Hiểu đơn giản về Pha loãng cổ phiếu trong đầu tư
Pha loãng cổ phiếu là thuật ngữ khá quen thuộc với các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán gần đây. Pha loãng xảy ra khi các doanh nghiệp phát hành thêm cổ phiếu, số lượng cổ phiếu của công ty tăng lên, khiến cho tỷ lệ sở hữu công ty của các cổ đông hiện tại bị giảm xuống. Vậy pha loãng cổ phiếu là gì? Và điều này sẽ gây ảnh hưởng như thế nào đối với nhà đầu tư và doanh nghiệp?
Pha loãng cổ phiếu là gì?
Pha loãng cổ phiếu trong tiếng Anh là Dilution, Stock Dilution hoặc Equity Dilution.
Pha loãng cổ phiếu xảy ra khi một công ty phát hành cổ phiếu mới khiến cho tỷ lệ sở hữu công ty của các cổ đông hiện tại bị giảm xuống.
Pha loãng cổ phiếu cũng có thể xảy ra khi người nắm giữ quyền chọn cổ phiếu, chẳng hạn như nhân viên công ty hoặc những người khác thực hiện quyền chọn của mình.
Khi số lượng cổ phiếu lưu hành tăng lên, mỗi cổ đông hiện hữu sở hữu một phần nhỏ hơn của công ty, làm cho giá trị mỗi cổ phiếu sẽ bị giảm xuống.
Pha loãng cổ phiếu là việc phát hành thứ cấp thêm cổ phiếu phổ thông của một công ty cổ phần dưới nhiều hình thức khác nhau theo quy định của pháp luật.
Ví dụ: Giả sử công ty A đã phát hành 100 cổ phiếu cho 100 cổ đông cá nhân. Mỗi cổ đông sở hữu 1% công ty. Nếu sau đó công ty A mở đợt chào bán cổ phiếu lần thứ hai và phát hành 100 cổ phiếu mới cho 100 cổ đông nữa, mỗi cổ đông cũ sẽ chỉ sở hữu 0,5% công ty. Tỷ lệ sở hữu nhỏ hơn cũng làm giảm quyền biểu quyết của mỗi nhà đầu tư.
Khi nào cổ phiếu bị pha loãng?
Có nhiều mục đích khác nhau, một số mục đích chính là tăng vốn, giảm thị giá, chống thâu tóm, động viên nhân viên, cấn trừ công nợ…v.v
Thông thường, những lúc thị trường chứng khoán tăng mạnh như từ đầu năm 2021 đến nay, là thời điểm các doanh nghiệp “tranh thủ” lên kế hoạch phát hành thêm cổ phiếu nhằm tăng huy động vốn dựa vào sự “hấp thụ” nhanh chóng từ các nhà đầu tư mới F0.
Các hình thức pha loãng cổ phiếu
Các hình thức phát hành thứ cấp của pha loãng cổ phiếu có thể là:
- Chuyển đổi trái phiếu, hoặc chứng khoán chuyển đổi thành cổ phiếu
- Cổ phiếu ưu đãi, cổ phiếu thưởng
- Chào bán cho cổ đông hiện hữu
- Chào bán riêng lẻ
- Phát hành thêm cổ phiếu mới
Những người nắm giữ trái phiếu, chứng khoán chuyển đổi, lựa chọn chuyển đổi sang cổ phiếu
Trong trường hợp này, doanh nghiệp có nghĩa vụ phát hành thêm cổ phiếu để thực hiện yêu cầu chuyển đổi của trái chủ. Sau khi chuyển đổi, doanh nghiệp sẽ giảm được khoản nợ vay từ trái phiếu, đồng thời vốn chủ sở hữu sẽ tăng lên, số lượng cổ phiếu cũng tăng theo.
Sự kiện pha loãng này ảnh hưởng chủ yếu đến tỷ lệ sở hữu và làm thay đổi cơ cấu cổ đông. Xét về lợi ích mỗi cổ đông nhận được, lợi nhuận doanh nghiệp sẽ không bị ảnh hưởng quá nhiều, vì khi đó doanh nghiệp không phải trả lãi vay cho trái phiếu nữa. Việc giảm chi phí lãi vay giúp doanh nghiệp giữ lại nhiều lợi nhuận hơn, góp phần bù đắp cho số lượng cổ phiếu tăng lên do chuyển đổi.
Chào bán riêng lẻ: là việc doanh nghiệp tiến hành chào bán cổ phiếu cho một số ít nhà đầu tư (dưới 100 nhà đầu tư). Danh sách các nhà đầu tư được xác định từ trước, thông thường sẽ là các cổ đông chiến lược, cổ đông hiện hữu, hay các đối tác của công ty.
Chào bán cổ phiếu ra công chúng: Phương thức chào bán này có lợi thế cho doanh nghiệp có nhu cầu huy động lượng vốn lớn. Tuy nhiên, rủi ro pha loãng từ phương thức chào bán này cũng cao hơn so với chào bán riêng lẻ ở trên.
Chào bán cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu: là trường hợp doanh nghiệp phát hành thêm và bán toàn bộ số cổ phiếu đó cho tất cả cổ đông. Mỗi cổ đông sẽ được mua lượng cổ phiếu tương ứng với tỷ lệ sở hữu hiện tại của mình.
Ví dụ doanh nghiệp phát hành 1.000 cổ phiếu cho tất cả cổ đông hiện hữu. Cổ đông A có tỷ lệ sở hữu đối với doanh nghiệp là 10%. Do đó, A sẽ có quyền mua số lượng cổ phiếu tương ứng với 10% x 1.000 cổ phiếu = 100 cổ phiếu.
