Trong những ngày qua, trên thị trường, người ta nói nhiều về tính chu kỳ. Đó như câu thần chú làm chỗ dựa cho việc mua vào cổ phiếu. Nhưng, sự khôn ngoan toát lên từ hai chữ “chu kỳ” dường như giống chiếc áo khoác đẹp bên ngoài một phiên bản nữa của câu chào mời từ những người bán hàng.

Ngành bất động sản đang tồi tệ, đồng nghĩa một sự phục sinh trong tương lai gần. Điều tương tự cũng áp dụng với các ngành công nghiệp khác như thép, chứng khoán, ngân hàng, lĩnh vực xuất khẩu… Mọi sự diễn ra như vậy, vì chúng ta có tính chu kỳ. Đấy là điều kỳ diệu mà những người tham gia thị trường cổ phiếu đang kháo nhau.

Từ đó, một kết luận được rút ra, rằng lợi nhuận sẽ chảy vào túi người mua cổ phiếu của các công ty đang khó khăn, vì chẳng sớm thì muộn, giá cổ phiếu sẽ tăng lên, khi các công ty đó trở lại đường đua và tiếp tục kinh doanh thịnh vượng.

Nhưng bí quyết để thành công trong đầu tư có đơn giản như vậy không và những lời “sấm truyền” như trên có bao nhiêu phần trăm nhờ phân tích và nghiên cứu thấu đáo? Hay đó chỉ là lời dẫn dụ của những người bán hàng khôn khéo muốn khuyến khích bạn đặt tiền vào thị trường?

Không thể phủ nhận mọi sự việc quanh ta – như thị trường chứng khoán, nền kinh tế hay tâm lý con người – đều vận động theo những chu kỳ riêng, như lịch sử nhiều lần cho thấy.

Nhưng, để hiểu được một chu kỳ vận động như thế nào (từ đó khai thác nhằm kiếm lợi) thì bất cứ ai cũng phải nghiên cứu thật chuyên tâm và cũng không thể đảm bảo tuyệt đối điều gì. Không phải mọi thứ tồi tệ đều sẽ trở nên tươi sáng hơn qua thời gian và những thứ hướng xuống rồi sẽ luôn hướng lên trở lại. Nếu thế giới thực vận hành như vậy, chúng ta sẽ chẳng bao giờ nghe về các công ty phá sản hay những nền kinh tế trì trệ nhiều năm.

Trở lại với câu thần chú về tính chu kỳ hiện nay, hẳn bạn sẽ bật cười nếu nhớ về một câu thần chú thời thượng khác trước đây: đầu tư tích sản.

Vào những ngày hoàng kim của cổ phiếu cuối năm 2021 đến đầu năm 2022, gần như hiếm ai tham gia thị trường nói về tính chu kỳ. Thay vào đó, hầu hết mọi người tin rằng điều gì tốt đẹp sẽ tiếp tục tốt đẹp.

Trong giai đoạn này, những ngành công nghiệp đa dạng đều đang kiếm được lợi nhuận kỷ lục, nổi bật như ngân hàng, bất động sản, thép, chứng khoán, vận tải, hóa chất. Thật sự, với suy xét thấu đáo, không khó khăn để nhận ra môi trường cực kỳ thuận lợi lúc bấy giờ (nhờ vào chính sách tiền tệ siêu nới lỏng khắp thế giới để đối trọng với ảnh hưởng của đại dịch COVID-19) không thể duy trì mãi. Nhưng trong men say, người tham gia thị trường không quan tâm đến thực tế về tính chu kỳ.

“Điều tốt nhất mà một nhà đầu tư nên làm là tích sản”. Đây là câu nói người viết được nghe nhiều vào thời điểm đó. Lý lẽ của thị trường là dù giá cổ phiếu có đang phản ánh sự lạc quan cao bao nhiêu, nếu bạn kiên trì nắm giữ (tức là tích sản) thì bạn vẫn sẽ thắng trong dài hạn.

Lời tuyên bố thoạt nghe đúng đắn, nhưng nó hoàn toàn đối lập với những đức tính cơ bản của người tham gia thị trường chứng khoán Việt Nam. Hầu hết nhà đầu tư là cá nhân. Họ giao dịch ngắn ngày và mua bán không dựa nhiều vào phân tích đầy đủ. Vậy thì, làm sao họ có thể đồng hành với một doanh nghiệp trong vài năm nếu như một cơn gió nghịch xuất hiện? Làm thế nào một người xem cổ phiếu là 3 chữ cái xanh – đỏ tiếp tục giữ nó nếu thị giá giảm xuống?

Từ câu chuyện trên, ta thấy rằng những lời mời gọi thời thượng chỉ nhằm thôi thúc mọi người mua vào cổ phiếu. Trong lúc đó, người tham gia thị trường cũng dễ hấp thu những câu chuyện nghiêng theo chiều hướng có lợi cho cổ phiếu hơn. Trong thâm tâm họ mong muốn cổ phiếu sẽ tăng giá. Người ta thất bại trong việc nhận thức về thực tế. Thay vào đó, họ để những suy xét của mình bị tác động bởi ảo vọng.

Qua suốt chiều dài lịch sử của thị trường chứng khoán, chỉ một số rất ít người tham gia có lời đáng kể. Để có cơ may nằm trong số đó, bạn phải là một người đa nghi, phải thật cảnh giác trước những lời chào mời thoạt nghe có lý nhưng dường như chẳng dựa trên một nghiên cứu thỏa đáng nào. Hãy khắc vào tâm trí rằng, luôn có những người trên thị trường rất biết cách kể một câu chuyện tuyệt vời với chỉ một nửa là sự thật.

Hoai An Le (Theo Vietstock)

Tham gia Cộng đồng Happy Live – Đầu tư tài chính & Thịnh vượng