Trong suốt nhiều năm, đã có rất nhiều người ngờ vực Jeff Bezos và Amazon. Jeff nổi tiếng như ngày nay là nhờ vào việc ông ấy đang là người giàu nhất hành tinh. Và trong khi hình ảnh của ông trên các phương tiện truyền thông thường có sự biến đổi giữa thiện và ác – thì không còn một ai nghi ngờ ông ta nữa. Amazon quả thực là một công ty khổng lồ.

Tuy nhiên, trong 20 năm đầu tiên, mọi thứ rất khác biệt. Công ty gần như không tạo ra được lợi nhuận. Họ có vẻ mất tập trung và định giá công ty của họ không còn được quan tâm rộng rãi nữa.

Thế nhưng, nếu các bạn thực sự để ý đến những gì mà Jeff Bezos nói trong khoảng thời gian ấy, các bạn đã có thể thấy được rằng, ông ấy không màng đến bất kỳ lời chỉ trích nào.

Ông ấy có một hệ thống đưa ra quyết định rất đơn giản nhưng lại hiệu quả. Hệ thống này gần như đảm bảo rằng, những gì ông ấy đã làm chính là những gì ông ấy nên làm. Cả thế giới khi ấy đã nhìn vào bàn cờ vây trong khi ông ấy đang chơi cờ vua.

Nền tảng bí mật của ông nằm ở việc ông ấy có một chu kỳ kế hoạch hoàn toàn khác. Ông ấy không quan tâm đến việc chiến thắng trong một giai đoạn được xác định bởi truyền thông hay Phố Wall mà ông ấy làm những việc của hôm nay và tập trung không ngừng nghỉ vào việc của ngày mai.

Nếu như có một kỹ năng nào đó tách biệt Jeff Bezos với những CEO hiệu quả khác – hầu hết trong số họ đều hiệu quả – thì kỹ năng đó là khả năng thực hiện những quyết định tốt nhất khi đối mặt với một tương lai mà ông ấy còn chưa hiểu rõ.

Hầu hết chúng ta đều phải thường xuyên thực hiện những quyết định tương tự, và những quyết định này tối quan trọng. Hậu quả của chúng có thể kéo dài trong nhiều thập kỷ.

Việc có một bộ khung là cực kỳ quan trọng, và rất may mắn là chúng ta luôn có thể lấy trộm chúng.

Tầm nhìn là kim chỉ nam

Nghịch lý lớn nhất mà chúng ta gặp phải khi đưa ra quyết định là việc chúng ta buộc phải đưa ra quyết định ngay lập tức về một vấn đề còn không tồn tại.

Ai dám chắc bạn vẫn sẽ hạnh phúc với lựa chọn công việc của bạn sau khi ra trường, hoặc người bạn đời mà bạn quyết định cưới trong 10 năm sắp tới – khi mà bạn sẽ là một người hoàn toàn khác và sẽ sống trong một hiện thực hoàn toàn khác – bằng với khi bạn vừa mới thực hiện chúng?

Thực ra, nhiều khả năng bạn sẽ không thể hạnh phúc bằng. Mọi thứ diễn ra và con người cũng thay đổi.

Quan trọng hơn, chúng ta không thể lường trước được tương lai. Tương lai chưa tồn tại. Chúng ta sống trong một thế giới phức tạp với vô số những biến số có sự tương tác với nhau để đưa ta đến một con đường nào đó. Ngoài ra, có vô vàn những kết quả của những xác suất khác nhau có thể xảy ra.

Nếu như không có một kim chỉ nam dài hạn dẫn lối cho chúng ta thì rất khó để chúng ta có thể có kế hoạch cho những công việc hàng ngày. Chúng ta cần có một ý tưởng sơ khai về việc chúng ta muốn ở đâu trong 10, 20 hoặc 30 năm tới. Chúng ta cần phải làm gì đó.

Trong trường hợp này, giải pháp thường không phải là một tầm nhìn cụ thể hoặc một thước đo thành công bên ngoài, mà là một định hướng chung dựa trên những bằng chứng từ trong quá khứ – không có gì quá cụ thể cả, nhưng vẫn đáng để thử.

Khi phải đối mặt với việc đưa ra những quyết định quan trọng và lâu dài nhất, Jeff Bezos có một quy tắc rất đơn giản nhưng rất hữu ích: “Tập trung [tầm nhìn]” vào những thứ mà sẽ không thay đổi.”

Ở Amazon, điều này có nghĩa là mọi thứ được xây dựng xung quanh sự ám ảnh với khách hàng. Họ không cố gắng chạy theo xu hướng bởi họ không biết xu hướng nào sẽ tồn tại lâu dài. Tuy nhiên, họ biết rằng trong 20 năm sắp tới, khách hàng vẫn sẽ muốn dịch vụ giao hàng nhanh và sản phẩm rẻ. Họ có thể xây dựng tương lai xung quanh những trọng tâm chính trên.

Tương tự, nếu như bạn đã 30 tuổi, bạn sẽ khó có thể xác định được khẩu vị của bạn sẽ thay đổi như thế nào. Tuy nhiên, bạn có thể khá chắc chắn rằng, nếu như bạn đã yêu thích sự sáng tạo được 20 năm rồi, thì 20 năm tới có lẽ bạn vẫn sẽ như vậy. Bạn có thể xây dựng một sự nghiệp xung quanh điều đó.

Việc tập trung lâu dài sẽ giúp bạn có nhiều kiểm soát hơn đối với kết quả hành động của bạn, nhưng điều đó không quan trọng nếu bạn không có định hướng ổn định.

