Hệ thống đầu tư Mark Minervini – Nhiều người mơ thành công lớn trên thị trường chứng khoán, nhưng chỉ số ít người có thể biến giấc mơ thành hiện thực. Theo thời gian, đa số nhà đầu tư nhận ra họ chỉ ở mức trung bình. Vì sao? Vì họ không chịu nghiên cứu quy luật thực sự vận hành thị trường, không tìm hiểu điều gì tạo nên thành tích giao dịch siêu hạng. Hầu hết dựa vào giả định sai lầm hay lý thuyết cá nhân, thay vì sự thật. Chỉ một số ít kiên trì phân tích đặc điểm và hành vi của siêu cổ phiếu. Ngay cả khi có kiến thức đúng, nhiều người vẫn thiếu kỷ luật cảm xúc để thực hiện kế hoạch giao dịch hiệu quả.

Điều gì thực sự cản trở thành công? Hai vấn đề tư duy: Một, rất ít người tin họ có thể đạt thành tích siêu hạng – mơ ước lớn là một chuyện, nhưng tin và quyết tâm thực hiện lại là chuyện khác. Ai cũng muốn thành triệu phú từ chứng khoán, nhưng mấy ai dám tin mình làm được? Hai, đa số nghĩ rằng lợi nhuận lớn phải đi đôi với rủi ro lớn. Tôi khẳng định: bạn hoàn toàn có thể đạt thành công vượt trội nếu có quyết tâm và niềm tin – không cần mạo hiểm cao. Thành công không đến qua đêm, bạn phải vượt qua bản năng tự nhiên và xóa bỏ những niềm tin sai lầm ăn sâu trong cộng đồng đầu tư.

Thành công không đến từ may mắn

“Tôi càng luyện tập chăm chỉ, tôi càng may mắn.” – Gary Player, tay golf huyền thoại

Nhiều người cho rằng thành tích giao dịch siêu hạng là do may mắn. Sai rồi! Chứng khoán không phải trò đánh bạc. Để thành công lớn – ở bất kỳ lĩnh vực nào – bạn cần kiến thức, sự kiên trì, kỹ năng và nỗ lực bền bỉ qua thời gian dài. Các nhà đầu tư giỏi trên thị trường chiến thắng nhờ kỷ luật, kiên định với kế hoạch đúng đắn và kiểm soát hành vi xấu. Có đủ những phẩm chất này, thành công sẽ đến.

Ngược lại, trong cờ bạc, vận may luôn chống lại bạn – chơi càng lâu, bạn càng thua. Nếu nghĩ giao dịch chứng khoán là đánh bạc, vậy phẫu thuật não cũng thế sao nổi? Một bác sĩ phẫu thuật não cần kỹ năng chuyên môn để giảm rủi ro qua huấn luyện. Giao dịch cũng vậy. Warren Buffett từng nói: “Rủi ro là khi bạn không biết mình đang làm gì.” Hiểu rõ việc mình làm, kiến thức và kỹ năng sẽ giảm rủi ro – đó không còn là đánh bạc nữa. Thành công trên chứng khoán không dựa vào may mắn. Khi bạn nỗ lực nghiên cứu và xây dựng kế hoạch giao dịch tốt, “may mắn” sẽ tự tìm đến. Hãy chuẩn bị, và bạn sẽ là người chiến thắng!

Bạn có thể bắt đầu với số vốn nhỏ

“Ý tưởng mới luôn đòi hỏi hy sinh. Người ta có thể chế giễu, hoặc kẻ quyền thế sẽ gạt bỏ.” – Charles Brower, một Thẩm phán nổi tiếng.

Khi bạn bắt đầu làm gì đó, sẽ luôn có người hoài nghi. Họ bảo bạn không thể thành công, đặc biệt nếu bạn ít vốn. Họ nói: “Không đủ tiền, đừng mơ giao dịch!” Vớ vẩn! Tôi ở đây để khẳng định: bạn hoàn toàn có thể giàu lên từ chứng khoán dù chỉ với số vốn nhỏ. Trừ khi bạn đã là bác sĩ nổi tiếng, nhà đầu tư bất động sản giàu có hay ngôi sao nổi tiếng, còn không, bạn khó có nhiều tiền để giao dịch ngay từ đầu – nhất là khi vừa rời ghế giảng đường. Đừng nản lòng! Bạn có thể bắt đầu từ con số nhỏ, như tôi đã làm.

