Định nghĩa

Chính sách tài khóa là chính sách thông qua chế độ thuế, đầu tư công tác động tới nền kinh tế.

1. Chính sách tài khóa là gì?

Chính sách tài khóa chính là dùng chi tiêu của chính phủ, thu ngân sách để tác động lên nền kinh tế. Đây là một công cụ của chính sách kinh tế vĩ mô do Chính phủ thực hiện.

Chính phủ điều chỉnh thuế suất và chi tiêu để đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô như tạo công ăn việc làm, tăng trưởng kinh tế, , bình ổn giá….

Chỉ có cấp Trung ương, là Chính phủ mới có quyền thực hiện chính sách tài khóa, chính quyền địa phương các cấp không được quyền thực hiện chức năng này.

2. Các loại chính sách tài khóa

Chính sách tài khóa gồm 2 loại, mỗi loại tác động theo 2 hướng ngược chiều tới nền kinh tế vĩ mô. 

Chính sách tài khóa mở rộng

Chính sách tài khóa mở rộng còn được gọi là chính sách tài khóa thâm hụt. Chính sách này là việc Chính phủ thực hiện tăng chi tiêu chính phủ, giảm nguồn thu từ thuế hoặc giảm nguồn thu từ thuế, kết hợp tăng chi tiêu chính phủ. Nhờ thế giúp tăng sản lượng nền kinh tế, tăng tổng cầu, từ đó tăng số lượng việc làm cho nhân dân, kích thích phát triển nền kinh tế.

Chính sách tài khóa mở rộng áp dụng khi kinh tế suy thoái, chậm phát triển, tăng trưởng kém, tỷ lệ thất nghiệp tăng. Chính sách thường áp dụng kết hợp chung với chính sách tiền tệ thực hiện mục đích ổn định, phát triển, tăng trưởng hiệu quả.

Chính sách tài khóa thắt chặt

Chính sách tài khóa thắt chặt là việc Chính phủ giảm chi tiêu chính phủ, tăng nguồn thu từ thuế hay tăng nguồn thu từ thuế kết hợp giảm chi tiêu chính phủ. 

Từ đó giảm sản lượng, giảm tổng cầu giúp nền kinh tế không bị phát triển quá nóng. Chính sách sử dụng để đưa nền kinh tế đang phát triển quá nhanh, tỷ lệ lạm phát cao, thiếu ổn định trở về trạng thái cân bằng, ổn định.

3. Vai trò của chính sách tài khóa đối với nền kinh tế

Chính sách tài khóa có 4 vai trò như sau:

– Công cụ giúp Chính phủ tác động đến toàn bộ nền kinh tế trong mọi trường hợp, ổn định nền kinh tế đang biến động.

– Dùng 2 công cụ của chính sách tài khóa, Chính phủ sẽ phân bổ hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế, Nhà nước tập trung phát triển một lĩnh vực trọng tâm của đất nước.

– Giúp phân phối, tái phân phối tổng sản phẩm quốc dân. Tạo môi trường an toàn, ổn định đầu tư và tăng trưởng.

– Mục tiêu của chính sách tài khóa là tăng trưởng, phát triển nền kinh tế.

4. Công cụ triển khai chính sách tài khóa

Chính sách tài khóa sử dụng 2 công cụ chính gồm:

Chi tiêu chính phủ

Chi tiêu của chính phủ bao gồm chi chuyển nhượng, chi mua hàng hóa dịch vụ. Cụ thể:

– Chi mua hàng hóa dịch vụ: Chính phủ dùng ngân sách để đầu tư cho quốc phòng, xây dựng cơ sở hạ tầng, trả lương cho cán bộ …

– Chi chuyển nhượng: Chính phủ chi ngân sách cho các khoản trợ cấp nhóm người dễ bị tổn thương trong xã hội như người khuyết tật, người nghèo, bệnh binh, thương binh, …

Cả 2 khoản chi đều tác đến tổng cầu của nền kinh tế. Chính phủ chi mua hàng hóa dịch vụ, làm cầu hàng hóa tăng, làm tăng tổng cầu nền kinh tế. Chi ngân sách trợ cấp xã hội, thu nhập người dân tăng, dân mua sắm nhiều hơn, gián tiếp tăng tổng cầu.

Chi tiêu chính phủ tăng, tác động tổng cầu của nền kinh tế tăng. Vì cầu tăng nên kích thích cung tăng giúp nền kinh tế phục hồi, tăng trưởng, hướng đến mục tiêu phát triển ổn định. Chi tiêu chính phủ giảm, tác động đến tổng cầu giảm ổn định sự phát triển quá nhanh của nền kinh tế. 

Thuế

Chính sách tài khóa còn có công cụ khác là thuế, đây là khoản thu của Nhà nước bắt buộc đối với cá nhân, tổ chức vào ngân sách nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nước vì lợi ích chung. Thuế gồm 2 loại:

Thuế trực thu: Khoản thuế đánh trực tiếp vào tài sản, thu nhập của người chịu thuế. Người chịu thuế là người nộp thuế. Các loại thuế trực thu bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, thuế thừa kế, thuế tài sản, thuế đất…

Thuế gián thu: Khoản thuế điều tiết gián tiếp thông qua giá cả dịch vụ, hàng hóa, người chịu thuế không phải người nộp thuế.

Các loại thuế gián thu bao gồm thuế tiêu thụ đặc biệt, VAT, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu … Ví dụ với thuế VAT, giá cả hàng hóa niêm yết đều bao gồm 8 – 10% thuế VAT, người mua hàng là người chịu thuế nhưng không trực tiếp nộp thuế, nhà sản xuất thay người mua nộp thuế đó.

Chi tiêu chính phủ là chi ra còn thuế là khoản thu vào nên sẽ tác động chiều nhau. Nếu thuế tăng, thu nhập người dân giảm, giảm tiêu dùng, tổng cầu giảm và GDP giảm. Nếu thuế giảm, giá cả hàng hóa dịch vụ giảm, người dân chi tiêu nhiều hơn, tổng cầu tăng và GDP tăng.

Trong tình hình hiện nay, nền kinh tế đang gặp khó khăn, Nhà nước hiện hiệu quả các chính sách tài khóa để thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Happy Live mong rằng, với những thông tin mà Happy Live đưa ra về chính sách tài khóa, sẽ giúp bạn hiểu hơn về sự tác động của chính sách này đối với việc đầu tư, từ đó lựa chọn cho mình hướng đầu tư phù hợp.

Nguồn: topi