Guy Spier: Một phi vụ bán khống nhớ đời của tôi
“Hóa ra ganh tị và hám danh là những sai lầm đắt giá, theo đúng nghĩa đen.” – Guy Spier (trích Lột xác để trở thành nhà đầu tư giá trị).
> Xem thêm “Hành trình từ bầy lang sói đến Warren Buffett” của Guy Spier tại đây.
Khi còn làm một Nhà quản lý quỹ phòng hộ ở New York có nhiều điều khiến Guy Spier hối hận. Tuy nhiên cũng có những quyết định mà sau này được chứng minh là có lợi ích lớn trong sự nghiệp đầu tư của mình.
Chuyện là, tôi đã khám phá ra một công ty mà tôi cho là tuyệt vời. Công ty này tên Farmer Mac. Một phương pháp tôi tìm kiếm cơ hội đầu tư là học hỏi sư phụ và rồi tìm hiểu xem tôi có thể mua cùng cổ phiếu đó hay một cổ phiếu khác tốt hơn có cùng đặc tính hay không. Buffett có khoản đầu tư lớn vào Freddie Mac và Fannie Mae. Cả hai công ty đều đã tiêu tùng. Nhưng ấy, Freddie và Fannie là những công ty tuyệt vời. Tài sản chính của hai công ty này là niềm tin, hậu thuẫn, và tín nhiệm từ Chính phủ Mỹ, nghĩa là họ có thể vay ở mức lãi suất không rủi ro. Tôi tìm kiếm một công ty có lợi thế tương tự và tìm thấy Farmer Mac – một công ty nhỏ được Chính phủ bảo trợ trong phân khúc nông trại. Với tôi, công ty này như một viên ngọc quý chưa được khám phá.
Vào năm 2003, tôi mời ban điều hành công ty đến trình bày trước nhóm hiệp sĩ. Whitney Tilson, một quản lý quỹ phòng hộ, tác giả và bình luận viên truyền hình nổi danh, sau đó đã chia sẻ ý tưởng này với Bill Ackman.
Bill đã lập nên một công ty đầu tư tên Gotham Partners sau khi tốt nghiệp Harvard, là một nhà phân tích tài ba với tài năng thiên phú nhìn ra những gì nhà đầu tư khác thiếu sót.
Một vài tuần sau, Bill kéo tôi sang một góc sau cuộc gặp mặt với nhóm hiệp sĩ và bảo tôi, “Guy này, có chuyện tớ muốn nói với cậu”. Đã biết tính cậu ta rất phóng khoáng và thích mai mối bạn bè còn độc thân với nhau, tôi cứ ngỡ rằng cậu ta chuẩn bị giới thiệu cho tôi một cô nào. Nhưng hóa ra, cậu ta muốn nói với tôi về Farmer Mac, vì nghe rằng tôi đã mua cổ phiếu này. Bill đã thức đến tận bốn giờ sáng để tìm hiểu về công ty này sau khi Whitney bảo rằng tôi rất có hứng thú với nó. Buổi sáng hôm sau, cậu ta gọi cho Whitney và cảm ơn vì “cơ hội tuyệt nhất tôi từng thấy”. Nhưng hóa ra Bill không mua công ty này: cậu ta bán khống cổ phiếu này. Nói cách khác, cậu ta có bằng cớ để tin rằng Farmer Mac sắp sập tiệm.
Khi chúng tôi đi bộ chừng 20 dãy phố về phía văn phòng của cậu ta ở trung tâm, Bill giải thích những gì cậu ta nghĩ rằng tôi đã bỏ sót, và vì sao cậu ta lại bán tháo. Cậu ta nghĩ cổ phiếu này không chỉ rớt giá, mà còn rớt đến mức vô giá trị. Cậu tiếp tục nói tôi nghe vì sao Farmer Mac không hề giống với Freddie và Fannie. Tôi bắt đầu thấy ruột gan nhộn nhạo. Cảm thấy tôi có vẻ vẫn chưa hiểu hết, cậu ta mời tôi lên văn phòng. Ở đó, trước sự ngỡ ngàng của tôi, cậu ta cho tôi thấy cả kệ tủ chất đầy các hồ sơ nộp lên ủy ban chứng khoán của Farmer Mac trong hơn chục năm ròng. Bên trong những hồ sơ này chi chít những ghi chú và giấy đánh dấu. Cậu còn in ra cả những hồ sơ chứng khoán hóa (securitization) của công ty này nữa.
