Nhiều công cụ nhận thức mà chúng ta sở hữu có thể là tàn dư còn sót lại từ quá trình phát triển từ loài vật; mặc dù chúng có thể hữu ích trong thời tiền sử, nhưng chúng thường khiến chúng ta thất bại hoàn toàn trong cuộc sống hiện đại. Trong đó có phản ứng chiến đấu hay bỏ chạy.

Ví dụ, adrenaline dâng trào kết hợp với phản ứng chiến đấu hay bỏ chạy có thể hữu ích trong việc thoát khỏi một con hổ răng kiếm. Có thể dễ dàng nhận thấy chọn lọc tự nhiên đã củng cố phản ứng này như thế nào: Nếu những con người ban đầu không có nó, họ đã trở thành bữa trưa cho loài thú. 

Trong cuộc sống hiện đại, phản ứng này dẫn đến sự nổi điên trên đường phố, các vụ ẩu đả trong quán bar, căng thẳng liên tục và toàn bộ danh sách các bệnh liên quan đến nội tiết. Đây là phần “con” của con người chúng ta. Không thể hoàn toàn thoát khỏi những thói quen kỳ quặc này, bởi vì chúng là một phần của chính cấu tạo của con người chúng ta; chúng ta đã, đang, và sẽ luôn luôn dễ mắc một số sai lầm trong một số tình huống nhất định. 

Điều tốt nhất chúng ta có thể làm là nhận thức được những thiên kiến và sai sót này và cố gắng chống lại chúng; nhưng đồng thời hiểu rõ rằng bạn không thể sửa chữa chúng.

Phản ứng chiến đấu hay bỏ chạy 

Phản ứng chiến đấu hay bỏ chạy là một sự thích nghi sinh lý đáng kinh ngạc. Khi bị căng thẳng hoặc gặp mối nguy lớn, các hormone tràn ngập trong máu của chúng ta, cơ thể và tâm trí của chúng ta bị biến đổi. Hơi thở và nhịp tim của chúng ta tăng nhanh, đồng thời các mạch máu co lại đến cực hạn để oxy được chuyển đến các khu vực thiết yếu. 

Đây là nguyên nhân tại sao những người đàn bà già nua nhỏ bé có thể nâng cả một chiếc ô tô khỏi người đứa trẻ con hay tại sao những người lính có thể tiếp tục chiến đấu dù đang bị thương chí mạng. Tất cả những điều này ai cũng biết, nhưng điều mà nhiều người không nhận ra là cách chúng ta nhận thức thông tin bên ngoài cũng bị phản ứng chiến đấu hay bỏ chạy thay đổi sâu sắc – thính giác và tầm nhìn của chúng bị suy giảm và thu hẹp. Hiệu ứng tầm nhìn hình ống không chỉ là một thuật ngữ tượng hình – đó là thực tế khi tri giác phản ứng với căng thẳng.

Trong những thời điểm nguy hiểm về thể chất, phản ứng này có thể là một cứu cánh, nhưng vấn đề trong xã hội hiện đại là chúng ta có những phản ứng tương tự như vậy đối với những căng thẳng phi vật lý.

Chỉ có một sự dâng trào hormone, nhưng sau đó không có chiến đấu hay bỏ chạy gì cả. Cơ thể chúng ta biến đổi để sẵn sàng hành động, nhưng sau đó chúng ta lại ngồi vào bàn làm việc và bóp chặt quả bóng cao su chống căng thẳng. Lịch sử tiến hóa của chúng ta đã không chuẩn bị gì cho tình huống này, và sự dâng trào hormone trở thành một căng thẳng liên tục đối với cơ thể của chúng ta. 

Các nhà giao dịch trải qua những biến động cảm xúc mạnh mẽ và sự căng thẳng của phản ứng chiến đấu hay bỏ chạy này liên tục, đôi khi vài lần trong một giờ, suốt cả ngày giao dịch. Tác động của phản ứng này đối với tâm trí của chúng ta đã được biết khá rõ, nhưng tác động tích lũy lên cơ thể của chúng ta thì ít được hiểu rõ hơn nhiều. Các nhà giao dịch phải làm chủ cảm xúc của mình đủ tốt để tránh gặp phải những lần xả hormone – chúng có thể làm suy yếu nhận thức, hao mòn cơ thể và gây thiệt hại lớn cho tài khoản của bạn.

Quyết đoán – Phẩm chất đáng mơ ước của nhà giao dịch

Quyết đoán là một kỹ năng giao dịch cần thiết, nhưng nó phải có kỷ luật và được kiểm soát.

