Lý thuyết Bốn lò lửa: Cuộc sống là một chuỗi các lựa chọn không hoàn hảo
“Mỗi người trong một giai đoạn của cuộc đời chỉ nên và sẽ làm tốt nhất nếu chúng ta chọn ra hai vai trò chính để nắm giữ.”
Donald E.Super cho rằng, tùy theo độ tuổi mà chúng ta có thể đóng nhiều vai trò khác nhau. Ở độ tuổi 21-25, bạn đang đóng vai trò là con ngoan của bố mẹ, sinh viên của một trường đại học danh giá, một người bạn thân luôn kề vai sát cánh, một người trẻ hết mình vì tình yêu, một người công dân mẫu mực, hay một nhân viên tiêu biểu tại công ty?
Về lý thuyết, vai trò nào cũng cần thiết, vai trò nào cũng quan trọng – nhưng để đạt đỉnh của sự hạnh phúc trong vai trò đó, buộc ta phải đưa ra sự lựa chọn. Làm sao một người có thể có thời gian để cống hiến cho công ty từ sáng tới đêm, lại vừa có thời gian hai tiếng một ngày chơi với chó. Thêm nữa là phải dành một ngày cuối tuần cho ba mẹ, ba lần trong tuần đi chơi với người yêu…
Trong một xã hội đang đề cao tinh thần multitask (làm việc đa nhiệm), nhiều người tin rằng chỉ cần cố gắng đủ, sắp xếp thời gian tốt, sử dụng những công cụ hỗ trợ tiên tiến, thì bản thân hoàn toàn có thể làm được mọi thứ mình đề ra cùng một lúc. Ngẫm đi nghĩ lại, những mục tiêu, mong muốn mà bản thân kì vọng đạt được đều rất hay, rất đáng để làm – nhưng không thể làm tất cả cùng một lúc được.
Hãy dừng đọc ở đây một chút và viết ra những vai trò bạn đang phải đóng trong cuộc đời, hiện tại bạn muốn tập trung vào vai trò nào?
Lý thuyết Bốn lò lửa
Hãy nghĩ về cân bằng công việc-cuộc sống dưới Lý thuyết Bốn lò lửa. Tưởng tượng rằng cuộc sống của bạn như một cái bếp có bốn lò. Mỗi lò biểu tượng cho một mặt của cuộc sống:
- Lò lửa đầu tiên đại diện cho gia đình
- Lò lửa thứ hai đại diện cho bạn bè.
- Lò lửa thứ ba đại diện cho sức khỏe.
- Lò lửa thứ tư đại diện cho công việc.
Lý thuyết 4 bếp lò cho rằng: Để có thể thành công, bạn buộc phải loại bỏ một trong những lò lửa trên. Và để có thể thực sự thành công thì bạn phải loại bỏ hai lò lửa.
Những ý nghĩ “lách luật”
Phản ứng đầu tiên khi nghe tới lý thuyết này, nhiều người đã tìm ngay cách để “lách luật.” Liệu, có thể vừa thành công vừa giữ cả bốn lò lửa cháy? Liệu mình có thể gộp hai lò làm một? Chẳng hạn như nhóm chung gia đình và bạn bè; hay là nhóm chung sức khoẻ và công việc – giả dụ thay vì ngồi làm việc cả ngày hại sức khoẻ thì thỉnh thoảng đứng để làm việc?
Nhưng những suy nghĩ này lại chẳng vào đâu cả. Rồi bạn sẽ nhận ra rằng, sở dĩ mình “sáng tạo” ra những cách luồn lách là vì không muốn đối diện với một sự thật: cuộc sống là một chuỗi các lựa chọn không hoàn hảo.
Nếu bạn muốn phát triển trong công việc và hôn nhân, bạn có thể sẽ phải hy sinh bạn bè và sức khỏe. Nếu bạn muốn khoẻ mạnh và thành công trong việc dạy con cái, bạn có thể phải chấp nhận để sự nghiệp của mình đi xuống một chút. Tất nhiên, bạn hoàn toàn có thể san sẻ thời gian bằng nhau cho cả bốn lò lửa, nhưng bạn sẽ phải chấp nhận một sự thật rằng, mình sẽ không bao giờ tiến được xa hết mức ở bất kỳ một mảng nào.
