Warren Buffett và thời niên thiếu đầy “tội lỗi”
Từ thời tiểu học, Warren Buffett đã là một cậu nhóc nghịch ngợm: điểm thấp, bỏ nhà đi hoang và thậm chí là trốn thuế ở “thương vụ” kiếm tiền đầu tiên của mình. Đó được xem là những rắc rối tận cùng mà Warren đã gây ra, nhưng cha mẹ cậu chưa biết rằng con trai họ đã chuyển hướng đi vào “con đường tội phạm” khi bước sang trung học.
“Vâng, tôi là một đứa cá biệt vào năm học lớp tám và lớp chín ở Washington. Tôi kết bạn với đám bạn xấu và làm những điều không nên làm. Tôi là kẻ bạo loạn và khốn khổ.”
Cậu bắt đầu tham gia những trò tinh nghịch của bọn nam sinh.
“Tôi thích xưởng in của trường. Tôi thường tính toán tần suất xuất hiện của những chữ cái và các con số trong giờ học in. Đó là một trong những điều ít ỏi tôi có thể tự làm. Tôi cũng có thể sắp chữ và thích in ra tất cả mọi thứ.Tôi tạo ra một letterhead (tiêu đề in sẵn nơi đầu trang giấy với logo của một cơ quan tổ chức, cơ quan chính phủ, cá nhân) của Hội Những người không uống rượu Mỹ (American Temperance Union), và mạo danh Reverend A.W. Paul, Chủ tịch Hội, viết thư gởi đi khắp nơi nói rằng trong năm qua tôi đã đi thuyết trình vòng quanh nước Mỹ về tác hại của rượu và trong những chuyến thuyết trình đó luôn có sự tháp tùng của một trợ lý trẻ của tôi, Harold.
Harold là một hình ảnh tiêu biểu cho thấy tác hại của rượu đối với con người như thế nào. Anh ta đứng trên sân khấu trên tay cầm một chai rượu nửa lít, mũi dãi nhếch nhác, không có khả năng hiểu được những gì đang diễn ra xung quanh, trông rất thảm hại. Cuối cùng tôi nói, thật không may là Harold vừa mới chết một tuần trước đó, và một người bạn đề nghị với tôi rằng “bạn” (tức người nhận thư) là người thích hợp để thay thế cho vị trí của Harold.”
Những người mà Warren cảm thấy thoái mải nhất khi ở với họ thì được khuyến khích quậy phá. Cậu và hai người bạn mới, Don Danly và Charlie Tron, lấy việc lai vãng trong cửa hiệu Sears mới mở làm vui. Nằm gần Vòng xoay Tenley nơi giao nhau với Đại lộ Wisconsin, cửa hiệu là một địa điểm bắt mắt với lối thiết kế hiện đại thu hút tầng lớp trung lưu của Tenleytown, vùng lân cận lâu đời nhất của Washington.
Các chữ cái SEARS cao cỡ người thật gắn trên nóc kim loại hình vòm của tòa nhà nhiều tầng phía có thềm cao hơn lề đường. Trên nóc nhà phía sau chữ SEARS ẩn giấu một bí mật lạ thường: một bãi đỗ xe lộ thiên. Bãi đậu xe này nhanh chóng trở thành nơi hẹn hò lý tưởng của các học sinh trung học. Còn khu bán hàng bên dưới là nơi để bọn nhóc tiểu học lang thang ngắm nhìn hàng hóa. Warren và những người bạn của mình thường lên chuyến xe buýt H2 đến đó vào giờ ăn trưa hoặc vào các ngày thứ Bảy.
Hầu hết bọn trẻ đều thích quầy ăn trưa nhỏ nhắn màu thẫm dưới tầng hầm của Sears, nơi có cái băng chuyền quyến rũ luôn “phun” ra những chiếc bánh rán suốt cả ngày. Nhưng Warren, Don và Charlie thích cửa hiệu Woolworth’s nằm chéo góc ngã tư với Sears hơn, mặc dù đồn cảnh sát nằm ngay góc phố đối diện. Cả bọn có thể ngồi ăn trưa và quan sát mọi thứ qua ô cửa sổ.
Sau khi ăn xong những cái hamburger, các cậu con trai kéo nhau xuống đất và vào tầng thấp hơn của Sear, vượt qua khu vực ăn trưa và đi thẳng đến khu dụng cụ thể thao.