Tôi từng chứng kiến một người bạn bị cuốn vào suy nghĩ tiêu cực. Anh ấy muốn học giao dịch, và tôi mời anh đến văn phòng, ngồi cạnh để quan sát. Với tài khoản nhỏ, anh dần nắm được cách giao dịch bền vững và quản trị rủi ro. Sau khi tự tin, anh giao dịch ở nhà một mình. Nhưng rồi, anh bỏ cuộc. Lý do? Một người khác thuyết phục anh rằng tài khoản nhỏ thì không thể giàu, rằng anh đang phí thời gian. Thế là anh từ bỏ, dù đã tiến bộ đáng kể.

Nhìn Michael Dell mà xem – ông bắt đầu bán máy tính từ ký túc xá, rồi lập Dell Computer Corporation năm 1984 với chỉ 1.000 đô la. Sau đó, Dell trở thành gã khổng lồ máy tính cá nhân. Tôi cũng vậy, khởi đầu với vài nghìn đô la, vài năm sau biến nó thành 160.000 đô la, rồi nửa triệu đô la. Khi có vốn kha khá, tôi biến nó thành cả một cơ nghiệp giàu có. Phần còn lại đã thành lịch sử.

Tôi không phải trường hợp duy nhất. David Ryan – người ba lần liên tiếp vô địch Nhà Vô Địch Đầu Tư Hoa Kỳ với lợi nhuận ba con số mỗi năm – bắt đầu từ 20.000 đô la năm 1982. Câu chuyện của anh truyền cảm hứng để tôi trở thành nhà giao dịch siêu hạng, và tôi cũng giành ngôi quán quân cuộc thi ấy. Còn vô số người khác đã bắt đầu từ số vốn nhỏ và trở nên giàu có. Sai lầm lớn nhất là để người khác thuyết phục bạn rằng “không thể”. Hãy nhớ: những kẻ nói bạn không làm được thường là vì họ cũng chẳng làm được.

Thời gian của bạn là hữu hạn. Đừng phí hoài sống theo ý người khác. Đừng để giáo điều hay tiếng ồn xung quanh át đi tiếng nói trong bạn. Hãy dũng cảm nghe theo trái tim và linh tính – chúng biết bạn thực sự muốn gì. Mọi thứ khác chỉ là thứ yếu thôi! (Trích Steve Jobs).

Không bây giờ chẳng khác xưa

Qua ba thập niên chứng kiến thị trường lên xuống, tôi thường nghe: “Bây giờ khác xưa rồi!” – như cách người ta phủ nhận bong bóng và sự sụp đổ. Chắc hẳn Jesse Livermore, huyền thoại giao dịch, cũng nghe câu này ở đỉnh thị trường 1929. Trong Giao Dịch Chứng Khoán Như Thế Nào, ông viết: “Dù ở thời đại nào, con người vẫn hành động giống nhau trên thị trường vì lòng tham, nỗi sợ, sự kiêu ngạo và hy vọng. Phố Wall không đổi, vì bản chất con người không đổi.”

Công nghệ có thể làm một số phong cách đầu tư nổi bật hơn ở vài giai đoạn, nhưng cách cổ phiếu tăng giảm vẫn vậy – vì cảm xúc con người không thay đổi. Giao dịch là trò chơi của tâm lý, và cảm xúc dễ khiến bạn sai lầm. Với 30 năm kinh nghiệm và nghiên cứu lịch sử thị trường từ đầu thế kỷ 20, tôi khẳng định: chẳng có gì khác biệt. Lịch sử luôn lặp lại, và sẽ còn lặp lại. Câu hỏi là: Bạn có đủ giỏi để nắm bắt cơ hội không?

Khi thị trường “gấu” chạm đáy, nhiều “chuyên gia” la hét về “ngày tận thế”. Nhưng rồi, những cổ phiếu dẫn đầu lặng lẽ vươn lên, lập đỉnh mới, khiến họ ngỡ ngàng. Cơ hội làm giàu cứ trôi qua, lặp lại hết lần này đến lần khác – chẳng khác ngày xưa. Trong tương lai, nó vẫn sẽ thế. Bạn sẵn sàng chưa?

