Tâm lý đầu tư: “Thấy người ta ăn khoai cũng vác mai đi đào”
Từ chứng khoán đến tiền điện tử, nhiều nhà đầu tư rơi vào vòng xoáy “thấy người ta ăn khoai cũng vác mai đi đào,” chỉ chú ý đến thành công của người khác mà không nhận ra những rủi ro đang rình rập.
Qua những góc nhìn của “huyền thoại đánh bại mọi thị trường” Edward Thorp, bạn sẽ thấy rằng thành công không phải là chạy theo đám đông mà đến từ sự tỉnh táo, phân tích kỹ lưỡng và khả năng kiểm soát tâm lý trong mọi hoàn cảnh.
Tâm lý đầu tư: “Thấy người ta ăn khoai cũng vác mai đi đào”
Trong đầu tư, tâm lý thường đóng vai trò lớn hơn những con số. Câu chuyện nhiều nhà đầu tư “bỏ chứng tìm coin” sau khi thấy tiền số tăng trưởng thần tốc là minh chứng điển hình cho tâm lý bị cuốn theo đám đông. “Thấy người ta ăn khoai cũng vác mai đi đào” – câu nói dân gian này dường như mô tả chính xác cách nhiều người bị hấp dẫn bởi thành công của người khác mà quên đi những rủi ro đang chờ đợi phía trước.
Edward Thorp, người được mệnh danh là “Bố Già” của phương pháp đầu tư định lượng, từng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm tra dữ liệu trước khi hành động. Trong cuốn sách của mình, ông viết: “Tôi không bao giờ chấp nhận điều gì chỉ vì nó được phổ biến rộng rãi; tôi tự kiểm tra mọi thứ và sử dụng các phương pháp thực nghiệm để xác nhận.”
Hiệu ứng đám đông: “Họ tài giỏi, tôi cũng thế”
Con người vốn có xu hướng hành động theo đám đông – điều này bắt nguồn từ bản năng sinh tồn từ thời nguyên thủy. Trong đầu tư, hiệu ứng đám đông khiến nhiều người tin rằng nếu người khác kiếm được lợi nhuận, mình cũng có thể làm được.
Hiệu ứng này thường được củng cố bởi những câu chuyện thành công đầy cảm hứng. Khi thấy ai đó “đổi đời” nhờ Bitcoin hoặc các dự án tiền điện tử, nhà đầu tư dễ bị thu hút mà bỏ qua thực tế rằng đây chỉ là một lát cắt nhỏ của thị trường. Kèm theo đó là áp lực xã hội và nỗi sợ bỏ lỡ cơ hội (FOMO). Suy nghĩ “Nếu không nhảy vào bây giờ, mình sẽ lỡ mất cơ hội giàu có” trở thành động lực mạnh mẽ nhưng thiếu tính toán.
Thorp từng ví von thị trường như một “sòng bạc khổng lồ,” nơi mà cảm xúc và hành động đám đông thường chi phối hơn là lý trí. Ông khuyên rằng để chiến thắng đám đông, bạn cần xây dựng chiến lược dựa trên dữ liệu thực nghiệm, không phải dựa trên cảm giác hoặc áp lực xã hội.
Ảo tưởng kiểm soát: “tôi có thể đoán trước thị trường”
Sự tăng giá mạnh mẽ của Bitcoin khiến nhiều nhà đầu tư mới tin rằng họ có khả năng dự đoán xu hướng thị trường, ngay cả khi chưa có nhiều kinh nghiệm. Đây là hiện tượng ảo tưởng kiểm soát, khi cảm giác chủ quan lấn át dữ liệu thực tế.
Theo đó, các quyết định dựa trên linh cảm hoặc cảm xúc thay vì phân tích khoa học dễ dẫn đến những sai lầm nghiêm trọng.
Edward Thorp là một minh chứng sống động cho cách tư duy thực tế vượt qua ảo tưởng. Ông đã tạo nên cuộc cách mạng trên Phố Wall bằng việc ứng dụng toán học và thống kê vào đầu tư, thay vì chỉ dựa vào trực giác. Những mô hình định lượng mà ông phát triển đã giúp ông kiểm soát được rủi ro, ngay cả trong những thị trường biến động mạnh nhất.
Tâm lý sửa sai: càng lỗ càng cố
Nhiều nhà đầu tư chuyển từ chứng khoán sang tiền điện tử không phải vì cơ hội lớn hơn, mà vì muốn gỡ gạc sau những thất bại trước đó. Đây là tâm lý sửa sai phổ biến: khi đã lỗ, họ muốn nhanh chóng “lấy lại” những gì đã mất bằng cách chọn những kênh đầu tư có vẻ “dễ thắng.”
Tuy nhiên, điều này thường đẩy họ vào vòng xoáy nguy hiểm. Thay vì rút kinh nghiệm từ sai lầm, họ tiếp tục bơm vốn mà không có chiến lược rõ ràng. Câu nói “thấy người ta ăn khoai cũng vác mai đi đào” ở đây còn ám chỉ việc làm theo đám đông mà quên rằng không phải ai cũng có đủ công cụ và kỹ năng để đạt được thành công tương tự.
Hiệu ứng Dopamine: Cơn nghiện lợi nhuận nhanh
Khi giá Bitcoin tăng, cảm giác nhìn thấy tài sản sinh lời nhanh chóng tạo ra sự hưng phấn mạnh mẽ trong não bộ. Hiện tượng này kích thích dopamine – một chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến cảm giác vui sướng. Chính vì thế, nhà đầu tư có thể bị “nghiện” cảm giác thắng lợi và bỏ qua những rủi ro đang tích tụ.
Câu nói “thấy người ta ăn khoai cũng vác mai đi đào” là lời nhắc nhở quý giá trong đầu tư. Không phải ai cũng có đủ điều kiện và kỹ năng để thành công chỉ vì thấy người khác làm được. Thay vì chạy theo đám đông hoặc bị cảm xúc dẫn dắt, hãy xây dựng chiến lược dựa trên kiến thức, sự phân tích và khả năng kiểm soát tâm lý của chính mình.
Happy Live Team
Có thể bạn quan tâm
Blockchain: Bước ngoặt lịch sử hay chỉ là bong bóng?
