fbpx

Lừa đảo siêu lãi suất: Bernard Madoff và mô hình Ponzi (Kỳ 1)

Mô hình Ponzi – một hoạt động đầu tư lừa đảo – được đặt theo tên vua bịp Charles Ponzi vào đầu thế kỷ 20. Sang thế kỷ 21, nổ ầm một mô hình Ponzi siêu lừa đảo do Bernard Madoff điều khiển mà Ponzi nếu sống dậy chắc cũng chịu thua.

Mờ mắt vì mức lãi suất khổng lồ, có khi lên đến vài trăm phần trăm, nhiều nhà đầu tư, trong đó có cả những nhà đầu tư lọc lõi, đã mất trắng hàng tỷ USD vào tay những kẻ lừa đảo đình đám trong lịch sử thế giới.

Đại bịp Charles Ponzi

Mô hình Ponzi vẽ ra lợi nhuận thật cao để huy động nguồn tiền của nhà đầu tư, rồi trả lãi cho nhà đầu tư bằng chính đồng tiền đó, hoặc lấy tiền của nhà đầu tư đến sau trả cho nhà đầu tư đến trước. Cá nhân hoặc tổ chức điều khiển mô hình Ponzi trực tiếp chi phối toàn bộ nguồn tiền và đút túi phần chênh lệch.

Mấu chốt quyết định của mô hình Ponzi là làm sao lôi kéo ngày càng nhiều nhà đầu tư vào guồng để duy trì và gia tăng dòng tiền. Với phương thức lừa đảo này, Charles Ponzi (di dân gốc Italia), trong vòng 2 năm 1919-1920 đã huy động được số tiền khổng lồ 15 triệu USD.

Có thể hình dung một kim tự tháp dựng ngược, nền tảng sản sinh lợi nhuận thực hầu như không có hoặc có rất ít, trong lúc áp lực trả lãi càng lúc càng phình to, đè nặng nên không chóng thì chầy cả mô hình Ponzi sẽ sụp đổ.

Mô hình lừa đảo Ponzi thật ra đã có từ rất lâu đời, ít nhất là từ trước khi nhà văn Charles Dickens viết cuốn tiểu thuyết “Cuộc đời và những chuyến phiêu lưu của Martin Chuzzlewit” năm 1844 trong đó có miêu tả một mô hình như thế. Mô hình Ponzi không mới và là bài học vỡ lòng cho bất kỳ nhà đầu tư nào.

Charles Ponzi
Charles Ponzi

Tuy nhiên, sự biến hóa của mô hình Ponzi lại thiên hình vạn trạng, trong lúc lòng tham của con người thì thời nào cũng có, nên mô hình Ponzi luôn tìm được con mồi, khiến cho người ta dù đã cảnh giác nhưng vẫn bị rơi vào bẫy.

Đại bịp Charles Ponzi chỉ duy trì được guồng máy lừa đảo trong vòng 2 năm ngắn ngủi trước khi bị truy tố tội lừa đảo phải ngồi tù một thời gian rồi bị trục xuất về Italia năm 1934, trắng tay và chết năm 1949 tại Brazil, gởi nắm xương tàn trong nghĩa trang dành cho người nghèo khổ.

Kỷ lục gia Bernard Madoff

60 năm sau, Hoa Kỳ một lần nữa chấn động vì vụ siêu lừa đảo hơn 50 tỷ USD do Bernard Lawrence Madoff thực hiện. Khác với Ponzi chỉ hoạt động được 2 năm, kẻ hậu sinh Bernard Madoff đã tạo được vỏ bọc hoàn hảo và hoạt động lừa đảo trong hàng chục năm trời.

Madoff sinh năm 1938, được biết đến như một doanh nhân thành đạt, từng góp phần thành lập và giữ chức Chủ tịch Sàn giao dịch chứng khoán NASDAQ. Năm 1960, Madoff sáng lập Công ty Bernard L. Madoff Investment Securities LLC tại Phố Wall và làm chủ tịch suốt gần 5 thập niên.

Madoff bị FBI bắt giữ vì cáo buộc gian lận tài chính.
Madoff bị FBI bắt giữ vì cáo buộc gian lận tài chính.

