Dựa vào cuốn sách Investment Philosophy (Tạm dịch: Trường phái đầu tư) của giáo sư Damodaran và một số sách khác, bài viết dưới đây của tác giả Lâm Minh Chánh sẽ góp phần giúp người đọc nắm bắt những trường phái và chiến lược đầu tư cơ bản, từ đó có thể chọn ra một trường phái và một chiến lược đầu tư thích hợp cho mình.

1. Trường phái đầu tư: Cách nhìn nhận thị trường khác nhau

Theo giáo sư Damodaran – tác giả hàng đầu về đầu tư và định giá trên thế giới, để thành công, hay chính xác hơn để đạt kết quả đầu tư vượt trội hơn những nhà đầu tư trung bình khác, nhà đầu tư phải xác định cho mình một quan điểm đầu tư nhất định. Trường phái hay quan điểm đầu tư – được dịch từ cụm từ tiếng Anh: Investment Philosophy – là cách  suy nghĩ nhất quán và có hệ thống về thị trường, về nguồn gốc của thị giá, về hành vi của các nhà đầu tư, về mọi vấn đề liên quan đến thị trường, và quan trọng nhất – những kiểu “lỗi” của thị trường. Mỗi quan điểm đầu tư sẽ nhìn thấy những kiểu  “lỗi” khác nhau của thị trường và khai thác những lỗi này để tạo ra lợi nhuận.

Cũng cùng trên một thị trường, nhưng các nhà đầu tư với phương thức hay quan điểm đầu tư khác nhau sẽ có cảm nhận khác nhau và vì thế sẽ hành động hoàn toàn khác nhau tại cùng một thời điểm. Ví dụ, trong quý 4 này, rất nhiều các nhà đầu tư đang mua vào với số lượng lớn vì tin rằng thị giá đang ở xu hướng lên. Thế nhưng, cũng có rất nhiều nhà đầu tư đang bán ra với số lượng cũng khá lớn, vì họ tin rằng thị giá đã đạt đến ngưỡng cao của nó. Cũng có những nhà đầu tư đang không mua hay bán gì cả, vì họ cho rằng thị giá đang bắt đầu muốn vượt giá trị nội tại của chúng.

2. Tại sao phải có một quan điểm đầu tư nhất định?

Nếu thiếu một quan điểm đầu tư nhất quán, nhà đâu tư dễ ở trong tình thế luôn luôn thay đổi chiến lược đầu tư để tìm kiếm một chiến lược đầu tư tốt nhất. Vừa mới áp dụng chiến lược này, chưa thấy thành công, thì họ lại có khuynh hướng bỏ qua đề áp dụng chiến lược đầu tư khác.

Khi làm như vậy, nhà đầu tư sẽ rơi vào một trong 3 trường hợp:

1. Trường hợp xấu nhất: họ thường xuyên không thành công với những sự thay đổi. Trong số những chiến mà lược họ “thử” và “sai”, có thể có chiến lược thích hợp với người khác, nhưng không thích hợp với họ, hoặc có những chiến lược cần có thời gian cần thiết để sinh lợi. Việc vội vã thay đổi chiến lược đầu tư, đôi khi sẽ cuốn một nhà đầu tư không may mắn vào chuỗi thua lỗ liên tiếp.
2. Trường hợp khả quan hơn, nhà đầu tư có thể  thắng nhiều hơn thua. Tuy thế,  kết quả đầu tư của họ chắc chắn không cao bằng với nhà đầu tư với một chiến lược đầu tư cố định, vì liên tục thay đổi chiến lược sẽ đẫn đến sự thay đổi danh mục,  làm tăng chi phí giao dịch, và thuế và vì thế giảm hiệu quả đầu tư.
3. Trường hợp khả quan nhất, nhà đầu tư luôn thắng khi áp dụng các chiến lược đầu tư khác nhau, mặc dù họ cũng không biết rõ tại sao họ thắng. Nhưng đó chỉ là may mắn tạm thời, nếu kéo dài “cuộc chơi”, chắc chắn họ cũng sẽ rơi vào 1 trong 2 trường hợp trên.

Nói một cách khác, việc không có một quan điểm đầu tư –  một sự suy nghĩ logic và nhất quán về thị trường, và vì thế phải thay đổi từ chiến lược đầu tư này sang chiến lược đầu tư khác, nhà đầu tư đã phó thác việc đầu tư của mình cho sự may rủi, thử và sai. Trong khi đó, với một hay hai phương thức đầu tư nhất quán, với sự tin tưởng cao và nhất quán vào quan điểm, nhận định của mình, nhà đầu tư đang tự nắm lấy “vận hội” của chính mình.