Cân bằng cuộc sống từ những điều đơn giản nhất
1. Thuê ngoài/Tìm người giúp đỡ
Chúng ta thường xuyên thuê ngoài hoặc tìm người giúp nhiều mặt của cuộc sống. Ví dụ như ta đi ăn bên ngoài vì không muốn bỏ thời gian nấu nướng; sử dụng dịch vụ giặt khô là hơi vì muốn tiết kiệm thời gian giặt đồ; tìm đến tiệm sửa chữa máy móc vì không có khả năng tự sửa máy móc của mình,…
Hãy áp dụng logic tương tự vào việc cân bằng công việc và cuộc sống. Lấy công việc làm ví dụ. Đối với nhiều người, đây là lò lửa “nóng” nhất vì nó ngốn nhiều thời gian và năng lượng nhất. Hầu hết những người làm doanh nghiệp, kinh doanh tự do đều thuê thêm nhân viên để “chia lửa” cho mình. Hay như việc làm bố mẹ. Những bố mẹ có việc làm toàn thời gian bắt buộc phải “chia lửa” bằng cách gửi con đi nhà trẻ hoặc thuê người giúp việc. Thời gian không phải trông con, bố mẹ có thể làm việc khác bên ngoài.
Điểm mạnh của phương pháp này là bạn vẫn có thể giữ cho cả bốn lò luôn cháy trong khi không phải bỏ quá nhiều thời gian. Tuy nhiên, điểm yếu của phương pháp này là bạn không được tham gia vào quá trình “giữ lửa” một cách trọn vẹn nhất. Thuê người hoặc tìm người giúp đỡ có thể giúp cả bốn lò lửa cháy nhưng liệu có làm mất đi ý nghĩa và chất lượng cuộc sống?
2. Mở rộng tối đa các giới hạn
“Nếu tôi mà có thêm thời gian, tôi sẽ kiếm được nhiều tiền hơn/ tập thể dục nhiều hơn/ dành nhiều thời gian hơn cho gia đình.”
Cái gai vướng nhất của Lý thuyết Bốn lò lửa là nó luôn mang lại cảm giác mình chưa làm được đúng như khả năng. Để vượt qua suy nghĩ này, thay vì nghĩ mình là “nạn nhân” của thời gian, hãy nắm lấy thế chủ động, mở rộng tối đa các giới hạn để trong một thời gian ngắn có thể làm việc hiệu quả và tối ưu nhất.
Điểm mạnh của phương pháp này là bạn tập trung vào tư duy tích cực, giúp bản thân có thể làm nhiều nhất trong giới hạn nguồn lực cho phép; thay vì tiêu cực, lo lắng không làm được gì vì không đủ thời gian. Tuy nhiên, điểm yếu của phương pháp này là bạn vẫn phải chọn lựa. Bạn phải chấp nhận là dù có tối ưu hóa công việc đến đâu, sẽ có những thứ bạn cần đầu tư toàn lực trong ngày, và có những thứ bạn không có thời gian, độ tập trung để làm được hoàn hảo.
3. Nhìn nhận cuộc đời theo từng “mùa”
Một cách nữa để cân bằng bốn lò lửa là “chia nhỏ” cuộc đời theo từng mùa, từng giai đoạn. Thay vì tìm kiếm sự hoàn hảo mọi lúc, mọi nơi, tại sao ta không thử tập trung vào một vài mảng theo từng khoảng thời gian nhất định? Hay nói cách khác, độ ưu tiên của bốn lò lửa sẽ có sự thay đổi trong cuộc đời của bạn.
Tuổi 20-30 là thời điểm con người ta chưa có con cái, dễ dàng hơn để tập trung vào sự nghiệp và rèn luyện thể chất. Lúc này, hai lò “công việc” và “sức khoẻ” cháy mạnh nhất. Vài năm sau, khi đã có gia đình, chúng có thể cháy nhỏ hơn, trong khi lò “gia đình” lại cần cháy mạnh mẽ. Một vài thập kỷ qua đi, khi gia đình đã ổn định, bạn lại muốn nối lại tình bạn và các kế hoạch kinh doanh từng bị gác lại. Khi đó, lò “bạn bè” và “công việc” lại cháy mạnh hơn.
Kết
Rất khó để cả bốn lò lửa cùng cháy mạnh mẽ một lúc. Có thể, ta sẽ phải học cách buông bỏ, nới lỏng một vài mảng của cuộc sống ở những thời điểm nhất định. Con người ai cũng bị hạn chế bởi thời gian và năng lượng. Cuộc sống là sự chọn lựa. Và mọi lựa chọn đều có giá của nó.
Còn bạn thì sao? Với một bình ga 24h/ngày, bạn bơm bao nhiêu ga cho mỗi lò?
Nguồn James Clear
Có thể bạn quan tâm
