Những nguyên tắc tạo nên khuôn khổ đầu tư hiệu quả (Phần 2)
Tiếp nối mạch diễn tiến câu chuyện của Mohnish Pabrai, trong quyển sách Nghệ thuật đầu tư Dhandho, ông đã xây dựng một hệ thống khuôn khổ đầu tư được xem là quy tắc chung, tạo nên thành công của những nhà đầu tư theo phong cách Dhandho – Phương pháp rủi ro thấp, lợi nhuận cao. Chuỗi quy tắc này rất phù hợp với các nhà đầu tư đang cần xây dựng cho mình chuẩn mực đầu tư hiệu quả và đặc biệt là ít rủi ro.
>> Xem lại phần 1 tại đây
6. Tập trung vào chênh lệch (Arbitrage)
Kiếm lời dựa vào chênh lệch giá được định nghĩa kinh điển là một nỗ lực tìm kiếm lợi nhuận bằng cách khai thác sự chênh lệch giá trong các công cụ tài chính giống nhau hoặc tương tự nhau.
Thị trấn A có 40.000 người, và Thị trấn B có 30.000 người. Một thợ cắt tóc làm việc tại tiệm làm tóc ở Thị trấn B, và anh ta là một nhân viên tại salon. Một lần nọ, anh thông báo mình có những khách hàng mới sống tại Thị trấn C cách đó 17 dặm, Thị trấn C nằm giữa A và B.
(*) Bài viết được trích từ sách Nghệ thuật đầu tư Dhandho – Phương pháp đầu tư rủi ro thấp, lợi nhuận cao (Đọc thử và đặt sách tại đây)
Thị trấn C dường như là một cộng đồng nhỏ đang nổi lên, và những người này phải lái xe đến Thị trấn A hoặc Thị trấn B để cắt tóc vì Thị trấn C là một khu phố mới toanh và ở đây không có thợ cắt tóc. Anh thợ cắt tóc của chúng ta bắt đầu suy tính phải mất một giờ lái xe đi và về, tốn từ 4 đến 5 đô la tiền xăng, chi phí hao mòn xe,… Anh ta nghĩ nếu nếu mở tiệm tóc ở Thị trấn C có lẽ mọi người sẽ đến đó.
Anh ta không có tiền, vì vậy anh đến Thị trấn C và tìm một cửa hàng mặt tiền ngừng kinh doanh và xác xơ. Anh thuê cửa hàng hàng tháng từ người thuê hiện tại với giá dưới giá thị trường, và mua sắm những vật dụng sơ bộ bạn hay thấy ở mấy tiệm cắt tóc.
Nó chỉ có độc chiếc ghế cắt tóc duy nhất. Anh ta treo tấm bảng hiệu tự chế ra bên ngoài và mở cửa chào đón khách. Anh suy tính vì vốn đầu tư quá thấp nên nếu cửa tiệm không hoạt động hiệu quả thì anh có thể quay trở về công việc cũ và làm toàn thời gian với một ít thua lỗ. Anh càng giảm bất lợi bằng cách làm việc bán thời gian ở cả công việc cũ lẫn cửa tiệm mới cho đến khi anh có một lượng khách tới lui ổn định. Nếu cửa tiệm thành công, anh vừa được làm chủ vừa sở hữu doanh nghiệp nhỏ của mình.
Con người là sinh vật hoạt động theo thói quen. Ngày nào cũng vậy, chúng ta cạo râu nhất quán từ hướng này sang hướng kia, chải tóc cũng thế, và hàng tháng chúng ta cũng không thay đổi thợ cắt tóc của mình. Nếu người thợ cắt tóc mở cửa tiệm ở Thị trấn C, anh ta sẽ bắt đầu có những khách hàng lui tới thường xuyên và thu nhập định kỳ. Anh thậm chí có thể tính tiền cắt tóc hơi thấp hơn hoặc cao hơn một chút so với các thợ cắt tóc ở những thị trấn khác, nhưng có lẽ bạn vẫn là vị khách trung thành của anh ấy vì bạn muốn tiết kiệm thời gian.
Dần dà, cửa tiệm trở nên chật chội vì lượt khách đến tấp nập trong khi chỉ có độc mỗi chiếc ghế. Anh cải tạo không gian và cách bài trí, mua một chiếc ghế nữa, thuê thêm thợ cắt tóc và bắt đầu mở rộng quy mô kinh doanh. Anh bắt đầu bận túi bụi sau vài tuần đầu tiên nên xin nghỉ công việc cũ trong chưa đầy hai tháng. Người thợ cắt tóc nhanh nhẹn của chúng ta có thể không nhận ra, nhưng những gì anh làm lại mang hiệu ứng trò chơi chênh lệch giá.
Chênh lệch của anh ta là “khoảng cách” 17 dặm so với đối thủ cạnh tranh gần nhất. Chừng nào khoảng cách vẫn còn tồn tại và Thị trấn C tiếp tục phát triển, thì thu nhập của anh sẽ tiếp tục tăng lên – thậm chí dù anh có tính giá nhỉnh hơn hoặc cung cấp dịch vụ chậm hơn đôi chút đi nữa.
Theo thời gian, giống như tất cả các khoản chênh lệch, khoảng cách này cũng thu hẹp lại và sau đó biến mất. Các thợ cắt tóc bắt chước mở cửa tiệm giống như anh ta nhiều hơn, và cuối cùng Thị trấn C có cùng số thợ cắt tóc trên đầu người như Thị trấn A hay Thị trấn B. Tuy nhiên, thường sẽ mất đến vài năm trước khi khoảng cách biến mất. Trong thời gian đó, người thợ cắt tóc của chúng ta đã bội thu lợi nhuận và xây dựng nên một tập khách hàng trung thành. Anh ta có thể hạ giá thấp hơn giá thị trường và sự cạnh tranh buộc anh phải nâng cấp dịch vụ ngang hàng hoặc cao hơn cấp độ thị trường yêu cầu.