Nếu bạn rơi vào tình huống mất kiểm soát, bước đầu tiên để giải quyết vấn đề là nhận ra rằng bạn đang trong tình trạng như vậy. Điều này đòi hỏi một mức độ tự nhận thức mà ít nhà giao dịch mới vào nghề có được; bản chất của trạng thái tâm trí này là nó khiến bạn mù quáng trước mọi thứ ngoại trừ sự tức giận và hung hăng của bạn đối với thị trường. 

Nếu bạn rơi vào trạng thái này, trên bờ vực của sự mất kiểm soát.

Dù là đang làm gì, điều đầu tiên cần làm là hãy dừng lại; bạn không thể đưa ra quyết định đúng khi bạn bị mất kiểm soát. Bộ não của bạn đang ở trong trạng thái bị tổn hại về mặt hóa học – bạn đang không còn ở trong tâm trí của mình và đây không phải là chơi chữ đâu. Bạn không chỉ đang đưa ra những quyết định tồi tệ; tình hình thực sự còn xấu hơn nhiều – bạn không có khả năng đưa ra quyết định đúng trong trạng thái này bởi vì sự cân bằng hóa học trong cơ thể bạn đã bị thay đổi. 

Khi bạn là một nhà giao dịch trưởng thành hơn, bạn sẽ ít gặp tình trạng này, nhưng tốt nhất bạn nên có một số ý tưởng và hành động cụ thể mà bạn có thể thực hiện khi bạn bị mất kiểm soát:

– Ngừng giao dịch.

 – Nếu bạn là nhà giao dịch ngắn hạn, ngay lập tức thoát khỏi bất kỳ vị thế nào đang bị lỗ và đặt điểm hòa vốn hoặc điểm cắt lỗ tốt hơn với các giao dịch mở khác. Kể cả là bạn không hay đặt điểm dừng trên thị trường, hãy làm điều đó ngay bây giờ. Đây là một tình huống đặc biệt và mục tiêu là loại bỏ chính bạn khỏi quá trình ra quyết định trong một khoảng thời gian.

– Đứng lên và đi lại. Hãy nghỉ ngơi và đi ra ngoài. Nếu trời lạnh, hãy đi dạo mà không mặc áo khoác. Bạn không cần được thoải mái; bạn muốn phải thoát khỏi trạng thái tinh thần của mình.

– Tập thể dục. Đi đến phòng gym hoặc làm một vài động tác thể dục.

– Nói chuyện với một người khác, những chuyện không liên quan đến giao dịch. Giao dịch là một trải nghiệm cô độc, ngay cả khi có nhiều nhà giao dịch khác quanh bạn. Đôi khi chúng ta bị mắc kẹt trong tâm trí đến nỗi một cuộc trò chuyện bình thường kéo dài hai phút có thể làm nên điều kỳ diệu. Nói chuyện với nhân viên bán hàng tại Starbucks. Gọi điện cho mẹ bạn. Làm bất cứ điều gì cần thiết để thoát khỏi tâm trạng này.

– Dùng giấy và bút viết một cái gì đó. Ít nhất đối với tôi, bút và giấy gần như có ma thuật; nó khác với việc gõ phím. Bạn có thể viết nhật ký giao dịch của mình, nhưng ngay cả một danh sách đồ tạp hóa cũng có tác dụng. Hãy cứ viết.

 – Hít thở sâu. Nếu bạn có thể làm chậm và kiểm soát được cơ thể của mình, dần dần bạn sẽ kiểm soát được tâm trí. Thiền có thể sẽ cực kỳ hiệu quả.

 – Khi bạn đã hạ hỏa và sẵn sàng giao dịch, hãy thử một giao dịch không quan trọng với kích thước nhỏ. Theo dõi phản ứng tâm lý của bạn với giao dịch đó. Nếu bạn chưa sẵn sàng quay lại cuộc chơi, bạn sẽ biết ngay thôi.

 – Nếu bạn trượt bài kiểm tra trước và vẫn còn lăn tăn, hãy nghỉ ngơi lâu hơn. Trong một số trường hợp bạn cần nghỉ ngơi cả tuần hoặc cả tháng. Nếu vậy, đừng nghĩ về cơ hội bị bỏ lỡ; tập trung vào những thiệt hại mà bạn sẽ không phải gánh chịu khi ngừng giao dịch.

Bạn dần dần sẽ tìm ra danh sách của riêng mình, nhưng việc phá vỡ chu kỳ hủy diệt trước khi nó có ảnh hưởng nghiêm trọng đến tài khoản giao dịch của bạn là mấu chốt.

Đọc thêm 3 công cụ nhận thức khác mà chúng ta được kế thừa >> tại đây

Nguồn: Happy Live tổng hợp từ “The art and Science of Technical Analysis”

Có thể bạn quan tâm

The art and Science of Technical Analysis: Sự kết hợp giữa khoa học và nghệ thuật trong ĐTCK

ĐẶT SÁCH