “Tôi muốn tham gia vào xây dựng cơ sở hạ tầng. Tôi muốn chính mình trở thành thương hiệu, thay vì chỉ là gương mặt đại diện.” Nếu tính đến sự hiểu biết lâu năm về kiểu dáng và thiết kế của Serena, cô thừa sức tham gia các dòng thời trang, trang sức và các sản phẩm làm đẹp. 

Vâng, cô sẽ tiếp tục thi đấu quần vợt – sự trở lại kiên cường của cô vào năm ngoái sau khi sinh con đã đánh bóng hình ảnh của cô như biểu tượng văn hóa vượt trên cả thể thao. Chắc chắn cô sẽ vui vẻ tiếp tục kiếm thù lao quảng cáo từ những công ty như Nike và JPMorgan Chase – tổng thu nhập 29 triệu USD trong 12 tháng qua là cao nhất trong sự nghiệp của cô.

Nhưng tựa như một cú phản công bóng xoáy, Williams tin rằng rồi sẽ đến lúc cô có thể giảm thu nhập từ quảng cáo bằng cách tận dụng số tiền kiếm được nhờ tên tuổi và danh tiếng của chính mình.

CÂU CHUYỆN VỀ CÁCH HAI CHỊ EM SERENA VÀ VENUS WILLIAMS đạt đến đỉnh cao của thế giới quần vợt là kịch bản huyền thoại của Hollywood: Một người cha da đen không có nhiều kinh nghiệm chơi quần vợt áp dụng chế độ giáo dục tại gia cho hai cô con gái của mình và dạy họ trên đường phố Compton, California, để xâm nhập, rồi thống trị môn thể thao này.

“Bạn sẽ nhìn thấy nhiều người khác nhau đi xuống phố với những khẩu AK-47 và nghĩ, ‘Đến lúc vào nhà rồi’,” Serena nhớ lại thời gian đầu, “Khi nghe thấy tiếng súng, bạn sẽ phải nằm rạp xuống.”

Việc người cha khăng khăng giữ các cô con gái phát triển sớm của mình tránh xa cỗ máy huấn luyện của học viện quần vợt tư nhân và lịch thi đấu giải thiếu niên đầy hiệu quả đã để lại dấu ấn lên người con gái nhỏ hơn, đặc biệt là sau khi cô giành được danh hiệu Grand Slam đầu tiên ở tuổi 17.

“Việc đó thực sự giúp tôi định hình chính mình cho sự nghiệp sau đó, cả trong lẫn ngoài sân đấu, về việc nắm lấy cơ hội và làm thế nào để trở nên khác biệt và nổi bật,” Williams nói về chiến lược của mình. Khi mọi người qua phải thì cô làm ngược lại. Vì vậy, tại Serena Ventures, cô tập trung vào các công ty do phụ nữ và nhóm chủng tộc thiểu số thành lập. Quyết định đó mang mục đích xã hội. Nhưng cũng giống phương thức mà cô được huấn luyện trong quần vợt, cô tìm cơ hội bằng cách không hùa theo số đông.

Năm ngoái tại Hoa Kỳ, chỉ có 2,3% tổng số vốn đầu tư mạo hiểm được rót vào các công ty khởi nghiệp do phụ nữ lãnh đạo và ngay cả khi tính gộp các công ty có cả người sáng lập nam lẫn nữ, con số đó cũng chỉ ở mức 10%. Số liệu còn tệ hơn đối với những người sáng lập da đen và người Mỹ Latinh. Tuy nhiên, cho đến nay, khoảng 60% các khoản đầu tư của Williams đã được chuyển đến các công ty do phụ nữ hoặc người da màu lãnh đạo.

“Liệu có cách nào tốt hơn để lan truyền thông điệp đó không?” Williams hỏi. Hiện giờ, cách duy nhất để có đủ số lượng công ty đó là hỗ trợ họ từ sớm. Đây là điều làm Williams cảm thấy say mê sau khi đầu tư và cuối cùng thua lỗ 250.000 USD trong một công ty khởi nghiệp vào những năm trước khi thành lập Serena Ventures. “Tôi rút ra kinh nghiệm rằng không thể chi tiêu quá mức, đồng thời cũng biết được rằng mình thích đầu tư hạt giống,” cô cho biết.

Trong số 34 công ty mà cô đầu tư thông qua Serena Ventures, hơn 3/4 là công ty đang ở giai đoạn đầu. “Bước vào thế giới đó thật vui. Tôi không chơi trò may rủi. Tôi không mạo hiểm,” Williams chia sẻ, “Tôi là kiểu người không thích mạo hiểm nhất, nhưng tôi cảm thấy việc đầu tư hạt giống là điều chúng tôi muốn.”