Công ty đầu tư chứng khoán Madoff từng là tổ chức thương mại hàng đầu Phố Wall. Madoff cũng mở thêm chi nhánh tư vấn và quản lý đầu tư. Madoff đã xây dựng hình ảnh doanh nhân tài giỏi, nhà từ thiện giàu lòng nhân đạo, người thân thiết với các chính khách…

Thời gian này Madoff điều hành một quỹ đầu tư với tài sản khoảng 17 tỷ USD. Dựa vào uy tín đó, Madoff thực hiện kế hoạch đầu tư theo mô hình Ponzi, thu hút dòng tiền vào quỹ đầu tư của mình với mức lợi tức hứa trả hàng năm lên tới 11%.

Do lấy tiền nhà đầu tư trước trả cho người đến sau, những đồng vốn này không tự sinh lời, nên cuối cùng toàn bộ hệ thống quay vòng này sụp đổ khi khoản tiền đến sau không thể gánh nổi khoản đến trước và số lỗ thực tế lên tới 50 tỷ USD.

Ngày 11-12-2008 Madoff bị Cục Điều tra liên bang Hoa Kỳ bắt giữ với cáo buộc gian lận tài chính. Trước đó Ủy ban Chứng khoán và giao dịch Hoa Kỳ (SEC) đã tiến hành điều tra doanh nghiệp Madoff nhưng không hề phát hiện được điều gì. Trước hôm bị bắt, Madoff thú nhận với vợ con rằng cả đời ông chỉ có một lời nối dối nghiêm trọng, sự thật bộ phận quản lý tài sản của Công ty Madoff là một mô hình Ponzi khổng lồ.

Vụ gian lận của Bernard Madoff gây thiệt hại ước tính hơn 50 tỷ USD tiền mặt và chứng khoán, gây chấn động Hoa Kỳ rồi lan nhanh khắp toàn cầu. Ngay cả các đại gia ngân hàng Pháp, Thụy Sĩ, Tây Ban Nha, Italia, Hà Lan, Nhật Bản… cũng bị thiệt hại trong vụ lừa đảo. Một số tổ chức từ thiện buộc phải đóng cửa.

Tháng 3-2009, Madoff nhận 11 trọng tội theo luật liên bang và thừa nhận đã biến công ty thành một mô hình Ponzi thực hiện phi vụ siêu lừa đảo hàng tỷ USD của hàng ngàn nhà đầu tư. Madoff khai đã bắt đầu mô hình Ponzi vào đầu những năm 1990, nhưng các nhà điều tra cho rằng Madoff đã bắt đầu lừa đảo sớm hơn, từ năm 1970. Tháng 6-2009, Madoff bị kết án 150 năm tù giam (mức tối đa) và tước tài sản 17,179 tỷ USD.

Trong tù, Madoff sống lặng lẽ nhưng vẫn tự cho mình siêu việt hơn kẻ khác nên chỉ chơi với những tay có máu mặt, chẳng hạn dược sĩ phân phối thuốc bất hợp pháp John Mancini và ông trùm tội phạm Carmine Persico. Giữa năm 2010 rộ lên nguồn tin Madoff còn giấu khoảng 9 tỷ USD phòng thân.

Madoff bị kết án 150 năm tù giam (mức tối đa) và tước tài sản 17,179 tỷ USD.
Madoff bị kết án 150 năm tù giam (mức tối đa) và tước tài sản 17,179 tỷ USD.

Mãi đến đầu tháng 10-2011, các nạn nhân của Madoff mới bắt đầu nhận được séc bồi thường với tỷ lệ khoảng 4,6 xu cho 1 đồng đầu tư. Quá trễ, đã có ít nhất 8 nạn nhân cao tuổi chết không nhắm mắt trước khi cầm được tấm séc trong tay.

Đôi vợ chồng già nhà Hausner đã mất trắng 850.000USD dành dụm cả đời vào trò Ponzi của Madoff. Cụ bà 94 tuổi Hilda Hausner nói trong nước mắt: “Madoff là một trong những sinh vật hủ bại nhất từ trước đến nay”.

Nguồn: Sưu tầm

Có thể bạn quan tâm: Lạc Quan Tếu – Irrational Exuberance

Nhận diện SIÊU BONG BÓNG

Cơ hội làm giàu từ sự phi lý trí của thị trường chứng khoán

ĐẶT SÁCH

Các viết cùng chủ đề