Mối liên hệ giữa tâm trí và não bộ con người là một chủ đề đã thách thức các nhà tư tưởng lớn trong nhiều thiên niên kỷ. Tuy nhiên, câu trả lời dường như nằm ở chính cấu trúc của não bộ con người.

Não bộ có thể được thay đổi theo cách tích cực hoặc tiêu cực, tùy thuộc vào yếu tố tác động vào nó. 

Tâm trí thay đổi bộ não của một phóng viên truyền hình đầy hoài nghi

Tiến sĩ Graham Phillips là một Nhà Vật lý Thiên văn và phóng viên truyền hình người Úc. Vì nghi ngờ tính xác thực của các kỹ thuật “điều trị tinh thần” như thiền định, ông đã quyết định tự mình thử nghiệm phương pháp này. Ban đầu vị tiến sĩ không có niềm tin vào phương pháp thiền định, tuy nhiên càng nghe nhiều về tác dụng của thiền, ông càng muốn xem liệu nó có thực sự hiệu quả đến vậy không.

Vị tiến sĩ đã quyết định sẽ tự mình thử thiền trong vòng hai tháng… Để thực sự tin tưởng vào phương pháp thiền này, ông quyết định thu thập bằng chứng cứng rắn chứng minh được thiền có khả năng thay đổi bộ não giúp ông trở nên tốt hơn.

Trước khi bắt đầu tiến hành thử nghiệm, ông đã được đánh giá bởi một nhóm các nhà khoa học của Đại học Monash do Tiến sĩ, Giáo sư Tâm lý Sinh học Neil Bailey, và Tiến sĩ, Nhà Tâm lý học lâm sàng Richard Chambers dẫn dắt. Họ yêu cầu ông tiến hành một loạt các bài kiểm tra để đánh giá trí nhớ, thời gian phản ứng và khả năng tập trung của ông. Họ cũng sử dụng MRI để đo thể tích của từng vùng trong não ông, đặc biệt là những vùng chịu trách nhiệm về trí nhớ, học tập, điều khiển vận động và điều tiết cảm xúc.

Chỉ sau hai tuần thực hành thiền bằng tâm trí, Phillips đã cảm thấy bớt căng thẳng hơn và có thể xử lý những thách thức trong công việc, cuộc sống của mình. Ông tường thuật lại rằng ông “nhận thức được sự âu lo của bản thân nhưng không bị cuốn vào đó”. Tám tuần sau, ông quay lại Đại học Monash để kiểm tra lần nữa. Bailey và Chambers yêu cầu Phillips tiến hành những bài kiểm tra y hệt như những bài kiểm tra ông đã làm lúc ban đầu. Họ phát hiện ra rằng ông làm những công việc liên quan đến hành vi tốt hơn, mặc dù số liệu cho thấy hoạt động não của ông bị giảm sút.

Các nhà nghiên cứu cũng chú ý thấy bộ não của ông đã sử dụng năng lượng một cách hiệu quả hơn. Có dấu hiệu chứng tỏ tổng thể hoạt động nơ-ron thần kinh có sự suy giảm rõ rệt, nghĩa là não bộ của ông làm việc tốt hơn nhưng sử dụng ít năng lượng hơn. Bài kiểm tra trí nhớ của ông cũng được cải thiện rất nhiều. Thời gian ông cần để phản ứng lại những sự kiện bất ngờ đã giảm gần nửa giây. Phillips thậm chí còn hình dung ra những lợi ích cụ thể, chẳng hạn như nếu một người đi bộ đột ngột chắn đầu khi ông đang lái xe trên một con phố đông đúc, thời gian phản ứng của ông đã nhanh hơn hẳn.

Một trong những vùng não mà các nhà nghiên cứu tiến hành kiểm tra rất kỹ là vùng hồi hải mã. Họ đặc biệt chú ý đến hồi răng, một phần nằm trong hồi hải mã, chịu trách nhiệm điều chỉnh cảm xúc ở các phần não khác. Nó chuyên kiểm soát Mạng lưới Chế độ Mặc định, phần não hoạt động mạnh mẽ mỗi khi chúng ta tham gia vào một công việc nào đó. Họ phát hiện ra rằng số lượng các tế bào nơron thần kinh trong hồi răng đã tăng đến tận 22,8%.

Đó là một sự thay đổi cực kỳ to lớn. Việc cấu hình lại bộ não như vậy chỉ thỉnh thoảng xuất hiện ở não những người trẻ tuổi – độ tuổi mà bộ não vẫn đang phát triển, chứ hiếm khi xảy ra với não người trưởng thành. Sự thay đổi trong não của Phillips đã chỉ ra sự gia tăng đáng kể trong khả năng điều chỉnh cảm xúc con người. Các bài kiểm tra tâm lý cũng cho thấy rằng: Khả năng nhận thức của Phillips cũng đã tăng lên vài bậc.

Có nhiều nghiên cứu đã chứng minh được rằng: Thiền làm thay đổi cấu trúc của não bộ. Tạp chí khoa học uy tín Nature Reviews Neuroscience từng công bố một bài đánh giá về các nghiên cứu thiền chánh niệm (mindfulness-style meditation). Bài đánh giá này phát hiện ra rằng, có tới 21 nghiên cứu khoa học mà trong đó, những người tham gia phải đo thể tích từng phần não của mình bằng máy MRI trước và sau khi thực hành thiền, giống như Graham Phillips vậy.

Khả năng điều chỉnh cảm xúc giúp ích gì cho bạn?

