Bài phát biểu của ông Obama vừa súc tích, vừa dí dỏm nhưng cũng bao gồm những vấn đề sâu sắc và thức thời. Đặc biệt lời nhắn nhủ trong 2 phút 20 giây của ông là những điều không chỉ những học sinh mới tốt nghiệp năm 2020 mà bất kỳ ai, từ người trẻ để người trung niên cũng nên nhận thức rõ ràng và hành động theo trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 hiện nay:

Xin chào mọi người! Tôi cực kỳ hãnh diện về những gì các bạn đã làm được trong thời gian bạn làm việc với Quỹ Obama. Và tất nhiên, tôi vô cùng hãnh diện về tất cả các học sinh trong Lớp Tốt nghiệp Trung học Năm 2020 (Class of 2020) – cũng như về các giáo viên, huấn luyện viên, và trên hết là những phụ huynh và người thân đã dẫn dắt cho các bạn trên suốt chặng đường.

Trong bất kỳ hoàn cảnh nào thì việc tốt nghiệp trung học vẫn là một thành tựu lớn. Để đi tới ngày hôm nay, nhiều người trong số các bạn đã phải vượt qua những trở ngại to lớn, có thể là bệnh tật, cha mẹ mất việc, hoặc phải sống ở nơi mà người ta nhiều lúc kỳ thị bạn.

Bên cạnh những thách thức thông thường của thời mới lớn, tất cả các bạn đã phải đối phó với áp lực gia tăng của sự phát triển truyền thông xã hội, những tin tức về các vụ nổ súng ở trường học, và sự ám ảnh của biến đổi khí hậu. Rồi thì đúng lúc bạn chuẩn bị ăn mừng việc đã vượt khó thành công, đúng lúc bạn mong tới các buổi dạ hội của lớp cuối khóa, các buổi lễ tốt nghiệp…, thì một đại dịch toàn cầu bỗng làm đảo lộn cả thế giới.

Mặc dù tôi tin chắc là các bạn yêu cha mẹ, tôi cũng dám cá là việc bị mắc kẹt ở nhà với họ rồi chơi các trò chơi hoặc xem phim tài liệu Tiger King trên TV không hề giống hình dung của bạn về những tháng cuối cùng của thời học sinh.

Tôi xin chia sẻ thật lòng với các bạn là những thất vọng của việc bỏ lỡ một buổi lễ tốt nghiệp sẽ trôi qua khá nhanh. Chính tôi cũng không còn nhớ gì nhiều về lễ tốt nghiệp trung học của mình. Tôi biết rằng việc không phải ngồi một chỗ, nghe một diễn giả phát biểu trong lễ tốt nghiệp cũng là việc không tệ – những buổi lễ tương tự mà tôi từng dự thường kéo dài quá lâu.

Ngoài ra, không phải ai đội cái mũ tốt nghiệp trông cũng đẹp, đặc biệt nếu các bạn có đôi tai to như tai tôi. Vả lại bạn vẫn sẽ có cơ hội gặp lại bạn bè lúc cuộc khủng hoảng y tế này kết thúc.

Tuy vậy điều vẫn đúng là sự tốt nghiệp của bạn đánh dấu việc bạn bước vào tuổi trưởng thành – là thời điểm bạn bắt đầu chịu trách nhiệm về cuộc đời mình. Đó là lúc bạn được quyết định điều quan trọng đối với bạn: nghề nghiệp nào bạn muốn theo đuổi. Bạn muốn xây dựng gia đình với ai. Các giá trị bạn muốn sống theo. Và với tình trạng hiện tại của thế giới, việc phải ra những quyết định đó có thể là hơi đáng sợ.

Nếu bạn đã lên kế hoạch đi học đại học, được bố mẹ đưa lên trường nhập học vào mùa thu – thì việc này giờ không còn là điều nghiễm nhiên sẽ xảy ra nữa. Nếu bạn đã có kế hoạch sẽ vừa làm việc vừa đi học, tìm được ra công việc đầu tiên đó sẽ khó khăn hơn. Lúc mà ngay cả những gia đình khá giả cũng đang phải đối phó với sự bất trắc lớn lao thì những người lúc trước phải vật lộn mưu sinh, hiện nay sinh mạng khác gì như đang bị treo trên sợi tóc.

Tất cả những điều này đồng nghĩa với việc là bạn sẽ phải trưởng thành nhanh hơn một vài thế hệ khác. Đại dịch này đã làm rung chuyển hiện trạng và bộc lộ nhiều vấn đề đã tồn tại từ lâu của nước Mỹ – từ sự bất bình đẳng kinh tế rộng khắp đến những chênh lệch có căn nguyên chủng tộc vẫn còn hiện diện cho đến việc thiếu vắng chăm sóc sức khỏe cơ bản cho những người cần được chăm sóc.

Đại dịch đã đánh thức rất nhiều người trẻ để họ nhận ra thực tế rằng những cung cách vận hành cũ đơn giản là không hiệu quả nữa; rằng việc bạn kiếm được bao nhiêu tiền không còn quan trọng nữa khi mọi người xung quanh bạn chịu đói, chịu đau; rằng xã hội và nền dân chủ của chúng ta chỉ vận hành khi chúng ta nghĩ không chỉ cho bản thân ta, mà còn cả vì người khác nữa.