“Chúng tôi chỉ đánh cắp hàng hóa ở những chỗ khuất tầm nhìn. Chúng tôi lấy những thứ mà chúng tôi không có cơ hội dùng tới. Chúng tôi lấy những chiếc túi đựng dụng cụ chơi golf và gậy đánh golf. Tôi cầm chiếc túi với những cái gậy golf bên trong và lẻn ra từ tầng thấp hơn, lên cầu thang và thoát ra đường. Tôi đã trộm hơn 100 quả bóng golf.” Họ xem vụ trộm của mình như một hành động “thách thức cạm bẫy”.
“Tôi cũng không biết tại sao chúng tôi lại không bị bắt. Chúng tôi không thể trông có vẻ ngây thơ được. Một thiếu niên đang rắp tâm làm điều xấu không thể có vẻ mặt ngây thơ được.”
Tôi lấy những quả bóng golf và bỏ đầy vào các túi màu cam trong tủ quần áo. Ngay khi Sears vừa bày chúng lên kệ là tôi “chôm” chúng về. Thực sự, tôi không dùng tới những quả bóng này, và cũng không bán chúng sau đó. Thật khó mà nghĩ ra tại sao bạn lại có hàng đống bóng golf trong tủ quần áo, những cái túi màu cam ngày càng to ra. Tôi phải đa dạng hóa các “mặt hàng chôm chỉa” của mình.
Thế là tôi dựng chuyện với cha mẹ tôi – và tôi biết rằng họ không tin tôi. Tôi kể rằng tôi có một người bạn, cha bạn ấy qua đời và cậu ấy luôn tìm mua những quả bóng golf mà cha cậu ấy đã mua khi còn sống. Có trời mới biết được cha mẹ tôi nói gì với nhau tối hôm đó.
Cả gia đình Buffett thất kinh. Warren là đứa con trai duy nhất của họ, nhưng vào cuối năm 1944, cậu đã trở thành một tên tội phạm ở tuổi còn đi học. “Điểm số là thước đo sự bất hạnh của tôi. Toán – toàn điểm C. Tiếng Anh – C, D, rồi lại D. Điểm X cho sự tự giác, công nghệ và phép xã giao. Môn nào tôi ít tương tác với giáo viên, môn đó tôi học khá hơn. Họ cho tôi vào một căn phòng và bắt tôi ngồi đó để họ nhồi vào đầu tôi những bài học như Hannibal giảng kinh vậy.” (Hannibal: nhân vật phản diện trong sự im lặng của bầy cừu).
Đến ngày tốt nghiệp, tất cả các học sinh được yêu cầu mặc com-lê và thắt ca-vát, nhưng Warren từ chối. Với Bertie Backus, cô hiệu trưởng của cậu, như thế đã quá đủ.
“Họ không cho tôi tốt nghiệp cùng với lớp của tôi tại Alice Deal, bởi vì tôi quá quậy phá và không chịu ăn mặc thích hợp. À, đó lại là chuyện lớn. Tôi không thích thế, và tôi nổi loạn. Một vài giáo viên tiên đoán rằng tôi sẽ là một kẻ thất bại thảm hại. Tôi đặt ra một mức phấn đấu để kiểm tra về sự kém cỏi trong cách cư xử của tôi và tất cả mọi thứ khác. Nhưng cha tôi không bao giờ chịu thua tôi. Mẹ tôi cũng thế. Thật tuyệt vời khi bạn có những những người cha người mẹ tin ở bạn.”
Thế là vào mùa xuân 1945, khi Warren vào trung học, gia đình Buffett đã chịu đựng quá đủ. Lúc bấy giờ, khích lệ không còn là một bí kíp có tác dụng đối với Warren. Howard đe dọa cắt đứt mọi nguồn tài chính của cậu.
“Cha tôi, người luôn ủng hộ tôi, nói: “Bố biết con có năng lực trong những chuyện gì, và bố không yêu cầu con thể hiện hết 100% sức mình. Con có thể tiếp tục cư xử như thế này hoặc làm bất cứ điều gì có liên quan đến tài năng của con. Nhưng nếu con không làm được như thế, con phải bỏ việc giao báo đi.”
Và điều đó có tác dụng với tôi. Cha tôi là người biết kiềm chế cảm xúc, ông chỉ tỏ ra cho tôi biết rằng ông rất thất vọng về tôi. Và bấy nhiêu thôi cũng đủ làm tôi chết đứng muôn lần so với việc ông bảo rằng tôi không được làm điều này hay điều khác, bạn biết đấy.”
Nguồn: Sách Hòn tuyết lăn
Có thể bạn quan tâm: Payback Time – Ngày đòi nợ – Phil Town
(đầu tư theo phong cách Warren Buffett, Charlie Munger)
