Có một anh chàng tên Minh, anh ấy sở hữu 1 nhà máy bánh tráng nướng. Sản phẩm bánh tráng nướng của nhà máy này thực sự rất ngon không chỉ các khách hàng ở trong vùng rất thích thú với sản phẩm của anh ấy mà sản phẩm còn được xuất khẩu đến nhiều nước.

Năm ngoái nhà máy này sản xuất được 20 triệu cái bánh tráng nướng với doanh số 600 tỷ. Tuy nhiên, gần đây nhà máy đã có một chiến lược marketing kém hiệu quả. Mặc dù đối với Minh bánh tráng nướng là cả trái tim, nhưng cũng đến lúc anh ấy muốn nghỉ hưu. Anh ấy quyết định xem mình có thể bán nhà máy bánh tráng nướng của mình bao nhiêu, vì vậy anh ấy đã đăng tin quảng cáo trên các tờ báo với tiêu đề “Cần bán, nhà máy bánh tráng nướng”

Giá trị thanh lý (Salvage value)

Một quý ông tên là Benjamin Graham đến cửa nhà Minh, ông ấy xin môt bản báo cân đối kế toán của công ty, sau 1 vài tính toán ông ấy đã trả 100 tỷ cho công ty của Minh, ông ấy nói rằng “công ty của anh đã có chiến lược marketing sai lầm gần đây, và tôi không chắc chắn với hiện tại của công ty lắm, vì thế tôi cần 1 biên an toàn đủ lớn. Bạn có vẻ rất muốn nghỉ hưu ngay, tuy vậy đề nghị của tôi giúp tôi có 1 khoản lợi nhuận thích hợp nếu tôi thanh lý tất cả tài sản của công ty.”

Minh cười lớn và trả lời rằng “Tôi hiểu bạn có lẽ có muốn tìm kiếm sự hoảng loạn của các nhà đầu tư trong thị trường khi sẳn sàng bán cho bạn một món hời, nhưng công ty này đáng giá hơn nhiều, và tôi có thể thanh lý tất cả tài sản ngay mà vẫn có thể nhận về nhiều hơn 100 tỷ. Vì thế, cảm ơn Bạn”

Giá trị tài sản ròng (Net Asset Value)

Một người đàn ông tên Marty Whitman sau đó đã phản hồi từ tin quảng cáo. Sau khi yêu cầu để được xem bảng cân đối của công ty ông ấy nói rằng “Nhà máy bánh tráng nướng của bạn có cơ cấu tài chính khá tốt và có tiềm năng tăng trưởng mặc dù công ty đang gặp vấn đề trong ngắn hạn.”

Minh vui vẻ đồng ý và rất thú vị khi nghe điều này. Marty đưa ra mức giá 120 tỷ. “Công ty của bạn có giá trị tài sản ròng là 160 tỷ, và tôi muốn có một biên an toàn là 25% cho giá trị tài sản ròng này.”

Minh phản hồi “Vâng, bạn không có vấn đề như thằng cha đầu tiên tôi gặp và tôi đánh giá cao đề nghị của bạn, nhưng công ty của tôi có mức lợi nhuận rất cao trên giá trị tài sản ròng (ROE), tôi có thể sẽ chấp nhận yêu cầu của bạn nếu công ty của tôi yêu cầu tái đầu tư 1 số tiền lớn đầu tư trở lại hoạt động kinh doanh chính để duy trì mức lợi nhuận thấp 1 con số (<10%). Nó không phải trường hợp này. Tôi chỉ yêu cầu đầu tư số vốn nhỏ để duy trì mức lợi nhuận 2 con số. Bạn có thể tìm kiếm một số nhà sản xuất bánh tráng nướng Trung Quốc sẳn sàng bán cho mức giá của bạn.”