Thử thách lớn nhất không phải thị trường

“Nhiều người tìm công thức bí mật để thành công. Họ không muốn nhìn vào bản thân, chỉ muốn một lối đi sẵn có.” – Robert Greene

Cỗ máy tính nhanh nhất cũng chẳng giúp bạn cải thiện tâm lý hay sự sẵn sàng giao dịch. Thành công trên thị trường không nằm ở hệ thống hay chiến lược, mà ở chính bạn. Bạn chỉ nhận ra điều này khi kiểm soát được cảm xúc trước khó khăn. Hiểu điều đó ngay từ đầu, kẻo bạn mãi chạy theo hy vọng hão huyền về một “công thức vàng”.

Nếu bạn chỉ muốn lợi nhuận vừa phải, hãy gửi tiền vào quỹ tương hỗ, quỹ phòng ngừa hoặc quỹ chỉ số. Nhưng để trở thành nhà giao dịch siêu hạng, bạn cần nỗ lực vượt bậc. Trước hết, hãy nhận thức rõ: thách thức lớn nhất không phải thị trường, mà chính là bản thân bạn.”

Không ai làm thay bạn. Tôi bắt đầu giao dịch vào đầu thập niên 1980 qua một công ty môi giới đầy đủ dịch vụ. Mọi thứ không thuận lợi. Chỉ sau vài tháng, tài khoản của tôi cạn kiệt hoàn toàn. Dù tổn thất tài chính nặng nề, đó lại là bài học quý giá nhất. Nhà môi giới thuyết phục tôi mua cổ phiếu của một công ty công nghệ sinh học, khẳng định họ sắp được FDA cấp phép chữa AIDS và giá sẽ tăng mạnh nhờ ‘tin nội bộ’. Non kinh nghiệm, tôi vội vàng đầu tư, bị cuốn theo lợi nhuận tiềm năng mà bỏ qua rủi ro.

Sau khi mua, giá cổ phiếu giảm từ 18 đô la xuống 12.1 đô la. Tôi hoảng loạn. Khi liên lạc với môi giới, ông ta gọi đó là ‘cơ hội hiếm có’, cho rằng giá đang ‘hấp dẫn’, và khuyên tôi tăng gấp đôi vị thế để giảm giá vốn, hứa hẹn lợi nhuận lớn khi giá phục hồi. Kết quả thảm khốc: giá lao xuống 1 đô la, tôi mất trắng. Trong khi đó, ông ta vẫn ung dung nhận hoa hồng.

Nhìn lại, nhà môi giới đã dạy tôi một bài học lớn. Từ đó, tôi quyết định tự nghiên cứu và giao dịch. Tôi thề không bao giờ nghe lời khuyên đầu tư từ ai, cũng không để ý kiến người khác làm lung lay quyết định của mình. Nếu không đầu tư vào bản thân trước khi bỏ tiền vào thị trường, bạn chỉ như ném phi tiêu cầu may. Đến một lúc, bạn sẽ mất trắng. Hãy tin vào chính mình. Tự học, tự nghiên cứu – kiến thức bạn tự tìm hiểu luôn giá trị hơn lời khuyên từ truyền thông hay chuyên gia. Không ai quan tâm đến tiền và tương lai của bạn hơn chính bạn. Tự rèn luyện, học từ thất bại, thành công sẽ đến. Alexander Elder trong Phương Pháp Mới Để Giao Dịch Kiếm Sống viết: “Thành công không mua được, chỉ tự bạn tạo ra.”

Chứng minh đúng hay kiếm tiền

Sau thất bại với cổ phiếu công nghệ sinh học, tôi quyết định tự giao dịch, không dựa vào ai. Tôi mở tài khoản tại một công ty môi giới chiết khấu và gặp Ron – người sau này thành bạn thân. Chúng tôi có điểm chung, nhưng phong cách đầu tư thì khác hẳn. Ron theo trường phái giá trị, không quan tâm xu hướng giá. Tôi lại thích mua cổ phiếu mới, ít tên tuổi, đang tăng mạnh. Nếu giá giảm dưới mức mua, tôi cắt lỗ ngay – đó là kế hoạch.