Tuy nhiên, giờ đây anh thợ xây dựng thương hiệu và có một cơ sở khách hàng (client base) hài lòng mà không than phiền giá cả cho mái tóc hàng tháng của họ, nên khả năng cao họ sẽ quay lại với anh. Mặc dù khoảng cách chênh lệch không còn và mức siêu lợi nhuận biến mất, những thương hiệu và khách hàng trung thành giúp anh duy trì lợi nhuận ổn định trong nhiều năm kế tiếp. Bấy giờ cửa tiệm của anh trông giống như cửa tiệm anh làm thuê trước kia ở Thị trấn B. Lợi nhuận của người thợ cắt tóc so với vốn đầu tư ban đầu của anh đạt mức độ rất cao, không khác biệt mấy so với năm doanh nhân Dhandho của chúng ta. Và anh cũng đặt khoản cược dạng chênh lệch gần như không có rủi ro.
7. Mua doanh nghiệp với chiết khấu lớn so với giá trị nội tại
Có vẻ như Papa Patel chưa bao giờ đọc quyển Nhà đầu tư thông minh (Intelligent Investor) của Benjamin Graham hoặc thậm chí chưa từng nghe đến chỉ dụ “biên an toàn” của Graham.
Tuy nhiên, về bản chất Papa Patel hiểu khái niệm giảm thiểu rủi ro bất lợi trước khi nhìn vào tiềm năng tăng trưởng. Nếu bạn mua tài sản với mức giá chiết khấu thấp hơn nhiều so với giá trị cơ bản của nó, ngay cả khi viễn cảnh tương lai mờ mịt hơn dự kiến, tỷ lệ mất vốn cố định vẫn thấp. Đó chính xác là những gì Papa Patel thực hiện. Ông sở hữu biên an toàn khổng lồ khi mua nhà trọ. Thực chất, chức năng của biên an toàn là lớp trát không cần thiết của ước tính chính xác trong tương lai.
>> Xem thêm bài viết Dhandho:Bí quyết giúp người Patel thống lĩnh hoạt động nhà nghỉ tại Mỹ
8. Tìm kiếm doanh nghiệp rủi ro thấp, bất định cao (High – Uncertainty)
Khoản đầu tư vào nhà nghỉ của Papa Patel không mang nhiều rủi ro kèm theo. Tuy nhiên, kết quả lại mang tính bất định đáng kể. Điều gì xảy ra nếu giá xăng trụ ở mức cao hay suy thoái kinh tế còn tiếp tục? Ngay cả trong kịch bản đó Papa Patel vẫn cung cấp chi phí thấp. Ông vẫn có thể tính phí thấp hơn và theo đó lượng phòng cho thuê sẽ cao hơn. Ngay cả trong kịch bản ảm đạm và u tối, ông vẫn chống chịu được. Nếu nền kinh tế bùng nổ và giá nhiên liệu vừa phải, ông quả thật trúng đậm. Trong khoản đầu tư vào nhà nghỉ, ông có rủi ro rất thấp và tính bất định tương đối cao.
Rủi ro thấp và bất định cao là sự kết hợp tuyệt vời. Tình huống đưa giá doanh nghiệp sụt giảm dữ dội – đặc biệt là thị trường chứng khoán dựa trên hệ thống cược đua ngựa. Các doanh nhân Dhandho đưa khâu giảm thiểu rủi ro bất lợi lên vị trí ưu tiên hàng đầu. Các tình huống rủi ro thấp, theo định nghĩa là tình huống gặp ít bất lợi. Còn sự không chắc chắn cao có thể ứng phó một cách thận trọng bằng việc tính toán một loạt kết quả có khả năng xảy ra. Rồi bạn sẽ ăn mừng với khẩu hiệu kinh điển của doanh nhân Dhandho: Ăn thì tôi thắng, thua thì tôi chẳng thiệt bao nhiêu!
9. Làm kẻ bắt chước dễ dàng hơn người sáng tạo. 
Những người Patel đầu tiên trải đường cho hàng nghìn người theo sau. Papa Patel từng thấy vài người Patel đầu tiên đeo đuổi việc mua nhà nghỉ nhỏ. Trong các cuộc trò chuyện với những người tiên phong này, mô hình kinh doanh không tốn nhiều hoạt động trí óc hiện rõ mồn một trong ông. Ông không lập kế hoạch đổi mới. Ông đơn giản lần dò theo con đường những người bạn Patel để lại. Hàng nghìn người Patel nối đuôi nhau không đổi mới; Manilal cũng vậy. Tương tự, tôi cũng ấp ủ ý tưởng cho TransTech từ người chủ cũ của mình tại Tellabs. Công ty cũ của tôi không muốn theo đuổi ý tưởng đó, ngược lại tôi nhận thấy trong nó tiềm năng to lớn – vì vậy tôi rời Tellabs để nâng cấp và mở rộng ý tưởng. Đổi mới là cuộc chơi mạo hiểm, nhưng nâng cấp và mở rộng quy mô mang theo ít rủi ro hơn nhưng lợi nhuận khá là tuyệt vời.
Trích từ sách Nghệ thuật đầu tư Dhandho – Phương pháp đầu tư rủi ro thấp lợi nhuận cao
Có thể bạn quan tâm: Nghệ thuật đầu tư Dhandho
(Phương pháp đầu tư rủi ro thấp, lợi nhuận cao)