3. Các trường phái đầu tư cơ bản cho người mới bắt đầu

3.1 Trường phái đầu tư giá trị (Value Investing Philosophy)

Trường phái đầu tư này cho rằng thị trường không hoàn toàn hiệu quả, và vì thế thị giá của cổ phiếu đôi khi sẽ không thể hiện đúng gíá trị nội tại của cổ phiếu. Những nhà đầu tư theo Trường phái đầu tư giá trị sẽ mua những cổ phiếu undervalued, tức là những cổ phiếu có giá trị nội tại cao hơn thị giá, hoặc có chỉ số P/E thấp hơn so với những cổ phiếu tương quan. Những nhà đầu tư áp dụng phương thức đầu tư giá trị thường áp dụng một trong những chiến lược đầu tư giá trị khác nhau như sau:

•            Chiến lược đầu tư giá tri nội tại (Intrinsic value investing)
•            Chiến lược đầu tư giá trị tương quan (Relative value investing)
•            Chiến lược đầu tư giá trị – đối nghịch (Contrarian value investing)
•            Chiến lược đầu tư giá trị của nhà đầu tư chủ động (Activist value investing)

3.2 Trường phái đầu tư tăng trưởng (Growth Investing Philosophy)

Quan điểm đầu tư tăng trưởng cũng tương tự như quan điểm đầu tư giá trị, tức là đầu tư vào những cổ phiếu giá trị nội tại cao hơn thị giá. Điểm khác biệt là phương thức đầu tư tăng trưởng, thay vì chọn những cổ phiếu có P/E thấp, lại tập trung vào cổ phiếu có P/E cao hơn so với những cổ phiếu tương quan, với kỳ vọng rằng, tốc độ tăng trưởng mạnh của cổ phiếu sẽ giúp đưa giá trị nội tại – tức là giá trị hiện tại của các dòng tiền thu đựơc trong tương lai – cao hơn giá mua cổ phiếu lúc này.

• Chiến lược đầu tư tăng trưởng thụ động (Passive Growth Investing)
• Chiến lược đầu tư tăng trưởng – công ty vốn hoá nhỏ (Small Cap Investing)
• Chiến lược đầu tư tăng trưởng – đối nghịch (Activist Growth Investing)

3.3 Trường phái đầu tư kỹ thuật (Technical Analysis Investing Philosophy)

Quan điểm đầu tư này cho rằng hoặc là giá trị nội tại không tồn tại, hoặc nếu tồn tại thì phải bằng với thị giá. Những người theo trường phái đầu tư này cho rằng thị giá sẽ diễn tả tâm lý của con người và vì thế có khả năng lập lại. Các nhà đầư tư theo phương thức này dùng một trong những chiến lược sau để dự đoán thị giá và ra quyết định đầu tư:

• Chiến lược phân tích kỹ thuật. (Technical Analysis and Charting)
• Chiến lược dùng sóng Elliot – số Fibonacci (Elliot Wave and Fibonacci series)
• Chiến lược đi theo xu huớng (Trend Following)

3.4 Trường phái đầu tư theo thông tin (Information Investing Philosophy)

Những nhà đầu tư theo phương thức này cũng không quan tâm đến giá trị nội tại mà chỉ quan tâm đến thị giá. Họ ra quyết định đầu tư dựa vào những thông tin quan trọng – những thông tin có thể làm thay đổi thị giá.

• Chiến lược đầu tư thông tin – thông tin phản ứng chậm (Slow Learning Market)
• Chiến lược đầu tư thông tin – phản ứng thái quá (Overreacting market)

3.5 Trường phái đầu tư cơ lợi (Arbitrage Investing Philosophy)

Đây là quan điểm đầu tư không rủi ro: tức là cùng lúc sẽ mua vào và bán ra cùng một cổ phiếu hay cổ phiếu tương tư. Ví dụ, nhờ vào việc thiếu thông tin của cổ phiếu dạng OTC, cùng một lúc nhà đầu tư có thể ra lệnh mua cổ phiếu A với giá 40, và lệnh bán với giá 41 cổ phiếu đó và kiếm được lợi nhuận tuy nhỏ, nhưng không rủi ro.

3.6 Trường phái đầu tư theo chỉ số (Index Investing Philosophy)

Phương thức này cho rằng thị trường là hiệu quả, và vì thề không nên chọn những cổ phiếu “tốt” hơn thị trường. Cách đầu tư hiệu quả nhất là chọn một danh mục đầu tư có cổ phiếu thể hiện được chỉ số của thị trường. Danh mục đầu tư sẽ lên xuống tương tự như chỉ số index..

4. Phương pháp đầu tư nào thích hợp với bạn?

Như đã nói bên trên, nhà đầu tư không thể áp dụng hết nhựng phương thức và chiến lược kể trên, mà phải xác định cho mình một hay vài phương thức, chiến lược nhất định. Và nhà đầu tư cũng không nên “đứng núi này trong núi nọ”. Lý do đơn giản là chiến lược đầu tư cụ thể nào đó có thể áp dụng thành công với người này nhưng lại có thể không thể áp dụng với người khác. Mỗi nhà đầu tư, ngoài quan điểm khác nhau, còn có nhiều thứ rất khác nhau, đó là mục tiêu đầu tư, mức độ chấp nhận rủi ro, thời gian đầu tư, tích cách…và việc chọn một phương thức đầu tư thích hợp cho từng cá nhân sẽ phù thuộc rất nhiều vào những điều vừa kể trên.