Magic Formula

Một quý ông khác đã đến cửa nhà Minh. Ông ấy tự giới thiệu tên là Joel Greenblatt và sau khi kiểm tra và đánh giá báo cáo tài chính của công ty, ông ấy đã đưa ra mức giá 300 tỷ. “Công ty của bạn thực sự tốt, mặc dù có những vấn đề gần đây. Nhà máy có 60 tỷ lợi nhuận hoạt động (EBIT). Tỷ lệ yêu cầu của tôi là 20%, vì vậy tôi muốn mua công ty với giá 300 tỷ.”

Minh trả lời, “Bạn nói đúng, nhà máy của tôi rất tốt và các vấn đề gần đây chỉ là một đốm sáng nhỏ trên màn hình radar. Tôi tôn trọng cách tính toán của bạn, nhưng công ty của tôi thực sự tốt ngoài sức tưởng tượng của bạn, nhiều hơn những gì bạn nghĩ. Chúng tôi có nhiều khách hàng trung thành, mức giá 300 tỷ của bạn đưa ra là khá hấp dẫn nhưng vẫn chưa đủ”

Giá trị với doanh nghiệp ngang hàng (Peer Market Value)

Một người phụ nữ dấu tên gọi cho Minh một cuộc gọi. bà ấy nói rằng bà ấy là một tín đồ của bánh tráng nướng cũng là người sở hữu một doanh nghiệp cổ phần dấu tên và hiểu rõ về công việc kinh doanh này. Bà ấy đưa ra mức giá 360 tỷ mà không cần nhìn quá nhiều vào sổ sách kế toán của anh ấy. “Vấn đề gần đây của công ty bạn đã tác động đến nhìn nhận thị trường về các doanh nghiệp bánh tráng nướng, giá cổ phiếu của công ty chúng tôi đã suy giảm và công ty chúng tôi thực sự đáng giá hơn công ty bạn, vì thế chúng tôi đưa ra mức giá trả thêm (premium) so với mức giá thị trường chấp nhận 6 lần lợi nhuận sau thuế cho các doanh nghiệp bánh tráng nướng (P/E). Chúng tôi ước tính bạn bán 20 triệu cái bánh tráng nướng và có lợi nhuận sau thuế là 40 tỷ, tức mức chúng tôi trả tương đương với P/E là 9.”

Minh kinh ngạc “Wow, ước tính của bạn thật chính xác, tuy nhiên, mặc dù bạn đã ước lượng chính xác lợi nhuận sau thuế của chúng tôi và trả thêm 1 khoản khá hào phóng, nhưng tôi vẫn không bán công ty ở mức giá này. Tôi hiểu giá trị thị trường đã bị hạ thấp 1 cách giả tạo do nhận thức sai của thị trường về các công ty bánh tráng nướng. Ngoài ra, bánh tráng nướng của công ty tôi chất lượng ngang hàng với công ty bạn, nhưng có mức giá rẻ hơn. Chúng tôi cung cấp nhiều giá trị cho khách hàng hơn công ty bạn.”

Giá trị hiện tại ròng (Net Present Value)

Một doanh nhân ở phố Wall là người tiếp theo liên lạc với Minh. Ông ấy đưa ra mức giá 370 tỷ cho doanh nghiệp. “Tôi muốn nói rằng, tôi chấp nhận mức tăng trưởng đều hằng năm của công ty là 4% và ước tính chi phí vốn trung bình là 18%. Công ty của bạn có 60 tỷ lợi nhuận hoạt động (EBIT) và chi tiêu vốn (CAPEX) là 10 tỷ. Giá trị hiện tại ròng của dòng tiền mặt này sẽ tương đương với mức 370 tỷ.”

Minh trả lời, “Tôi đánh giá cao mô hình định giá của bạn. Nhưng bạn đã bỏ quên cái gọi là chất lượng của doanh nghiệp, chất lượng sản phẩm bánh tráng nướng của công ty tôi, tôi mong bạn sẽ gặp nhiều may mắn trên phố Wall.”

Giá trị của một công ty tốt (Great Company Value)

Một hôm có 1 ông già trong 1 cặp kính dày, mang bộ comlê có vẻ rẻ tiền đến nhà Minh, lão tự giới thiệu tên mình là Warren Buffett, và Minh tự hỏi “liệu ông lão trông lụ khụ thế này có đánh giá được tiềm năng doanh nghiệp mình không nhỉ ?”.

