Định nghĩa

Quyền chọn rào chắn (Barrier Option)

Khái niệm

Quyền chọn rào chắn (Barrier Option) là loại quyền chọn mà giá trị khi đáo hạn của chúng phụ thuộc vào việc giá của tài sản cơ sở có chạm đến một mức nhất định, còn gọi là mức chặn, trong một khoảng thời gian xác định hay không. 

Nói cách khác, quyền chọn này về cơ bản giống như các quyền chọn tiêu chuẩn, nhưng chỉ đem lại kết quả một khi nó được “kích hoạt” hay là giá tài sản cơ sở chạm đến mức chặn. Mức giá chặn có thể là một giá trị cao hơn giá hiện hành của tài sản cơ sở (rào chắn chiều lên) hoặc thấp hơn giá hiện hành của tài sản cơ sở (rào chắn chiều xuống).

Phân loại

Quyền chọn (Barrier Option) rào chắn gồm hai loại chính:

Kích hoạt có hiệu lực (knock-in option): Quyền chọn chỉ bắt đầu hiệu lực nếu giá tài sản cơ sở chạm đến mức chặn trong khoảng thời gian qui định. Nếu giá tài sản không bao giờ chạm đến mức chặn trong thời gian tồn tại của quyền chọn, quyền chọn đó vẫn không thể hiện được cho dù nó đáo hạn ở trạng thái lãi. 

Quyền chọn kích hoạt có hiệu lực rào chắn chiều lên (up-and-in option) ấn định mức chặn cao hơn giá hiện hành của tài sản cơ sở, trong khi quyền chọn kích hoạt có hiệu lực rào chắn chiều xuống (down-and-in option) ấn định mức chặn thấp hơn giá tài sản hiện hành.

Kích hoạt hết hiệu lực (knock-out option): Quyền chọn hết hiệu lực, hay ngừng tồn tại, nếu giá tài sản cơ sở chạm đến mức chặn khoảng thời gian qui định. Như vậy, quyền chọn này có thể đáo hạn sớm mà không mang lại giá trị nếu giá tài sản cơ sở không đạt mức đã xác định. 

Tương tự, quyền chọn kích hoạt hết hiệu lực cũng gồm quyền chọn rào chắn chiều lên (up-and-out option) và quyền chọn nào chắn chiếu xuống (down-and-out option).

Một số hợp đồng quyền chọn rào chắn còn có thêm một điều khoản gọi là bồi hoàn (rebate). Nếu quyền chọn rào chắn kích hoạt hết hiệu lực mang đặc tính này kèm theo, người nắm giữ quyền chọn sẽ được trả một số tiền cố định bất cứ khi nào quyền chọn ngừng tồn tại. 

Nếu quyền chọn kích hoạt có hiệu lực được thiết kế với điều khoản bồi hoàn, người nắm giữ quyền chọn lại được trả một số tiền cố định tại thời điểm đáo hạn nếu giá tài sản cơ sở không bao giờ vượt qua được mức chặn. 

Trong trường hợp này, với lợi ích mà nó mang lại cho bên mua quyền chọn, giá của nó sẽ tăng thêm cao hơn giá quyền chọn chuẩn kiểu Châu Âu.

Bằng việc mua quyền chọn rào chắn, nhà đầu tư có thể tránh được việc phải trả tiền cho những tình huống mà họ cho là khó có khả năng xảy ra. Trong khi đó, nếu bản quyền chọn rào chắn mà giá trị chỉ có thể được tạo ra trong những tình huống được xem là không thể, nhà đầu tư có thể có thêm thu nhập từ phí phát hành công cụ này. 

Một ưu điểm nữa của quyền chọn rào chắn là giá loại quyền chọn này thường thấp hơn so với một quyền chọn tiêu chuẩn tương tự. Đây là những đặc điểm chính tạo nên sức hấp dẫn của công cụ này trong mắt nhà đầu tư.

(Tài liệu tham khảo, Giáo trình Chứng khoán phái sinh & Thị trường chứng khoán phái sinh, NXB Lao Động)