Ở trường hợp này, nếu tất cả cổ đông đều thực hiện quyền mua của mình, thì tỷ lệ sở hữu của mỗi cổ đông sau đợt phát hành không thay đổi, nên cũng không làm pha loãng cổ phiếu. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp, cổ đông không muốn thực hiện quyền mua, dẫn đến tỷ lệ sở hữu giảm, như vậy đã chịu sự pha loãng cổ phiếu.
Chào bán thêm cổ phiếu để tăng vốn: Một công ty đang tìm kiếm nguồn vốn mới để tài trợ cho các cơ hội tăng trưởng hoặc thanh toán các khoản nợ hiện tại có thể phát hành thêm cổ phiếu để huy động vốn.
Phát hành cổ phiếu mới khi sáp nhập, mua lại công ty khác: Một công ty có thể phát hành và cung cấp cổ phiếu mới cho các cổ đông của công ty mục tiêu họ muốn mua. Các doanh nghiệp nhỏ hơn đôi khi cũng cung cấp cổ phiếu mới cho các cá nhân để trả cho những dịch vụ mà công ty nhận được từ họ. Tỷ lệ hoán đổi được hai bên thỏa thuận từ trước.
Ví dụ: Công ty A có 100.000 cổ phiếu, với giá thị trường là 100.000 đồng/cổ phiếu. Công ty B có 40.000 cổ phiếu, giá thị trường là 25.000 đồng/cổ phiếu. Công ty A sẽ tiến hành sáp nhập công ty B với phương án hoán đổi cổ phiếu.
Theo đó, công ty A tiến hành phát hành thêm 10.000 cổ phiếu và tiến hành hoán đổi toàn bộ số cổ phiếu của công ty B theo tỷ lệ 1:4 (1 cổ phiếu công ty A sẽ đổi được 4 cổ phiếu công ty B). Sau khi sáp nhập, số lượng cổ phiếu của công ty A sẽ là 110.000 cổ phiếu, và các cổ đông công ty B sẽ trở thành cổ đông của công ty A.
Lúc này, cổ phiếu của công ty A bị pha loãng, nhưng mang ý nghĩa tích cực, vì mục tiêu của các thương vụ sáp nhập này thường nhằm phục vụ cho việc kinh doanh như: giảm chi phí sản xuất, giảm bớt đối thủ cạnh tranh và tăng thị phần.
Phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn người lao động (ESOP)
ESOP là một dạng quyền mua cổ phiếu được phát hành cho nhân viên công ty, mục đích chính để khích lệ và giữ chân nhân viên giỏi. Người mua cổ phiếu ESOP là ban lãnh đạo công ty, hoặc những nhân viên ít nhiều chịu sự quản lý từ ban lãnh đạo. Do đó, hệ quả của việc phát hành ESOP sẽ làm giảm quyền sở hữu của cổ đông bên ngoài, đồng thời tăng thêm “sức mạnh” cho ban lãnh đạo công ty.
Ảnh hưởng của pha loãng cổ phiếu
Nhiều cổ đông hiện hữu không coi việc pha loãng cổ phiếu là điều tốt. Vì thực chất, việc tăng thêm số cổ đông khiến cho quyền sở hữu công ty của họ bị cắt giảm. Điều này có thể khiến các cổ đông hiện hữu tin rằng giá trị của họ trong công ty đang giảm đi.
Trong một số trường hợp, các nhà đầu tư nắm giữ lượng cổ phiếu lớn có thể lợi dụng những cổ đông sở hữu lượng cổ phiếu công ty thấp hơn.
Hơn nữa, việc tăng nguồn cung cổ phiếu sẽ làm tăng số cổ phiếu lưu hành, trong khi lợi nhuận tạo ra từ nguồn vốn đó chưa tăng kịp tương ứng, dẫn đến làm giảm tính hấp dẫn của các chỉ số định giá theo lợi nhuận của các doanh nghiệp phát hành trong ngắn hạn, như chỉ số EPS, ROE, Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu…
Pha loãng còn tăng áp lực cho ban lãnh đạo doanh nghiệp phải tạo ra lợi nhuận tương ứng với phần vốn tăng thêm.
Nhưng pha loãng cổ phiếu không phải lúc nào cũng có nghĩa tiêu cực. Nếu công ty phát hành cổ phiếu mới để tăng lượng tiền của công ty để trả bớt nợ, làm giảm chi phí lãi vay, hoặc đầu tư vào một dự án mới, một sản phẩm mới hay mua lại một đối thủ cạnh tranh (M&A), thì điều này có thể là tích cực.
Hay như việc pha loãng bằng cách phát hành ESOP cũng giúp nhân viên có thêm động lực làm việc và tạo được nhiều sản phẩm hơn.
Lời kết
Tóm lại, nhà đầu tư nên cân nhắc thật kĩ trước khi cổ phiếu mình nắm giữ bị pha loãng. Nếu lợi ích đem lại thấp hơn giá trị bị pha loãng thì nên bán cổ phiếu đó đi trước khi bị pha loãng, hoặc không nên nắm giữ nữa nếu kì vọng của bạn đối với tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp không cao hơn tốc độ pha loãng hay thậm chí thấp hơn.
Hay nói cách khác, nhà đầu tư nên xem xét cẩn trọng doanh nghiệp huy động vốn này vào mục đích gì, sử dụng có hiệu quả hay không, tiềm năng tăng trưởng lợi nhuận sau này từ việc thêm vốn đó có tốt hay không để đưa ra các quyết định đầu tư hợp lý.
Nguồn: anhthucfx
Có thể bạn quan tâm
Bộ sách Giao dịch theo xu hướng