Đại dịch làm lộ ra một sự thật phũ phàng, một điều mà tất cả chúng ta trước sau gì cũng đều phải chấp nhận một khi ta từ biệt tuổi thơ. Bạn có nhớ những người lớn mà chúng ta cứ nghĩ là đang làm chủ tình thế và biết là họ đang làm gì? Hóa ra là chính họ cũng không có đủ hết mọi câu trả lời. Nhiều người trong số họ còn không biết cả cách hỏi những câu hỏi đúng. Vì thế, nếu như thế giới này có tiến bộ được thì điều đó phụ thuộc ở bạn mà thôi.

Nhận thức này nghe quả đúng là đáng sợ. Nhưng tôi hy vọng nó cũng truyền cho bạn cảm hứng. Với tất cả những thách thức mà đất nước này hiện phải đối mặt, không một ai có thể nói với bạn là: “Không, bạn còn quá trẻ để hiểu được” hay là “Đây là cách xưa nay ta vẫn làm việc này.” Bởi vì hiện tình có quá nhiều bất trắc, và bỗng chốc có tình trạng mạnh ai người nấy tự tung tự tác, thế giới này bỗng trở thành thế giới mà chính thế hệ của các bạn cần phải định hình lại.

Vì tôi là một trong những người cũng già rồi, tôi sẽ không bảo các bạn cần phải làm gì với sức mạnh đang có trong tay các bạn. Nhưng tôi sẽ để lại cho các bạn ba lời khuyên ngắn gọn:

Thứ nhất, đừng sợ. 

Trước đây nước Mỹ đã từng trải qua những thời kỳ khó khăn – chế độ nô lệ và nội chiến, nạn đói và bệnh tật, cuộc Đại Khủng hoảng và sự kiện 9/11. Và mỗi lần như vậy thì chúng ta lại vượt qua và trở nên mạnh mẽ hơn, thường là nhờ có một thế hệ mới là những người trẻ như các bạn, đã học được từ những sai lầm quá khứ và nhận ra cách làm cho mọi việc tốt hơn.

Thứ hai, hãy làm những gì bạn cho là đúng. 

Chỉ làm những gì ta thích, những gì tiện lợi, những gì dễ dàng – là cách nghĩ của đám trẻ con. Thật không may rất nhiều người tạm gọi là người lớn, bao gồm cả vài người có chức danh và công việc quan trọng, vẫn nghĩ theo cách đó – và đây là lý do tại sao mọi thứ giờ hỗn loạn thế này.

Tôi hy vọng rằng thay vì làm giống họ, bạn quyết định neo mình vào những giá trị bền bỉ như tính trung thực, sự chăm chỉ, tinh thần trách nhiệm, công bằng, rộng lượng, tôn trọng người khác. Không phải lần nào việc gì bạn cũng đều làm đúng, rồi thì bạn cũng sẽ mắc lỗi như tất cả chúng ta đều mắc.

Nhưng nếu bạn lắng nghe sự thật ẩn chứa trong chính bạn, ngay cả khi sự thật đó phũ phàng, ngay cả khi sự thật đó gây ra điều bất tiện, người khác sẽ nhận thức được việc đó. Họ sẽ vươn tới để ở gần bên bạn. Và bạn sẽ là một phần của giải pháp chứ không phải một phần của đề bài khó giải.

Và cuối cùng, hãy xây dựng một cộng đồng. Không ai có thể tự mình làm nên việc lớn. Ngay lúc này khi mọi người đang sợ hãi thì quá dễ để chúng ta cảm thấy hoài nghi rồi bắt đầu nghĩ thôi thì mình chỉ lo cho bản thân, cho người nhà mình, cho những người bề ngoài trông giống mình, những người suy nghĩ giống mình, những người cầu nguyện giống mình.

Nhưng nếu như chúng ta có thể vượt qua thời gian khó này thành công; nếu như chúng ta có thể tạo dựng nên được một thế giới mà ở đó ai cũng có cơ hội để có công ăn việc làm, để có đủ tiền trả học đại học; nếu chúng ta có thể giờ bảo vệ được môi trường và đánh bại được những đại dịch tương lai, thì chúng ta sẽ phải làm tất cả những việc đó cùng nhau.

Vì vậy hãy cảm thấy rung động, đồng cảm với những cuộc đấu tranh vật lộn của một người khác. Hãy đứng dậy bảo vệ quyền của một người khác. Hãy bỏ lại đằng sau những lối nghĩ thủ cựu chia rẽ chúng ta – sự phân biệt giới tính, định kiến chủng tộc, đẳng cấp cao thấp, lòng tham – và hãy cùng đặt thế giới này lên một quỹ đạo khác.

Khi bạn cần sự giúp đỡ, Michelle và tôi đã đặt sứ mệnh của Quỹ của chúng tôi là mang đến cho những người trẻ tuổi như các bạn những kỹ năng và sự hỗ trợ để giúp bạn dẫn dắt các cộng đồng của chính bạn và kết nối bạn với các nhà lãnh đạo trẻ khác trên khắp đất nước và trên toàn cầu.

Nhưng, sự thật là các bạn không cần chúng tôi phải nói cho bạn biết bạn cần phải làm gì. Bởi vì xét theo nhiều cách thì chính các bạn đã bắt đầu làm việc dẫn đường.

Xin chúc mừng, Khóa Tốt nghiệp 2020. Hãy tiếp tục làm chúng tôi hãnh diện!

Nguồn: Theo Twitter của Cựu Tổng thống Barack Obama.