Những người tư duy cấp độ một tìm kiếm công thức đơn giản và câu trả lời dễ dàng. Còn những người tư duy cấp độ hai biết rằng thành công trong đầu tư là sự phản chiếu ngược lại của sự đơn giản. Tư duy nào là đúng, tư duy nào là sai, tư duy nào là thích hợp trên thị trường chứng khoán?

Tất cả mọi người điều muốn kiếm tiền. Mọi nền kinh tế đều dựa vào niềm tin phổ biến để làm động cơ kiếm lợi nhuận. Đó là chủ nghĩa tư bản, lợi nhuận là động cơ khiến mọi người làm việc chăm chỉ hơn và mạo hiểm hơn với vốn của mình. Việc theo đuổi lợi nhuận thúc đẩy sự tiến bộ của thế giới.

Nhưng tính phổ biến đó cũng làm cho việc đánh bại thị trường là một nhiệm vụ khó khăn. Hàng triệu người cạnh tranh cho mỗi đồng đô la lợi nhuận từ đầu tư. Ai sẽ kiếm được đồng đô la đó? Đó là những người đi trước một bước. Theo đuổi mục tiêu, tiến lên phía trước có nghĩa là đi học nhiều hơn, dành nhiều thời gian hơn trong phòng tập hay thư viện, dinh dưỡng tốt hơn, đổ nhiều mồ hôi hơn, sức chịu đựng tốt hơn hoặc thiết bị tốt hơn. Nhưng trong đầu tư thì những thứ kể trên chỉ cần ít thôi, theo đuổi mục tiêu trong đầu tư thì cần một thứ gọi là tư duy sâu sắc… tôi gọi là tư duy cấp độ hai. Các nhà đầu tư có thể trang bị khóa học học về tài chính và kế toán, đọc nhiều hơn và nếu may mắn, họ nhận được tư vấn từ một người có hiểu biết sâu sắc về đầu tư. Nhưng chỉ một ít trong số đó sẽ đạt được những yêu cầu về tầm nhìn sâu sắc, khả năng trực giác, ý thức về giá trị và nhận biết về tâm lý để đạt được kết quả đầu tư trên trung bình. Để làm được như vậy đòi hỏi cần có tư duy cấp độ hai.

Hãy nhớ rằng mục tiêu trong đầu tư của bạn không phải để kiếm được mức lợi nhuận bình quân mà bạn mong muốn bạn phải tốt hơn những người khác, vừa phải mạnh mẽ hơn và phải ở cấp độ cao hơn. Vì những nhà đầu tư khác có thể trở nên thông minh, có nguồn thông tin tốt và độ tinh vi cao, nên bạn phải tìm ra lợi thế mà họ không có. Bạn phải suy nghĩ về những điều mà họ không nghĩ tới, nhìn thấy những điều họ bỏ qua hoặc mang một tầm nhìn mà họ không có được. Bạn phải có những phản ứng và cách hành xử khác biệt. Trong ngắn hạn, trở nên đúng đắn có thể là điều kiện cần thiết cho một nhà đầu tư thành công, nhưng nó sẽ là không đủ. Bạn cần phải đúng nhiều hơn họ… theo một ý nghĩa rằng bạn cần có một tư duy khác biệt.

Tư duy cấp độ hai là gì?

• Tư duy cấp độ một nói rằng, “Đó là một công ty tốt, hãy mua cổ phiếu của công ty đó”. Tư duy cấp độ hai thì nói rằng, “Đó là một công ty tốt, nhưng mọi người đều cho rằng đó là một công ty tuyệt vời là không đúng. Vì vậy cổ phiếu của công ty đã bị đánh giá và định giá quá cáo. Vậy nên hãy bán cổ phiếu của nó đi.”

• Tư duy cấp độ một cho rằng, “Triển vọng tăng trưởng thấp và lạm phát đang gia tăng. Vì vậy hãy bán cổ phiếu đi.” Tư duy cấp độ hai lại cho rằng, “Triển vọng không sáng sủa, nhưng mọi người đang bán tháo cổ phiếu. Đây là lúc mua vào!”

• Tư duy cấp độ một cho rằng: “Tôi nghĩ lợi nhuận của công ty sẽ giảm. Bán”. Tư duy cấp độ hai cho rằng: “Tôi nghĩ lợi nhuận của công ty sẽ giảm ít hơn mọi người nghĩ và điều bất ngờ thú vị sẽ nâng giá cổ phiếu. Mua.” Tư duy cấp độ một là những suy nghĩ đơn giản và hời hợt mà ai cũng đều có thể nghĩ được (một dấu hiệu xấu cho bất cứ điều gì liên quan đến sự cố gắng vượt trội). Điều mà tất cả những người tư duy cấp độ một cần là một quan điểm về tương lai, “Như triển vọng về một công ty là thuận lợi, đồng nghĩa với việc cổ phiếu của công ty đó sẽ tăng.”

