Ở Vladimir Putin người ta không nhìn thấy dấu hiệu của sự khoa trương, màu mè. Khuôn mặt ông chỉ là phiên bản già hơn của một chàng thanh niên cá tính, mạnh mẽ, xuất thân từ một góc phố không hào nhoáng với quyết tâm vươn lên mãnh liệt.

Thời niên thiếu nổi loạn

Putin sinh ngày 7/10/1952, là con trai trong một gia đình bình dân ở Leningrad, nay là St.Petersburg, thành phố chứa nhiều ký ức đau thương về cuộc bao vây 900 ngày của phát xít Đức thời Thế chiến II. Một trong những người anh của Putin qua đời vì bệnh bạch hầu trong cuộc vây hãm, người còn lại chết không lâu sau khi sinh. Theo cuốn sách “Người đầu tiên” tập hợp những bài phỏng vấn về Putin được xuất bản vào thời điểm ông làm quyền tổng thống, Putin và cha mẹ sống trong một căn hộ chung cư tồi tàn với nhà vệ sinh và bếp ăn chung.

Putin kể như để phản ứng với hoàn cảnh khó khăn, ông trở thành một thiếu niên khá “nổi loạn” tại trường học. Trong một cuốn tiểu sử về Putin, ông không ngần ngại tiết lộ với người viết rằng mình là “đầu gấu thứ thiệt” thời còn đi học.

Trong những năm tháng đầu thời niên thiếu, Putin dồn những cảm xúc “hiếu chiến” của mình vào võ thuật, bộ môn thể thao mà ông vẫn thường xuyên luyện tập dù đã bước vào tuổi trung niên.

“Mẹ ông ấy là nhân viên vệ sinh, cha ông ấy khá lớn tuổi. Họ sinh Putin muộn. Thời trung học, Putin thường xuyên tham gia vào các cuộc ẩu đả và chắc hẳn nằm trong danh sách đen của cảnh sát”, Lev Lurye, nhà sử học nổi tiếng tại St. Petersburg, nhớ lại.

Putin mơ ước gia nhập Ủy ban An ninh Quốc gia – KGB từ nhỏ, dường như vì máu phiêu lưu hơn là vì một lý tưởng cao đẹp nào đó. Ông từng hiên ngang bước vào văn phòng KGB ở Leningrad để hỏi bằng cách nào có thể gia nhập lực lượng.

“Từ lúc còn là học sinh, tôi đã tự mình tới văn phòng KGB. Khi tôi hỏi làm thế nào để được làm việc ở KGB, những người ở đây nói với tôi rằng tôi phải học lên cao, tốt nhất là học luật”, ông Putin kể trong một bộ phim tài liệu.

Điệp viên KGB và con đường chính trị

Y lời, Putin theo học khoa luật Đại học Leningrad và tốt nghiệp năm 1975. Gia nhập KGB, Putin làm công tác phản gián, theo dõi người nước ngoài ở Leningrad và đến năm 1985 thì bắt đầu hoạt động tại Dresden, Đông Đức. Ông quay trở lại Leningrad vào năm 1990 và bắt đầu làm việc cho chính quyền thành phố. Putin rút khỏi KGB một năm sau, vào ngày thứ hai của cuộc đảo chính thất bại chống lại nhà lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev do KGB hậu thuẫn.

Ông Putin chuyển sang làm việc trong chính quyền thành phố Saint Petersburg, nơi trước đây gọi là Leningrad.

Sergey Pugachyov, nhà đầu tư Nga và từng là bạn cũ của ông Putin nói trong bộ phim tài liệu của BBC rằng, sự thăng tiến vượt bậc của ông Putin là điều không ai ngờ. “Putin khi đó chỉ là cựu sỹ quan KGB. Có hàng ngàn người như vậy bị loại ra khỏi hệ thống khi Liên Xô sụp đổ. Ông ấy không hề có tham vọng chính trị”, Pugachyov nói.

“Việc ông Putin được chuyển sang làm việc tại chính quyền thành phố Saint Petersburg là điều hoàn toàn ngẫu nhiên”. Trong bối cảnh hỗn loạn vì Liên Xô sụp đổ, thị trưởng Saint Petersburg cần thêm các cố vấn và ông Putin tham gia vào vai trò này rất hoàn hảo. Khi thị trưởng để thua trong cuộc bầu cử năm 1996, ông Putin cùng gia đình chuyển đến Moscow. Ông Putin nhanh chóng lọt vào mắt xanh của Tổng thống Nga khi đó là Boris Yeltsin. Valentin Yumashev, con nuôi của Boris Yeltsin và từng là chủ tịch văn phòng tổng thống Nga nói: “Yeltsin muốn tìm một ai đó có đủ năng lực, sự tín nhiệm trong đội ngũ để trở thành nhà lãnh đạo tương lai”. “Yeltsin chọn Putin vì ông ấy là người khiêm tốn, không bao giờ lên tiếng trừ khi được yêu cầu. Và khi cờ đến tay thì ông Putin đã làm rất tốt”. Ông Putin khi đó được phác họa là nhân tố trẻ tuổi, đầy nhiệt huyết sẽ thay thế Yeltsin khi cố lãnh đạo Nga về hưu.

Pugachyov nhớ lại: “Tôi từng cố gắng khuyên Putin trở thành Tổng thống. Khi chúng tôi ở Điện Kremlin, trong văn phòng của Putin, ông ấy đã nói ‘không’. Ông ấy không tin rằng điều đó có thể xảy ra”. “Cuộc bầu cử diễn ra trong 6 tháng tới. Ông Putin khi đó phải trở thành ứng viên với nhiều áp lực”. “Ý tưởng của tôi là Yeltsin sẽ bất ngờ nghỉ hưu và Putin trở thành quyền tổng thống theo hiến pháp Nga. Từ đó, ông Putin sẽ có lợi thế trước khi cuộc bầu cử chính thức diễn ra”, Pugachoyov nói trên BBC.