Thoạt nhìn, các hồ sơ này cũng tương tự như của Freddie và Fannie. Nhưng, Bill giải thích, chúng thực sự khác xa nhau. Trong trường hợp Freddie và Fannie, một hồ sơ chứng khoán hóa điển hình gồm hàng trăm, hay thậm chí là hàng ngàn, khoản thế chấp của các hộ gia đình tương tự nhau. Trong trường hợp của Farmer Mac, hồ sơ chứng khoán hóa của nó gồm một số ít các khoản vay của trang trại, mỗi khoản vay lại có tính chất khác nhau. Góc nhìn của Bill là những tài sản của Farmer Mac không thể chứng khoán hóa được và công ty này giống với một công ty cho vay hơn. Cậu ta nhận định, các gói vay kiểu này rủi ro hơn thoạt tưởng, và công ty rất dễ phá sản.
Có thời điểm, khi cậu ta đang trình bày, tôi đã phản biện rằng, “Nhưng đây là một công ty được Chính phủ hậu thuẫn cơ mà. Nó gần như là một cánh tay của Chính phủ Mỹ rồi”. Bill đáp, “Guy, cậu đã quá tin vào các tổ chức của nhà nước rồi đấy”.
Khi giờ cơm trưa đến gần, tôi bị giằng xé giữa một bên là mong muốn ở lại với Bill để học hỏi thêm với một bên là ham muốn chạy ngay về văn phòng để bán quách cổ phiếu này đi. Đến giờ, đã rõ là tôi chẳng hiểu đủ về Farmer Mac để quyết định sở hữu nó. Đây là một điểm khai sáng rất quan trọng: chúng ta thường xuyên tập trung quá mức để phân tích theo hướng sai và thiếu cân nhắc những điều chí tử. Thế nên, thật sự ta cần sẵn long đón nhận khả năng rằng ta đã mắc sai lầm.
Trong buổi ăn trưa từ thiện, Buffett nhìn thẳng vào mắt tôi với tất cả vẻ nghiêm nghị và nhận định về những phân tích đầu tư của ông, “Tôi chưa bao giờ sai lầm”. Trong trường hợp của ông, điều này có thể đúng, hay gần đúng. Nhưng như quản lý quỹ phòng hộ Lisa Rapuano đã từng nói, “Tôi không phải là Warren Buffett và bạn cũng vậy”.
Ngay hôm đó, tôi bán 2/3 số cổ phiếu tôi nắm giữ; ngày hôm sau, tôi bán nốt số còn lại. May mắn thay, tôi vẫn kiếm được một khoản lời.
Sau đó, tôi sắp xếp một cuộc gặp mặt với CEO và CFO của Farmer Mac. Vào một buổi chiều thu mưa tầm tã, tôi gặp Bill và Whitney ở Penn Station, rồi chúng tôi đón chuyến tàu Acela đến tổng hành dinh công ty ở Washington, DC. Ban điều hành đã chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc đón tiếp nhà đầu tư như thường lệ, vốn tập trung vào những nét tương đồng trên bề mặt giữa Farmer Mac, Freddie, và Fannie. Sau một, hai trang chiếu (slide), Bill giơ tay chen ngang và nói, “Xin lỗi, tôi không cần xem hết bài thuyết trình của quý vị. Tôi chỉ muốn hỏi quý vị vài câu”.
Rồi cậu đưa ra những vấn đề hôm trước đã trình bày với tôi. Ban điều hành hoặc không thể, hoặc không sẵn sàng trả lời những câu hỏi bới long tìm vết của Bill, và rõ là họ đã trở nên cáu gắt. Giữa chừng, vị CEO nói, “Đây có lẽ không phải là công ty dành cho các vị”. Tôi bị sốc vì ông ta không đưa ra được một lời đáp nào thú vị hơn.
Một tuần sau, tôi bán khống cổ phiếu này. Đây là một trong ba lần hiếm hoi trong đời tôi bán khống. Bản tính của tôi không hợp với kiểu bán khống thế này. Nhưng lý trí của tôi thấy rõ rằng phản ứng của ban điều hành đã khẳng định nhận định của Bill. Sau này, cậu ta bảo tôi rằng họ thậm chí còn loại cậu ta ra khỏi danh sách nhận cuộc gọi báo cáo hàng quý của công ty nữa.