Tư duy cấp độ hai thì sâu sắc, khó hiểu và phức tạp hơn. Người tư duy cấp độ hai đưa rất nhiều yếu tố vào trong tính toán của mình:

• Phạm vi của các kết quả có thể xảy ra trong tương lai là gì?

• Kết quả nào tôi nghĩ sẽ xảy ra?

• Xác suất nào mà tôi xác nhận đúng?

• Mọi người đồng thuận nghĩ về điều gì?

• Kỳ vọng của tôi khác với sự đồng thuận như thế nào?

• Múc giá hiện tại của tài sản có phù hợp với quan điểm đồng thuận trong tương lai và phù hợp với quan điểm của tôi không?

• Tâm lý đồng thuận đó có hợp nhất trong việc quá lạc quan hay quá bi quan không?

• Điều gì sẽ xảy ra đối với giá tài sản nếu sự đồng thuận đó hóa ra là đúng và nếu tôi đúng thì sao?

Sự khác biệt về khối lượng công việc giữa tư duy cấp độ một và cấp độ hai rõ ràng là rất lớn, số lượng người sau có khả năng làm được điều đó là rất ít so với những người trước đó.  

Những người tư duy cấp độ một tìm kiếm công thức đơn giản và câu trả lời dễ dàng. Còn những người tư duy cấp độ hai biết rằng thành công trong đầu tư là sự phản chiếu ngược lại của sự đơn giản. Điều đó không có nghĩa là bạn chạy vào đám đông đang cố làm phức tạp vấn đề tưởng chừng đơn giản. Một vài trong số người đó mà tôi có thể mô tả là “lính đánh thuê”.

Các công ty môi giới muốn bạn nghĩ rằng tất cả mọi người có khả năng đầu tư với mức giá 10 đô la cho mỗi giao dịch. Còn các Quỹ tương hỗ (Quỹ mở) thì không muốn bạn nghĩ rằng bạn có thể đầu tư; họ muốn bạn nghĩ họ có thể làm điều đó.

Trong trường hợp này, bạn sẽ đưa tiền của mình cho các quỹ quản lý chủ động và trả các khoản phí liên quan cao. Những người đơn giản hoá khác là những người tôi cho rằng là những “tín đồ”. Một số là những học giả dạy về đầu tư. Số khác dự báo quá xa phạm trù họ đang kiểm soát là những thực tập viên thiện chí. Tôi nghĩ họ hầu như thất bại với những thành tích của mình, hoặc họ bỏ qua những năm tháng tồi tệ hoặc đổ lỗi cho sự không may mắn. Cuối cùng, những người đơn giản thì không hiểu được sự phức tạp của vấn đề. Như một bình luận viên khách mời trong lúc tôi đang lái xe nói rằng, “Nếu bạn có một trải nghiệm tốt với sản phẩm, hãy mua cổ phiếu của công ty đó.” Thực chất, có nhiều thứ hơn thế để có thể trở thành một nhà đầu tư thành công.

Suy nghĩ của người tư duy cấp độ một giống cách làm của những người tư duy cấp độ một khác về những vấn đề tương tự nhau, và thường thì họ có cùng những kết luận giống nhau.  

Theo định nghĩa thì điều này không thể dẫn đến những kết quả vượt trội. Từ đó tất cả các nhà đầu tư không thể đánh bại thị trường, chung quy lại, họ chính là thị trường.

Trước khi cố cạnh tranh trong thế giới đầu tư có tổng bằng không, bạn phải tự hỏi liệu mình có lý do đủ tốt để trở thành nửa trên không? Để làm tốt hơn các nhà đầu tư trung bình, bạn phải có tư duy khác biệt số đông. Bạn có thể làm như vậy được không? Điều gì khiến bạn nghĩ như vậy?  

Nguồn: Trích sách Điều quan trọng nhất

Có thể bạn quan tâm: Điều quan trọng nhất – Howard Marks

Sự khôn ngoan khác biệt dành cho những nhà đầu tư thông minh

(Cuốn sách huyền thoại Warren Buffett khuyên mọi nhà đầu tư nên đọc)

ĐỌC THỬ

ĐẶT SÁCH NGAY