Mỗi nhà đầu tư, từ ngày bắt đầu bước chân vào thị trường cho đến khi tìm ra được cho mình con đường đi đúng; hoặc như phần lớn không may phải chấp nhận ngậm ngùi rời bỏ cuộc chơi với bao thất vọng cay đắng, sẽ trải qua hành trình gồm 3 giai đoạn

Giai đoạn 1: Những ngày tháng mộng mơ…

Nhà đầu tư bước chân vào thị trường với sự háo hức của bao giấc mộng đẹp.

Được khích lệ bởi tấm gương của những huyền thoại như Warrent Buffett ,G.Soros, W.ONeil… hay gần hơn là những người thân như bà con và nhất là bạn bè. Một vài người hiếm hoi hơn là do sự thành công ngẫu nhiên ban đầu của bản thân (gà mới thường hay son mà)… thế là chúng ta mơ về một tương lai rực rỡ với những đồng tiền dễ kiếm, những giấc mơ làm giàu nhanh, những thành tựu chóng vánh.

Thế rồi lại được vây bọc chung quanh bởi những lời khích lệ của vô số các “chuyên gia” và người quen, chúng ta hăm hở lao vào cuộc đua kiếm tiền với duy nhất câu hỏi thường trực trong đầu – What.Tiếng Việt thường dịch nôm na ra là: “Trồng cây gì? Nuôi con gì?” Trong số những câu hỏi mà người quen dành cho tôi thì khoảng 90% chủ đề sẽ xoay quanh hai câu hỏi: ”Mai tăng hay giảm?” và “Mua con gì?”. Chỉ thế thôi.

Điều đáng buồn là đa số các nhà đầu tư tay ngang này thường nhảy vào thị trường sau một giai đoạn tăng trưởng nóng và các bài viết về những “gương thành công” bắt đầu xuất hiện nhan nhản trên mặt báo. Đây thường là giai đoạn đầu cơ điên cuồng của thị trường, khi mà ngay cả những tay nghiệp dư nhất cũng kiếm lời dễ dàng. Nhưng bao giờ cũng vậy, ẩn sau nó là rủi ro trả giá cực lớn. Chẳng ai biết lúc nào bữa tiệc sẽ kết thúc. Trong giai đoạn này, thành công ban đầu của nhà đầu tư càng lớn, cái giá phải trả về sau lại càng khốc liệt. Không có gì lạ nếu như về sau này những nhà đầu tư tay ngang này thường là những người phải trả giá lớn nhất.

Trong giai đoạn 1 này, chúng ta như những đứa trẻ ham chơi nhưng hoàn toàn ngơ ngác với thế giới lạ lẫm bên ngoài. Phương châm đầu tư lúc này đơn giản chỉ là: hóng hớt, tìm lời mách nước, phím hàng và theo đuôi tất cả những ai được xưng tụng là “cao thủ”.

Rất nhanh sau đó, như là một sự tất yếu, chúng ta sẽ nhanh chóng học được bài học cơ bản về cuộc sống – “không có bữa ăn nào là miễn phí,cũng chẳng có thành công lâu dài nào mà không phải trả giá” .Chẳng có cái gọi là easy money,càng không có cái gọi là fast money mà sự thực là:

– Càng kiếm ra nhiều tiền mà không hiểu tại sao mình kiếm được thì sẽ càng nhanh chóng mất hơn nhiều lần mà chẳng hiểu vì sao mình lại mất.

– Không bao giờ có cái gọi là làm giàu nhanh, kể cả trong đầu tư. Nếu bạn tin vào điều đó thì khả năng cao là người sẽ giàu nhanh chính là người đang bán giấc mơ đó cho bạn chứ không phải là bạn.

Một số đau đớn rút ra được bài học này và nhanh chóng bước lên bậc thang số 2, phần còn lại lớn hơn nhiều do phải trả một cái giá quá đắt về tài chính hay tinh thần đến mức không bao giờ có thể hồi phục được nữa đành chấp nhận bỏ cuộc chơi…

Rời nấc thang đầu tiên, nhà đầu tư hăm hở trèo lên bậc thang số 2. Nhưng họ không biết rằng đó là một ngõ cụt, hay nói cụ thể hơn, nó là một cái bẫy

Giai đoạn 2: Chào mừng bạn đến với thế giới của “HOW”

Bỏ lại sau lưng ước mơ về những bữa ăn trưa miễn phí, nhà đầu tư nghiệm ra một điều rằng để thành công thì phải học hỏi từ những người thành công, phải xem xem họ làm như thế nào và chỉ cần bắt chước họ thì sớm muộn thành công sẽ đến. Còn gì hợp lý hơn thế nữa.

Bừng tỉnh trước sự “giác ngộ” này, nhà đầu tư lao vào nghiên cứu, hăng hái đi tìm các “bí quyết”đầu tư cho riêng mình. Chỉ cần tìm được chiếc chìa khóa, cả kho vàng sẽ là của ta. Thị trường ơi hãy nằm yên ở đó, một ngày kia tu luyện thành tài, Phố Wall sẽ phải phủ phục dưới chân ta!!

