Trên tờ Financial Times ngày 09/03/2021, bài báo với tựa “Sự trỗi dậy của đội quân nhà đầu tư nhỏ lẻ: Các tay mơ đang đảo lộn thị trường” có nhiều thông tin khiến không ít người giật mình và lo lắng. Sự lao vào thị trường chứng khoán quá nhanh, quá nguy hiểm của nhóm nhà đầu tư nhỏ lẻ, đa phần là giới trẻ, tiềm ẩn nhiều bất ổn khôn lường. Lẽ nào, sẽ có một “Retail Investor Lives Matter”?

Câu chuyện GameStop là một mảnh ghép của bức tranh lớn về việc tham gia thị trường chứng khoán của giới trẻ gần đây. Một nhóm các nhà đầu tư nhỏ lẻ khi phát hiện một số quỹ đầu tư bán khống cổ phiếu này đã cùng nhau kêu gọi qua diễn đàn Reddit, mua vào bất kể giá nào. Kết quả là trong vòng chỉ vài ngày, cổ phiếu đã tăng 2000%, khiến cho thị trường nổi cuồng phong, các quỹ đầu tư chuyên bán khống phải xanh mặt.

Những mảnh ghép còn lại được tiết lộ bởi bài báo mới khiến nhiều người giật mình.

Phong trào nhà đầu tư trẻ tuổi, chưa có hiểu biết về chứng khoán nở rộ khắp thế giới, với các nhóm, câu lạc bộ trao đổi thông tin mua bán chứng khoán trên khắp các mạng xã hội: từ Facebook, Twitter, WhatsApp, hay ngay cả Discord và Twitch. Thậm chí một mạng xã hội mới là Clubhouse cũng đã có những phòng dành cho chủ đề này. Ở Việt Nam, các phương tiện truyền thông cũng đã đề cập nhiều đến nhóm nhà đầu tư F0 trong thời gian qua.

Khó có thể tưởng tượng câu hỏi được quan tâm nhiều nhất trên nền tảng mua bán chứng khoán Robinhood là “thị trường chứng khoán là gì?” hay “chỉ số S&P500 là gì?”. Những hiểu biết về rủi ro, về đầu tư, về cách vận hành của thị trường hầu như là 0 nhưng vẫn dấn thân vào như đang bị “ngáo”. Nhiều trong số này mua bán theo đám đông, theo các lời kêu gọi, hoặc dưới dạng copy-trade (bắt chước danh mục đầu tư của những thành viên hiện có lợi nhuận tốt mà không biết đó chỉ là kết quả ngắn hạn).

Nguy hiểm hơn, số lượng các nhà dầu tư tay mơ này tăng nhanh và khối lượng giao dịch ngày càng đáng kể trên thị trường. Khối lượng giao dịch của các nhà đầu tư nhỏ lẻ, trong đó có nhóm nhà đầu tư mới, ở Mỹ hiện nay đã bằng lượng giao dịch của các quỹ tương hỗ và quỹ đầu cơ cộng lại. Đặc biệt, lượng giao dịch tăng đột biến kể từ năm 2019. Riêng ứng dụng giao dịch chứng khoán Robinhood trong tháng 01/2021 được tải 3,4 triệu lần, số người đăng kí với ứng dụng ước tính là 13 triệu thành viên, và diễn đàn r/WallStreetBets trên Reddit đã có khoảng 9,4 triệu thành viên.

Không những thế, nhóm nhà đầu tư trẻ tuổi rất háo thắng và mê rủi ro: phần lớn dùng đòn bẩy tài chính, và đầu tư vào chứng khoán phái sinh, chủ yếu là quyền chọn (options). Giá trị các khoản vay đòn bẩy (margin debt) tháng 01/2021 ở Mỹ đã lên mức kỷ lục là 799 tỷ USD. Một khảo sát gần đây cho thấy nhóm trẻ còn dự kiến dùng 37% tiền hỗ trợ của chính phủ để đầu tư chứng khoán.

Khổ nỗi, đời không như mơ và cờ bạc thường chỉ đãi tay mới.

Thị trường chứng khoán từ giữa năm 2020 đã không còn là nhiệt kế của nền kinh tế. Kinh tế vẫn chưa hồi phục, tương lai như lái xe trong sương mù mà các chỉ số chứng khoán quan trọng đã lập đỉnh mới. Nhiều nhà đầu tư lão luyện cho rằng thị trường chứng khoán đang ở trạng thái bong bóng căng.

Và nếu bị xì mạnh hay bị nổ tung, thì những ai lên đường trước thì không khó đoán được.

Hơn một tuần nay, thị trường chứng khoán Trung Quốc bị giảm mạnh, và có thông tin các công ty chứng khoán bắt đầu siết nợ khi nhà đầu tư bị margin call (không bổ sung kịp tiền vào tài khoản). Có lẽ sẽ có những trường hợp cùng đường mà tự vẫn. Trước đây, đã có trường hợp một nhà đầu tư tay mơ 20 tuổi ở Mỹ trên ứng dụng Robinhood tự tử vì nhìn nhầm kết quả giao dịch đó thôi.

Lịch sử luôn đem lại một bài học gì đó. Thị trường chứng khoán thập niên 1990 khi người lái xe taxi cũng bàn về chứng khoán là dấu hiệu của một cú sụp sau đó. Hiện nay ở Mỹ, nhiều người trẻ có ý định bỏ công việc chính để chuyển sang mua bán chứng khoán, hay dành nhiều thời gian hơn cho việc tìm kiếm thông tin và mua bán chứng khoán.

Chưa có hiểu biết về cái mình mua bán, chưa hiểu cách thị trường chứng khoán vận hành, ví dụ như Robinhood không lấy hoa hồng môi giới nhưng lấy chênh lệnh giá mua bán (spread) và dòng tiền của các nhà đầu tư tổ chức như thế nào, thì các nhà đầu tư này chẳng khác gì bầy gà rất đông trước bầy sói.

Sau khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008-2009, đã có phong trào “chiếm lấy phố Wall”. Nếu bong bóng chứng khoán bị xì mạnh hay vỡ, hậu quả có thể khôn lường đối với các nhà đầu tư nhỏ lẻ ở Mỹ. Khi đó, biết đâu được sẽ có “Retail Investor Lives Matter”!

Tác giả: TS. Võ Đình Trí.

Nguồn: Vietcetera, Happy Live sưu tầm.

Có thể bạn quan tâm

Tủ sách Tinh hoa chứng khoán toàn tập

ĐẶT SÁCH NGAY