Quan sát nhau giao dịch, tính cách mạnh mẽ của cả hai đôi lúc gây căng thẳng. Khi tôi thua lỗ liên tiếp, Ron trêu: “Thiên tài, sao thế? Sắp hết tiền rồi à?” Lời nói ấy khó chịu. Có lúc, tôi giữ cổ phiếu lỗ chỉ vì ngại bị Ron chế giễu. Giá giảm 5%, rồi 10%, tôi biết phải cắt lỗ, nhưng nghĩ đến Ron, tôi chần chừ. Giá tụt xuống 15%, rồi 20%. Càng lỗ nặng, tôi càng ngại gọi Ron bán. Dù anh ấy không nói gì, tôi vẫn thấy áp lực. Tài khoản cứ hao mòn như vỏ tàu rỉ sét.

Thị trường đầy cơ hội và rủi ro bất ngờ. Phải hành động nhanh, dứt khoát để nắm cơ hội và tránh thiệt hại. Một lần lỗ lớn đủ làm bạn chùn bước. Sau khoản lỗ đáng kể, tôi quyết định: “Bỏ cái tôi, tập trung kiếm tiền.” Tôi bán tháo cổ phiếu lỗ nhanh chóng, giữ lỗ nhỏ, bảo toàn vốn. Ngủ ngon mỗi đêm, tôi quên đi thất bại và lấy lại cân bằng cảm xúc.

Cách tiếp cận mới giúp tôi nhìn giao dịch khách quan hơn. Trước đây, tôi né tránh phân tích thua lỗ – nỗi đau mà nhiều nhà giao dịch không dám đối mặt. Giờ đây, tôi đủ sáng suốt để học từ sai lầm. Tôi nhìn danh mục đầu tư với góc nhìn mới, nhận ra giao dịch không phải là mua đáy bán đỉnh hay chứng tỏ mình thông minh. Mục tiêu là kiếm tiền. Muốn lợi nhuận lớn, hãy gạt cái tôi qua một bên. Kiếm tiền quan trọng hơn chứng minh mình đúng.

Giao dịch lâu chưa chắc thành công

Tôi quen nhiều nhà quản lý quỹ ở Phố Wall, giao dịch hàng thập niên nhưng chỉ đạt lợi nhuận trung bình. Người ta lầm tưởng rằng kinh nghiệm lâu năm sẽ dẫn đến thành công vượt trội. Thực tế không hẳn vậy. Giao dịch nhiều năm không đảm bảo thành công – thậm chí có thể tệ hơn nếu bạn áp dụng sai quy tắc. Lặp lại lỗi sai liên tục, não bộ ghi nhớ thói quen xấu. Hành động lặp đi lặp lại sẽ thành thói quen. Giao dịch lâu không đồng nghĩa với thành công, mà chỉ tạo thói quen – tốt hoặc xấu. Làm điều gì đó lâu không có nghĩa bạn giỏi. Có thể bạn đang củng cố sai lầm. Vince Lombardi, huấn luyện viên bóng đá nổi tiếng, nói: “Luyện tập nhiều không làm bạn giỏi. Luyện tập đúng mới làm bạn giỏi.”

Sai phương pháp, không thành công: Trên thị trường chứng khoán, áp dụng phương pháp giao dịch sai lầm không dẫn bạn đến thành công. Nó giống như ném phi tiêu ngẫu nhiên vào danh sách cổ phiếu, may mắn trúng một mã tăng mạnh. Nhưng cuối cùng, bạn không đạt được lợi nhuận bền vững và trở thành kẻ thua lỗ. Vì sao nhiều nhà đầu tư bám vào phương pháp sai? Họ từ chối phân tích khách quan kết quả giao dịch để nhận ra lỗi lầm. Đa số không ghi nhật ký giao dịch hay xem lại lịch sử giao dịch – họ né tránh để quên đi thua lỗ. Kết quả, họ lặp lại sai lầm đã thành thói quen xấu.