Tôi bắt đầu hứng thú với môn thể thao gọi là bán khống này. Tôi tìm cách tham gia vào cuộc hội đàm và đưa ra những câu hỏi hóc búa nhằm phơi bày điểm yếu của công ty. Tôi kiên quyết cho những nhà đầu tư khác thấy được rủi ro tiềm ẩn bên dưới lớp sơn phủ bề mặt bóng loáng của công ty này. Tôi cũng nói chuyện với tờ New York Times, để giải thích những quan ngại của mình. Đó là những quan điểm hợp lý và quan trọng và nhà đầu tư có quyền được biết, rằng công ty này rủi ro hơn những gì họ nghĩ. Nhưng có một sự bất bình vì lẽ phải (hay lẽ phải của chính tôi) trong thái độ của tôi còn chưa được thể hiện rõ.
Giờ nhìn lại, tôi có cảm giác như khi ấy mình đã lạc lối và hành xử như một kẻ thích hà hiếp người khác. Mục đích của tôi – một nhà đầu tư giá trị – là tích lũy tiền bạc cho các cổ đông, không phải khơi mào những cuộc chiến không cần thiết hay tôn vinh bản thân như một người lính giương cao ngọn cờ công lý để phục thù. Tôi không chỉ trích những quản lý quỹ khác muốn làm chuyện này, nhưng đó không phải vai trò của tôi trong đời, và tôi nghĩ nó làm quấy nhiễu tâm trí tôi và làm vấy bẩn đôi tay tôi. Không lâu sau đó, tôi lãnh hậu quả. Tờ Wall Street Journal đăng một bài báo cho rằng nhiều quản lý quỹ phòng hộ có thể đang kết bè với nhau để thao túng giá cổ phiếu họ đang bán khống. Các cổ phiếu đó bao gồm MBIA, Allied Capital, và Farmer Mac. Eliot Spitzer, Tổng chưởng lý New York lúc bấy giờ, cho tiến hành một cuộc điều tra, cả Ủy ban Chứng khoán và Sàn giao dịch Hoa Kỳ cũng mở cuộc điều tra. Họ muốn biết liệu có liên quan đến việc phổ biến các thông tin sai lệch về các công ty ấy hay không.
Tôi cũng nằm trong vòng điều tra, cùng với Bill và một quản lý quỹ phòng hộ trứ danh David Einhorn. Cuộc điều tra chẳng đi đến đâu, nhưng nó gây xao nhãng cho tôi, vừa căng thẳng vừa tốn kém, vì tôi phải lục lọi thông tin để đáp ứng yêu cầu của các điều tra viên. Trong khủng hoảng tài chính, cả ba công ty ấy đều tiêu tùng, xác thực những phân tích của Bill. Farmer Mac quả thực là một cú bán khống mang lợi nhuận khủng cho cậu ấy và tôi.
Tuy nhiên, tôi ước gì mình chỉ đơn thuần bán đi cổ phiếu và đặt dấu chấm hết, cho dù lợi ích đến từ việc đặt cược chống lại nó có lớn đến thế nào đi chăng nữa. Theo quan điểm của tôi, cuộc đời quá ngắn ngủi để hoang phí vào những mâu thuẫn như thế này, và lợi nhuận từ cuộc đầu tư như thế không đáng để trả giá bằng những cơn đau đầu. Nghe có thể hơi lạ, nhưng tôi nghĩ rằng chúng ta cũng thường thu hút những điều xấu đến với chính mình khi ta công kích người khác. Theo kinh nghiệm của tôi về nhân quả, ta nên tập trung vào điều tích cực và hành xử như một nguồn lực tốt lành thay vì vô duyên vô cớ bị lôi kéo vào những cuộc chiến thù nghịch. Tôi tự hỏi rằng Eliot Spitzer – sau này cũng bị ô danh – có nghiệm ra điều tôi vừa nêu sau nhiều năm trường tranh đấu để hất cẳng người khác hay không.
Nguồn: Trích sách Lột xác để trở thành nhà đầu tư giá trị
Có thể bạn quan tâm:
Lột xác để trở thành nhà đầu tư giá trị – Guy Spier
Hành trình lột xác từ tay “mafia” cò mồi phố Wall
trở thành nhà đầu tư giá trị chân chính