Suy tính đến rủi ro theo cấp số nhân liên quan đến các công ty trong giai đoạn trước khi đạt doanh thu và đạt doanh thu sớm, Williams xây dựng đội ngũ cố vấn của thung lũng Silicon quanh mình, mặc dù cô đã có Patrick Mouratoglou hướng dẫn thi đấu và Jill Smoller của WME xử lý phần thu nhập từ quảng cáo – trị giá khoảng 250.000 USD – trong gần hai thập niên.

Trong đội ngũ của cô có Chris Lyons, từ công ty Andreessen Horowitz, một người bạn và cố vấn không chính thức. “Cô ấy có nhiệt huyết hơn 99% số người trong lĩnh vực này,” Lyons cho biết, “Cô ấy thường xuyên tìm đến tôi để hỏi ý kiến của tôi về các công ty.” Còn có giám đốc điều hành của Facebook, Sheryl Sandberg, một người bạn lâu năm, cùng là thành viên hội đồng quản trị của SurveyMonkey giống cô.

“Tôi luôn xin lời khuyên của cô ấy trong rất nhiều lĩnh vực khác nhau,” Williams cho biết (ngôi sao quần vợt cũng ngồi trong hội đồng quản trị của nền tảng mua sắm xã hội Poshmark.) Tuy nhiên, có một cố vấn nổi bật hẳn trong số những người đó – người mà cô kết hôn. “Tôi luôn tin tưởng vào Alexis,” cô nói.

Williams chưa bao giờ nghe nói về Reddit khi cả hai gặp nhau vào năm 2015 và Ohanian biết rất ít về quần vợt. Nhưng họ gắn kết với nhau nhờ tham vọng. “Cô ấy quyết tâm làm mọi việc thật hoàn hảo,” Ohanian cho biết. Forbes ước tính tài sản của anh trị giá 70 triệu USD. Mục tiêu công ty mạo hiểm của anh là các công ty có thành tích nổi bật tập trung vào công nghệ như Instacart và Patreon.

Nhưng Williams đã học hỏi được kinh nghiệm thông qua các giao dịch của Ohanian. Initialized và Serena Ventures thậm chí đã cùng đầu tư vào vài công ty, trong đó có Gobble, công ty giao các bữa ăn được sơ chế sẵn hằng tuần và Wave, cung cấp dịch vụ chuyển tiền miễn phí tới châu Phi qua điện thoại. Williams cho biết: “Tôi thích gọi chúng tôi là gia đình kinh doanh hiện đại hơn.” 

Williams kể Rapaport đến phỏng vấn với ba ý tưởng đầu tư, cùng với những con số và lý do đằng sau. Rapaport đã nghiên cứu các ý tưởng đầu tư của mình – và chú ý đến người có khả năng sẽ là sếp mới của cô, người mà ngay đầu tuần đã đăng trên Instagram rằng cô ấy thích bánh Taco ngày chủ nhật nhiều đến thế nào. Rapaport đến nhà Williams ở ngoại ô San Francisco để dự cuộc họp vào trưa chủ nhật cùng với ý tưởng đầu tư và hai túi bánh taco được chế biến riêng, và bình tĩnh xử lý một loạt các email đăng ký thuê bao của Ohanian. Williams nói: “Tôi biết đây là cô gái chúng tôi cần.”

SERENA WILLIAMS tập trên sân tập nền đất sét đỏ của câu lạc bộ quần vợt Parioli ở Rome một vài ngày trước giải Ý mở rộng, luyện tập với dòng nhạc pha trộn giữa các thể loại âm nhạc mà điểm chung duy nhất là chúng được hát bằng giọng nữ mạnh mẽ, từ Rihanna, Adele đến Pink.

Khi có thông tin lan truyền khắp câu lạc bộ rằng tay vợt nổi tiếng nhất thế giới đang đánh bóng ở sân của họ, một đám đông tập hợp – đây là điều đã được dự đoán, người trẻ nhất trong số họ hét lên thật to, “Serena!”, còn người lớn tuổi nhất thì chụp hình và đăng ảnh.

Cho đến nay, Williams là nữ vận động viên nổi tiếng nhất ở Hoa Kỳ – và trong tất cả các vận động viên, chỉ có Tom Brady và Tiger Woods có thể vượt qua cô một chút về mức độ nhận biết trong cộng đồng. Theo Henry Schafer, người theo dõi Q Scores – đo lường mức độ được yêu thích của một người nổi tiếng, danh tiếng của Serena hầu như không có nhược điểm nào. Tỷ lệ hấp dẫn của cô ở mức trên trung bình đối với mọi đối tượng, từ thế hệ thiên niên kỷ, giới công nhân đến tầng lớp có thu nhập cao.