Giống như bộ não của Graham Phillips, bộ não của bạn đang liên tục tự kết nối lại đường truyền thần kinh cho mình. Nó không ngừng củng cố thêm nơ-ron thần kinh cho các khu vực não mà bạn có luyện tập. Hãy chọn thực hành một trải nghiệm hoàn toàn khác biệt, như thiền định, và bộ não của bạn sẽ bắt đầu hoạt động khác đi. Hãy thay đổi tâm trí bạn, và rồi thông tin sẽ bắt đầu chạy dọc theo các con đường nơ-ron thần kinh mới trong não bạn. Các nơ-ron thần kinh của bộ não sẽ tự điều chỉnh chúng cho phù hợp với trải nghiệm mới, loại bỏ và tạo ra kết nối mới để phù hợp với nhiệm vụ mới. Khi tâm trí dẫn đường, bộ não sẽ phản ứng theo.

Bây giờ, hãy dành chút thời gian để liệt kê ra các yếu tố chính trong câu chuyện của Graham. Có năm thay đổi chính như sau:

– Phần não chịu trách nhiệm điều chỉnh cảm xúc tăng 22,8% khối lượng.
– Thời gian phản ứng của não được tăng cường, trí nhớ tốt hơn, tăng khả năng nhận thức, cải thiện khả năng hành vi.
– Bộ não trở nên bớt âu lo và sử dụng năng lượng hiệu quả hơn.
– Những thay đổi trong não diễn ra chỉ sau tám tuần.
– Không cần sử dụng thuốc, phẫu thuật, không cần trợ giúp hoặc phải thay đổi lớn trong cuộc sống, chỉ cần thay đổi về mặt tâm trí.

Hãy tưởng tượng thế này: Não bạn đã có thêm 22,8% tế bào thần kinh để làm nhiệm vụ điều tiết cảm xúc. “Điều tiết cảm xúc” có thể là một thuật ngữ khoa học thần kinh xa lạ với bạn, nhưng bốn từ đó có ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống hàng ngày của bạn.

Điều tiết cảm xúc trong quá trình thiền định còn có tác dụng làm giảm các hormone gây căng thẳng Adrenaline và Cortisol, theo nhà nghiên cứu Tiến sĩ Elissa Epel Telomere tại UCSF, cả hai loại hormone này đều đẩy nhanh quá trình lão hóa của con người. Từ ví dụ nghiên cứu khoa học của Graham Phillips, chúng ta đã biết tâm trí đang định hình cơ chế sinh học của chúng ta cho dù chúng ta có nhận thức được điều đó hay không và điểm nổi bật mà thiền định đưa ra là: căng thẳng không phải là trở ngại, mà là cách chúng ta đối mặt với trở ngại đó.

Khả năng điều tiết cảm xúc tốt hơn nghĩa là bạn sẽ không bị những khó khăn thường nhật ảnh hưởng đến mình nữa, chẳng hạn như:

– Sự khó chịu mà các đồng nghiệp trong công việc mang lại.
– Sự phiền lòng với những điều mà vợ/chồng hoặc người yêu của bạn nói/làm.
– Giật mình vì những tiếng động hay cảnh tượng xảy ra đột ngột.
– Những hành vi không phù hợp của con cái.
– Những điều mà các chính trị gia nói và làm.
– Bị kẹt xe trên đường.
– Những câu chuyện trên báo chí, tin tức.
– Vẻ ngoài và chức năng của cơ thể.
– Chuyện thắng-thua hoặc chuyện xung đột với người khác.
– Những xung đột tôn giáo hoặc khác biệt về mặt quan điểm.
– Thị trường chứng khoán, các khoản đầu tư cá nhân và nền kinh tế.
– Giữ bình tĩnh khi mọi người xung quanh đều bị lo âu, căng thẳng.
– Cảm thấy thiếu thời gian hoặc quá tải.
– Số tiền bạn đang sở hữu hoặc mong muốn có.
– Cách lái xe của những người bạn gặp trên đường.
– Tuổi tác và những thay đổi của cơ thể bạn.
– Người lạ, chuyện mua sắm và những tiếp xúc gần gũi với mọi người.
– Những ý kiến của người khác xung đột với ý kiến cá nhân của bạn.

Hãy tưởng tượng bộ não của bạn đã được tăng cường khả năng làm chủ những thách thức như thế này, ngăn cản chúng ảnh hưởng đến hạnh phúc của bạn. Thiền không chỉ thay đổi trạng thái của bạn – nghĩa là cách bạn cảm nhận ở thời điểm hiện tại. Nó còn thay đổi các dấu ấn hành vi của bạn – những khía cạnh về mặt tính cách từ lâu đã khắc sâu trong não và chi phối cách bạn nhìn nhận cuộc sống.

Và một trong số những dấu ấn hành vi tích cực mà thiền mang đến cho chúng ta là khả năng phục hồi cao hơn khi đối mặt với nghịch cảnh, cảm thông hơn với người khác và gia tăng lòng trắc ẩn với chính bản thân mình. Ngoài ra, thiền cũng làm tăng mức độ tự điều chỉnh cảm xúc, giúp bạn làm chủ cảm xúc của mình chứ không bị phụ thuộc hay ảnh hưởng quá nhiều từ chúng.

Happy Live Team (Tổng hợp sách Từ tâm trí đến vật chất)

Có thể bạn quan tâm: Từ Tâm Trí Đến Vật Chất

Cuốn sách dựa trên khoa học giải mã sự biểu hiện và cách suy nghĩ ảnh hưởng đến thế giới vật chất của con người

ĐẶT SÁCH NGAY