Đến tháng 3.2000, ông Putin chính thức đắc cử với 53% số phiếu bầu và tuyên thệ nhậm chức 2 tháng sau đó. Nắm quyền lãnh đạo nước Nga, ông Putin đề ra nhiều cải cách mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực dầu khí. Ông Putin cũng chọn Thủ tướng Anh khi đó là Tony Blair, làm nhà lãnh đạo đầu tiên mình gặp kể từ khi lên nắm quyền. Jack Straw, cựu Ngoại trưởng Anh nhớ lại cuộc gặp với ông Putin: “Ấn tượng của tôi là ông Putin rất tự tin, có điểm gì đó giống với Tony Blair. Hai người rất tương đồng với nhau”. Ông Putin sau đó gặp Tổng thống Mỹ George W Bush để xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với phương Tây. Sự ủng hộ của ông Putin ở Nga cũng tăng vọt vì người Nga nghĩ rằng vị thế của đất nước đã được khôi phục.

Nhưng dù là nhà lãnh đạo Nga, ông Putin khi đó không khá giả gì. Có tin nói bạn bè giàu có mua máy tính cho con ông Putin vì người cha không có đủ tiền. Vladimir Yakunin, thứ trưởng giao thông Nga, người từng là thành viên KGB và là hàng xóm của ông Putin nói ở thời điểm đó rằng, 46% GDP Nga chảy và túi 8 công ty, do 8 gia đình tài phiệt Nga sở hữu.

Đến năm 2003, Putin bắt đầu nhắm đến các tài phiệt này. Trong số đó có Mikhail Khodorkovsky, người từng giàu thứ 4 trên thế giới và được cho là muốn mở rộng quyền lực chính trị. Khodorkovsky bị bắt giữ, tịch thu tài sản và ngồi tù 10 năm. Cựu tài phiệt này hiện sống ở Thụy Sĩ và không bao giờ muốn quay lại Nga.

Tầm ảnh hưởng của ông Putin lan rộng, tác động đến việc Nga sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014 và cuộc can thiệp quân sự chống khủng bố của Nga ở Syria năm 2015.

Ở ông, người ta không nhìn thấy dấu hiệu của sự khoa trương, màu mè. Khuôn mặt ông chỉ là phiên bản già hơn của một chàng thanh niên cá tính, mạnh mẽ, xuất thân từ một góc phố không hào nhoáng với quyết tâm vươn lên mãnh liệt, cây bút Jim Heintz từ AP bình luận.

Tổng thống độc lập đưa nước Nga phát triển mạnh mẽ

Trong mắt dân chúng Nga, không phải ai cũng đồng lòng ủng hộ Tổng thống Putin nhưng đa phần mọi người đều cho rằng nước Nga được như ngày hôm nay có một phần công lao lớn nhờ ông. Trong các cuộc khảo sát, mức độ tín nhiệm của Putin thường xuyên đứng ở mức cao, trên 80%.

“So với những năm 1990, Nga ngày nay có một vị thế mạnh mẽ hơn nhiều. Chúng ta không phải làm theo lệnh từ bất kỳ ai”, Guardian dẫn lời Alexander Kulevich, 30 tuổi, đến từ Toksovo, gần St Petersburg, cho hay. “Ngay cả lệnh trừng phạt áp đặt lên Nga sau khi sáp nhập bán đảo Crimea cũng không thể khiến chúng ta ngã quỵ… Putin nổi tiếng vì ông ấy độc lập. Bà Angela Merkel còn phải tham vấn trước khi đưa ra quyết định nhưng ông Putin thì không cần. Tôi nghĩ đó là điều tốt”.

Alina Batishcheva, 29 tuổi, cho rằng nước Nga chưa bao giờ mất đi sự vĩ đại dù phải trải qua những quãng thời gian biến động về kinh tế, chính trị. “Thành tựu chính của Vladimir Putin nằm ở việc ông ấy đã cho thấy bản thân là một nhà điều hành có năng lực hơn những người tiền nhiệm”, Batishcheva nói.

Bà Aigul Valeyeva, 49 tuổi, đến từ thành phố Ufa, Cộng hòa Bashkortostan thuộc Nga, hiện là nhà nghiên cứu tại Viện Hàn lâm Khoa học Nga, lại nhận thấy Putin là một lãnh đạo “tương đối cởi mở”.

“Putin nổi tiếng bởi ông ấy trở thành tổng thống khi còn trẻ và năng động sau một loạt lãnh đạo già yếu khác. Ông ấy biết cách kết nối với mọi người, biết cách đề ra yêu cầu. Ông ấy cũng có thân hình cân đối và khá cởi mở nữa”, Valeyeva nhận xét.

Theo Valeyeva, khi Liên Xô tan rã, nền kinh tế đất nước suy sụp và mối liên kết giữa các nước cộng hòa thành viên trở nên yếu hơn bao giờ hết. Dưới thời Putin, chúng được củng cố lại và những mối liên kết mới hình thành.

“Giờ đây, chính phủ hỗ trợ mạnh mẽ cho các doanh nghiệp nhỏ, nông nghiệp, khoa học và chế biến. Nga bắt đầu sản xuất thiết bị quân sự chất lượng. Để được thế giới tôn trọng, bạn cần thể hiện sức mạnh”, bà chia sẻ.

Nguồn: vnexpress, zing