Sau 20 năm tỏa sáng, Williams biết cách xử lý sức mạnh của sự nổi tiếng. Cuối phiên tập kéo dài hai giờ, cô duyên dáng ký tặng và cùng chụp ảnh với nhiều người hâm mộ. Quan trọng hơn: tại Serena Ventures, cô đã tìm ra cách khai thác sức mạnh đó.

Thập niên vừa qua dẫn đến việc xuất hiện những nhà đầu tư mạo hiểm là người nổi tiếng, được thúc đẩy bởi sự thành công của những người như diễn viên Ashton Kutcher và nhạc sĩ Nas, cả hai đều có quỹ riêng. Các đợt IPO gần đây của Uber và Lyft kéo theo thành công của các nhạc sĩ và ngôi sao hạng A của Hollywood như Gwyneth Paltrow, Jay-Z và Olivia Munn, những người đã sớm gia nhập thị trường và kiếm được nhiều tiền.

Nhìn chung, Ohanian thấy hoài nghi về xu hướng này. “Tôi thường khuyên những người sáng lập không nên nhận tiền từ những người nổi tiếng,” anh nói. “Ngoại lệ duy nhất là khi họ thực sự sẽ làm gia tăng giá trị. Bởi vì trong hầu hết các trường hợp, họ không thực sự am 
hiểu thị trường và sẽ thật tệ nếu họ chỉ đầu tư vì muốn thỏa mãn cái tôi của mình.”

Vì vậy, Williams cố gắng đầu tư vào các giao dịch mà ở đó, danh tiếng, thương hiệu và nền tảng của cô có thể phát huy tác dụng. Là một trong những người đại diện thương hiệu tốt hơn trong thế kỷ này, đây là điều mà cô đã được mài giũa, mà phần lớn các nhạc sĩ và diễn viên (những người coi thường đa số các hợp đồng sản phẩm) không có.

Cô có gần 30 triệu người theo dõi trên các phương tiện truyền thông xã hội – theo Hookit, nền tảng theo dõi ảnh hưởng của người nổi tiếng trên phương tiện truyền thông xã hội, các bài đăng có hình ảnh chính cô sử dụng trang phục mang logo của Nike đã tạo ra hơn 2 triệu USD giá trị quảng cáo cho thương hiệu trong 12 tháng qua.

“Serena là đại diện thương hiệu vô cùng hiếm có, tiếp cận với người dùng toàn cầu vượt xa ranh giới của môn quần vợt,” Scott Tilton, CEO của Hookit cho biết. Danh tiếng đó được khuếch đại theo cấp số nhân khi giao dịch với một thương hiệu đang ở giai đoạn đầu phát triển, chứ không phải là một thương hiệu như Nike. Cô đã chia sẻ hai video trên Instagram về việc đội ngũ trợ lý của mình ăn các bữa ăn của Daily Harvest trước khi tham dự Met Gala.

Cô hợp tác với Neighborhood Goods, công ty mang đến cách tiếp cận ngẫu nhiên cho ngành bán lẻ, để ra mắt dòng quần áo của cô. “Sử dụng nền tảng của cô ấy để nói về sứ mệnh của chúng tôi là sự hỗ trợ lớn nhất mà chúng tôi nhận được, ngoài nguồn vốn của cô ấy,” theo Georgina Gooley, người đồng sáng lập Billie, công ty sản xuất dao cạo có giá được trừ bỏ “thuế hồng” (pink tax – loại thuế khiến các sản phẩm cho nữ giới có giá cao hơn các phiên bản tương tự dành cho nam giới).

Ứng dụng hẹn hò và kết nối Bumble đã đưa Williams làm người đại diện thương hiệu cho năm 2019, bao gồm quảng cáo Super Bowl. Cặp đôi này cũng hợp tác trong một cuộc thi sân cỏ, trong đó hai người chiến thắng cùng với các nhà sáng lập nữ đã được chọn để nhận tài trợ từ Serena và Bumble.

Ba giám đốc điều hành của các công ty trong danh mục đầu tư của Serena Ventures – Daily Harvest, The Wing – không gian làm việc chung tập trung vào phụ nữ và Lola, thương hiệu băng vệ sinh tampon hữu cơ – đã được kết nối tại hội nghị thượng đỉnh Bumble Fund Summit lần đầu tiên vào tháng tư.

“Cô ấy đang tạo ra một nơi để mọi người kết nối với nhau,” Jordana Kier, người sáng lập Lola, cho biết. Nguồn lực của nhà đầu tư mang lại lợi ích to lớn như thế được chuyển hóa thành một lợi ích khác: hàng loạt hợp đồng. Đối với các giao dịch nghiêm túc hơn, các công ty liên doanh truyền thống cần phải sở hữu cổ phần lớn để có thể thu lại lợi nhuận.