Tại sao tôi không thích giao dịch thử nghiệm: Nhiều nhà đầu tư mới bắt đầu bằng giao dịch thử nghiệm (paper trading) để tập luyện trước khi dùng tiền thật. Dù nghe hợp lý, tôi không ủng hộ việc này, và khuyên bạn không kéo dài quá lâu cho đến khi sẵn sàng đầu tư thực sự. Với tôi, giao dịch thử nghiệm là cách luyện tập sai lầm. Nó giống như tập quyền anh bằng cách đấm gió – bạn không biết cảm giác trúng đòn cho đến khi đối mặt đối thủ thật. Giao dịch thử nghiệm không chuẩn bị bạn cho áp lực thực tế của thị trường, nơi những “cú đấm” tài chính thật sự ập đến. Không trải qua biến động cảm xúc hay rủi ro tiền bạc, bạn không thể ra quyết định như khi giao dịch thực. Dù giúp làm quen thị trường, nó tạo ảo tưởng an toàn và cản trở việc học hỏi.

Nhà tâm lý học Henry L. Roediger III từ Đại học Washington, St. Louis, đã chứng minh qua thí nghiệm: Sinh viên chia thành hai nhóm học một bài văn lịch sử tự nhiên. Nhóm A đọc bài văn bốn lần. Nhóm B đọc một lần nhưng làm bài kiểm tra ba lần. Một tuần sau, nhóm B vượt nhóm A 50% điểm số. Kết luận: Thực hành thực tế hiệu quả hơn mô phỏng.

Nếu bạn mới bắt đầu, hãy giao dịch bằng tiền thật sớm nhất có thể. Là nhà giao dịch mới, cách tốt nhất để tích lũy kinh nghiệm là dùng số vốn nhỏ – đủ để thua lỗ không ảnh hưởng cuộc sống, nhưng cũng đủ lớn để cảm nhận nỗi đau tài chính. Tiếp xúc sớm với giao dịch thực tế giúp bạn biết cách xử lý khi chơi với số tiền lớn hơn.

Giao dịch chứng khoán là nghề kinh doanh

Nhiều người lầm tưởng giao dịch chứng khoán là trò chơi bí ẩn, khác xa kinh doanh thông thường. Thực tế, để thành công, bạn phải xem nó như một nghề kinh doanh. Cổ phiếu là hàng hóa của bạn. Mục tiêu: mua cổ phiếu hấp dẫn, bán giá cao hơn. Lợi nhuận tùy thuộc vào mô hình kinh doanh – tức danh mục đầu tư. Bạn có thể giống Walmart: biên lợi nhuận nhỏ, nhưng giao dịch khối lượng lớn và luân chuyển nhanh để giàu lên. Hoặc như cửa hàng thời trang cao cấp: lợi nhuận cao, nhưng giao dịch ít. Tương tự, bạn có thể chọn nhiều giao dịch lãi nhỏ với tần suất cao, hoặc đầu tư dài hạn vào cổ phiếu chọn lọc để đạt lợi nhuận lớn.

Dù thế nào, lợi nhuận phải vượt lỗ để có lãi ròng – rồi lặp lại quá trình ấy. Đó là nguyên tắc cơ bản của kinh doanh. Nhiều nhà đầu tư xem giao dịch như trò tiêu khiển vì họ có nghề khác. Nhưng chỉ khi coi nó là nghề nghiêm túc, bạn mới nhận được phần thưởng xứng đáng. Xem nhẹ như trò vui, bạn sẽ mất tiền thay vì kiếm được.

Bạn có thể tiếp tục loay hoay với những lối mòn cũ… hoặc bắt đầu hành trình trở thành nhà giao dịch siêu hạng ngay hôm nay.

Cuốn sách “Hệ thống đầu tư Mark Minervini” không chỉ là một bản đồ dẫn đường cho nhà đầu tư cá nhân, mà còn là lời giải cho câu hỏi: Tại sao phần lớn người chơi chứng khoán không bao giờ trở thành triệu phú USD? Bởi vì họ chưa được học đúng cách.

Từ nguyên tắc giao dịch siêu hạng, kỷ luật cảm xúc, tư duy chiến thắng đến những bài học thất bại đau đớn… tất cả đều được đúc kết từ trải nghiệm thực chiến và hiệu suất vượt trội của Mark Minervini – người từng biến vài nghìn USD thành cả cơ nghiệp.

Nếu bạn nghiêm túc với thị trường, hãy bắt đầu từ cuốn sách này. Cuốn sách chính thức tái bản độc quyền tại Happy Live chính thức mở Pre-order từ 20/7.

Nếu bạn thật sự muốn vượt lên trong đầu tư, đừng bỏ lỡ lần tái bản này.

Trích sách: Phù thủy chứng khoán Mark Minervini