Ông ấy nói rằng “Tôi đã ghi chú lại lời quảng cáo trên báo của bạn, và đã tìm hiểu về sản phẩm bánh tráng nướng của bạn, nó thực sự rất ngon. Tôi thích doanh nghiệp của bạn, và sẽ mua với 1 mức giá tốt.”

Minh tò mò “Bạn thích bánh tráng nướng của tôi, nhưng bạn phải trả mức giá thực sự tốt để tôi có thể bán công ty của mình.”

Warren Buffett cười khúc khích “Ồ, tất nhiên “Tôi đã tìm hiểu về công ty của bạn, và thấy rằng công ty có một thương hiệu tiêu dùng có lợi thế kinh tế cao. Đó là phẩm chất quan trọng mà doanh nghiệp bạn có được.”

Minh thắc mắc “Ông nói thương hiệu tiêu dùng và lợi thế kinh tế là gì?” Warren chỉ ra “Một câu hỏi hay, tôi biết sản phẩm công ty của bạn đã tạo ra sự thích thú cho tôi và các khách hàng khác. Vì những sự thích thú này mà khách hàng sẳn sàng trả mức giá hấp dẫn và do đó công ty bạn có thể tạo ra được mức lợi nhuận cao trong khi yêu cầu mức vốn đầu tư thấp. Những tiếng tốt này được gọi là yếu tố thương hiệu. Nhãn hiệu và danh tiếng thực sự rất quý giá, và bạn sẽ khó có thể tìm kiếm nó trong các con số tài chính.”

Minh ngạc nhiên “Điều đó chính xác, tôi đã trải qua nhiều năm để sáng tạo chất lượng cho sản phẩm bánh tráng nướng và khách hàng rất thích nó, bánh tráng nướng của tôi tạo cho khách hàng nhiều endorphin hơn bình thường, khách hàng cũng nhận được nhiều tình cảm hơn khi tặng bánh tráng nướng của tôi làm quà.” Warren Buffett thêm vào “Đối với giá trị thương hiệu thêm vào đó, tôi nghĩ khách hàng sẳn sàng trả mức giá 52.5k thay vì 30k. Đó là mức giá cao hơn 75%.”

Warren kể với Minh một câu chuyện khi ông ấy mua 1 công ty trước đây khá lâu. “Tôi thích mua công ty có lợi nhuận cao trên vốn chủ sở hữu (ROE), tuy vậy lúc đó tôi đã mua một công ty dệt, và cậu thanh niên lúc đó đã mắc sai lầm. Công ty dệt có giá rất rẻ, nhưng cũng có lý do của nó. Lợi nhuận của nó chỉ là một con số nhỏ trên giá trị tài sản ròng, hoạt động của nó phải cạnh tranh với hàng Trung Quốc và các quốc gia thứ 3 khác như nước bạn, những nơi có chi phí sản xuất thấp hơn. Khách hàng thì so sánh sản phẩm của chúng tôi với các công ty Trung Quốc… và tất nhiên là lựa chọn nơi rẻ nhất, chất lượng thì tương đương nhau. Tôi đã học được một bài học là đầu tư vào công ty có chất lượng là những khoản đầu tư tốt hơn. Tôi sẳn sàng mua công ty bạn với mức giá cao hơn nhiều tài sản ròng hiện có”.

Minh thực sự thích phương pháp suy luận của Warren Buffett, và sẳn sàng bán doanh nghiệp của mình cho ông ấy. Warren cuối cùng đưa ra mức giá 500 tỷ cho nhà máy của Minh, mặc dù công ty chỉ có giá trị tài sản ròng là 160 tỷ, với mức lợi nhuận sau thuế 40 tỷ, thì ông ấy sẳn sàng trả 12,5 lần thu nhập (P/E). Minh vui vẻ đồng ý ngay với Buffett “Ông thật uyên bác, ông thực sự hiểu hoạt động kinh doanh và chất lượng của công ty chúng tôi.”