Rất nhanh, chúng ta khám phá ra rằng có vô số cái gọi là “bí kíp” trong thế giới đầu tư ngoài kia. Mỗi bậc thầy có một bí kíp, mỗi quyển sách lại tiết lộ một “bí mật” khác (vô số quyển có chữ Secret trong tựa đề). Và lạ hơn là gần như bất kỳ nhà đầu tư cá nhân hay một “chuyên gia” bất kỳ nào đều cam đoan mình đang nắm trong tay một “bí kíp” có thể làm giàu nhanh chóng hay tối thiểu cũng tốt hơn hẳn so với đa số những nhàđầu tưđược xem là “bầy đàn” khác.

Choáng hơn nữa,chỉ cần search trên mạng ta sẽ thấy vô số “chuyên gia” hàng ngày ra rả sẵn sàng dạy lại cho chúng ta các “bí kíp” đào vàng từ thị trường của họ với một chi phí rất khiêm tốn nếu so với cái tiềm năng vô hạn mà họ hứa hẹn. Mà chưa hết đâu, còn hàng ngàn các đoạn code được viết cho các phần mềm amibroker, metastock… được quảng cáo là có thể dự báo được các chuyển động của từng đợt sóng trên thị trường, giúp nhà đầu tư tha hồ kiếm tiền chỉ bằng vài cái click chuột… và đa phần đều được tặng free trên mạng!!!

Háo hức lao vào cuộc chơi săn lùng chén thánh, chúng ta bỏ vô số thời gian tìm kiếm bí quyết từ sách vở, báo chí, thậm chí trả tiền để học từ vài vị được xưng tụng là “chuyên gia” (nhưng hầu như không hề thực sự lăn lộn kiếm tiền từ thị trường) để rồi cũng rất nhanh chóng bị vỡ mộng. Hình như chẳng có phương pháp nào là hiệu quả cả. Tất cả thường rơi vào mẫu số chung: đúng một số lần sau đó sai nhiều lần liên tiếp, hiệu quả trong một giai đoạn rồi sau đó thị trường thay đổi tính hiệu quả cũng đội nón ra đi. Có một số thứ có vẻ hiệu quả trước mắt nhưng trong dài hạn nó chỉ quanh quẩn ở mức trung bình (nghĩa là tầm thường), còn lại đại đa số đều là vớ vẩn và nhảm nhí.

Cảm giác hào hứng mỗi khi tưởng chừng như đã chạm được một tay vào chiếc chìa khóa vàng giờ đây thay thế bằng sự chán nản và bất lực. Nếu may mắn, một ít trong số chúng ta một ngày kia thức giấc với sự bừng ngộ và tiếp tục trèo lên nấc thang tiếp theo để đi tới, phần lớn hơn thì vẫn cả đời quay cuồng trong việc đi tìm chén thánh với những phương pháp ngày càng phức tạp, thần bí và “nguy hiểm” hơn (đừng ngạc nhiên khi ở phương Tây còn xuất hiện cả môn chiêm tinh học tài chính, các lý thuyết đầu tư theo mùa, theo váy áo… và gần đây nhất là theo các cụm từ google search), một số sẽ bỏ cuộc và an phận với sự “tầm thường” của chính mình.

Giai đoạn 3: Tái khám phá đầu tư

Nếu như giai đoạn (2) HOW là sự phát triển logic của giai đoạn (1) WHAT thì giai đoạn (3) lại là một hướng đi hoàn toàn khác. Nó xảy đến thường là do một sự giác ngộ tình cờ, khi nhà đầu tư thừa nhận sự thất bại của mình trên con đường đi tìm một “bí quyết” kỳ diệu để chinh phục thị trường.

Quyết định từ bỏ, chấp nhận đầu hàng trước sức mạnh siêu nhiên của thị trường, chính tại thời điểm này, nhà đầu tư hiểu ra rằng đầu tư không phải là một trò đánh bạc. Nó cần phải được xây dựng trên cơ sở của các nguyên lý khoa học, chặt chẽ và logic. Đó là một thế giới của khoa học và những suy luận hợp lý. Chào mừng bạn đến với thế giới thế giới của WHY

Đây là lúc nhà đầu tư bắt đầu quay lại và đào sâu xuống gốc rễ của vấn đề với một câu hỏi đơn giản: “Tại sao mọi việc lại xảy ra như vậy?”
Đó là lúc chúng ta bắt đầu đối mặt với những khái niệm thật cơ bản: “Thị trường là gi?”, ”Đầu tư là gì?”, ”Cấu tạo, bản chất, các động lực, các nguyên lý vận động… của thị trường là gi?”.

Chúng ta thực sự bừng tỉnh khi hiểu ra rằng hóa ra lâu nay tất cả những gì mình làm là sai lầm, thất bại là không thể tránh khỏi khi tất cả những gì mình làm đều chống lại các nguyên lý cơ bản của thị trường. Một định hướng sai thì không bao giờ có thể đem lại kết quả đúng trong dài hạn cả (trong ngắn hạn thì rất thường khi yếu tố may mắn sẽ che mờ vấn đề).

Đó là lúc chúng ta tái khám phá hai chữ tưởng chừng như đơn giản: “Đầu tư”. Trả lời được câu hỏi “Why?” chúng ta cũng sẽ thấu hiểu như một lẽ đương nhiên : “Phải làm gì để chiến thắng thị trường?”

Nguồn: amabi, Vfpress.vn

Có thể bạn quan tâm: Tủ sách Đầu tư Happy.Live

ĐỌC THỬ