Cách duy nhất để bạn có định hướng ổn định là xác định xem phần nào của bạn vẫn sẽ không thay đổi.

Thử nghiệm, cách làm chậm rãi

Một khi đã có được định hướng, sự tập trung sẽ được chuyển hướng gần hơn về nhà. Bạn cần phải thực sự tìm ra những bước cần thiết để đến được đó.

Vấn đề ở đây là, nếu như định hướng của bạn không thực sự cụ thể (đúng là như vậy) và nếu như bạn xác định được đó sẽ là một con đường dài (đúng là nó rất dài) thì thật khó để đi ngược lại những việc đã làm để xác định các bước hành động rõ ràng hàng ngày.

Hơn thế nữa, việc xác định được điểm bắt đầu có thể là rất khó. Sẽ rất dễ dàng nếu như bạn xác định được rằng mình muốn được nhớ đến là như nghệ sĩ xuất sắc trong 10 năm tới. Thế nhưng, làm thế nào để bạn xác định được mình sẽ cải thiện bản thân như thế nào?

Câu trả lời đơn giản một cách đáng ngạc nhiên. Thử nghiệm rồi hủy bỏ; mày mò rồi xây dựng.

Nhiều người mắc sai lầm sớm trong cuộc đời khi đưa ra một quyết định lớn và bám lấy nó. Nói chung, điều này không thực sự tốt, bởi sẽ rất khó để bạn có thể xác định được bạn cần gì hay thích gì cho đến khi bạn có được nó.

Bạn nên thử khám phá những lối đi khác nhau và rồi thử nghiệm với từng lối đi một. Nếu có những lối đi thích hợp với bạn, hãy tiếp tục đi theo nó. Nếu một số lối đi khác dẫn đến thất bại, hãy sử dụng những thất bại ấy để loại trừ bớt các lựa chọn. Đó là cách để bạn có thể khai thác lợi ích từ những chiến thuật và sự may mắn cùng một lúc.

Trong khi giá trị cốt lõi của Amazon luôn là bị ám ảnh bởi khách hàng, họ biết rằng họ có thể đạt được mục tiêu bằng nhiều cách khác nhau. Và cho dù họ khởi đầu bằng việc bán sách và các mặt hàng bán lẻ khác, thì họ cũng đã thử nghiệm và khám phá những ngành khác như điện toán đám mây, phần cứng,…

Hiện nay, một phần lớn doanh thu và lợi nhuận của họ đến từ những canh bạc ngẫu nhiên như điện toán đám mây.

Nếu họ không thử nghiệm các lối đi mà thay vào đó là chọn một hoặc hai lối đi cụ thể, họ sẽ không có những thất bại như điện thoại Amazon Fire, nhưng họ cũng sẽ không có AWS, một sản phẩm đã mang về tới 20 tỷ USD trong năm 2017 và Amazon Prime, hiện đang có tới hơn 100 triệu khách hàng.

Bởi vì tương lai là một thứ không thể đoán trước, trong tương lai gần, việc thử nghiệm mang đến những lựa chọn để khám phá xem, lối đi nào sẽ là phù hợp khi mọi thứ diễn ra trong thời gian thật hơn là dựa trên những dự đoán thiếu tin cậy.

Thế giới không ngừng thay đổi. Để có thể bắt kịp với nó, chúng ta cần phải linh hoạt.

Điều không nên làm

Cách tiếp cận trực quan mà nhiều người sử dụng để lập kế hoạch cho tương lai là chọn ra một mục tiêu trung hạn cụ thể và rồi làm việc ngược theo từng bước chính xác một.

Họ tưởng tượng ra bản thân trong năm năm tới và ghép các mảnh ghép còn lại vào với nhau.

Tuy nhiên, vấn đề ở đây là, các mục tiêu trung hạn không cho phép tính linh hoạt được thể hiện. Chúng thường bị xác định quá mức, và đó là một vấn đề khi phải đương đầu với sự thiếu chắc chắn. Hơn nữa, chúng cũng quá ngắn gọn, khiến cho bạn mất kiên nhẫn bạn cần để thử nghiệm.

Mặc dù có vẻ như việc định hình hướng đi cho hơn 30 năm là khó để giải thích hơn là mục tiêu năm năm, nhưng sự thật là có rất nhiều chướng ngại vật khiến bạn không thể đưa ra những lựa chọn ngắn hạn. Quan trọng hơn, nó mang lại cho bạn nhiều quyền kiểm soát hơn là tính ngẫu nhiên không thể lường trước được.

Đây chính là lý do mà mọi người đều nghi ngờ Bezos và Amazon hàng bao năm nay. Họ quá tập trung vào kết quả trong một quý và cũng không thể nhận ra họ chuẩn bị tốt thế nào cho thập kỷ này.

Thật dễ dàng để vận may chống lại bạn ở trong một khoảng thời gian ngắn, nhưng việc không thể thành công là một điều khó xảy ra nếu như bạn sẵn sàng dành ra 30 năm làm việc vào nó.

Chúng ta sống trong một thế giới năng động và không ngừng thay đổi. Cách duy nhất để chúng ta có thể đưa ra những quyết định hiệu quả là phải tránh được các khung tĩnh. Chúng ta phải đưa ra các lựa chọn một cách linh hoạt và cởi mở.

Tương lai có thể bất định, nhưng không có nghĩa là chúng ta không thể định hình được nó.

Nguồn: Saga

Có thể bạn quan tâm: TỦ SÁCH KHỞI SỰ – KHỞI NGHIỆP – LÀM GIÀU

ĐẶT SÁCH