Tuy thế, Williams rất vui khi được phát triển cùng họ. “Các công ty đều biết rằng Serena là một nhà đầu tư chiến lược cực kỳ giá trị,” Ohanian nói. “Tôi nghĩ đó là cơ hội tốt nhất trong tất cả các cơ hội, và về cơ bản, cô ấy có thể lựa chọn đối tượng tốt nhất trong số các công ty VC hàng đầu xét theo các giao dịch thú vị với cô ấy, đồng thời cô ấy vẫn có loạt hợp đồng của riêng mình từ những người muốn cô ấy đầu tư.”

MỘT LỢI ÍCH KHÁC của việc đầu tư trong giai đoạn đầu: Cho dù ký tới 34 tờ séc thì cô vẫn chỉ bỏ ra khoảng 6 triệu USD vào các công ty này. Khi đầu tư mạo hiểm, xét đến tài sản ròng của cô, thì đó vẫn là loại hình rủi ro thấp. Và cho đến nay, lợi nhuận có vẻ đầy hứa hẹn. Serena Ventures cho biết họ đang định giá danh mục đầu tư ở mức hơn 10 triệu USD và gấp đôi khoản đầu tư ban đầu.

Gần một nửa các công ty đã có các vòng đầu tư mạo hiểm tiếp theo kể từ khi Williams đầu tư, và Serena Ventures thậm chí dường như đã sẵn sàng để đạt được thành công đầu tiên sau khi Unilever công bố kế hoạch mua công ty thực phẩm chức năng Olly Nutrition vào tháng tư.

Năm khoản đầu tư của cô tăng ít nhất năm lần. Những công ty nằm trong tốp đầu bao gồm Billie, Daily Harvest, MasterClass và The Wing. Tuy nhiên, Serena Williams sẽ không phải là một trong những đối thủ lớn nhất mọi thời đại nếu không đầu tư nhiều hơn vào bản thân.

Mặc dù được biết đến như một biểu tượng thời trang, trước đây cô chỉ kiếm được tiền thông qua các nền tảng khác, như làm đại diện thương hiệu hoặc hợp tác kinh doanh. Giờ thì điều đó đang thay đổi. Smoller, đại lý lâu năm của cô về đại diện thương hiệu, nhớ lại cuộc họp gần đây tại Nike.

“Tôi đang nói chuyện, và Serena ngắt lời tôi, bắt đầu hỏi những câu hỏi liên quan đến các kênh phân phối, KPI và chiến lược tăng trưởng của họ,” anh nói. “Tôi nhìn quanh và thấy biểu cảm trên khuôn mặt của họ… Cô ấy đã đạt đến trình độ muốn tìm hiểu về quy trình và phương pháp, điều mà tôi nghĩ rất nhiều người không ngờ đến.”

Vào tháng 5 năm ngoái, Serena Ventures đã cho ra mắt dòng sản phẩm quần áo bán trực tiếp cho người tiêu dùng do cô tự đầu tư, S by Serena. William cho biết, cô cứ mãi đợi ai đó tài trợ cho công ty thiết kế quần áo của mình, nhưng “tôi đã nghĩ sai. Tôi phải tự đầu tư cho chính mình.”

Dòng quần áo này gồm váy, áo khoác, áo, denim và nhiều sản phẩm khác, đa số có giá dưới 200 USD. Cô thấy hào hứng với một buổi trình diễn S by Serena trong Tuần lễ thời trang New York vào tháng chín. Doanh số tăng mạnh vào tháng 10 khi người bạn thân của Williams, Meghan Markle, mặc áo blazer thuộc bộ sưu tập “Boss”, và bộ sưu tập này nhanh chóng được bán hết trên trang web.

Để đáp lại, Williams đã chủ trì buổi tiệc mừng em bé ra đời của nữ công tước xứ Sussex vào tháng hai. Williams có kế hoạch ra mắt dòng trang sức S by Serena trong năm nay và một sản phẩm làm đẹp vào năm 2020. Dù đầu tư kinh doanh nhưng Williams cho biết cô sẽ tiếp tục tập trung vào lịch thi đấu của mình, ưu tiên các sự kiện Grand Slam làm tỏa sáng thương hiệu của cô. Mặc dù đã là cựu binh trong thế giới quần vợt ở tuổi 37, cô vẫn cho rằng mình còn hai hoặc thậm chí ba năm nữa.

“Tôi không vội giải nghệ,” cô cho biết. Nhưng tại Serena Ventures, cô đã tạo dựng nền móng để tiếp tục công việc này cả đời. “Tôi muốn tạo ra thương hiệu lâu dài, giống như sự nghiệp của tôi,” cô nói. “Không phấn khích, không dừng tại đây, không lỗi thời, không chạy theo xu hướng, đó là một điều rất bình thường, giống như cuộc chơi tennis của tôi.”