Chính sách tiền tệ và tài khóa là hai công cụ quan trọng mà các chính phủ sử dụng để điều chỉnh và ổn định nền kinh tế. Mặc dù chúng có mục tiêu tương đồng, nhưng mỗi chính sách này có cách thức và phạm vi hoạt động khác nhau.

Chính sách tiền tệ và tài khóa: Cặp đôi quyền lực kiểm soát nền tinh tế

Chính sách tiền tệ

Chính sách tiền tệ được thực hiện bởi các ngân hàng trung ương, chẳng hạn như Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), nhằm kiểm soát lượng tiền cung ứng và lãi suất để ổn định nền kinh tế. Có hai loại chính sách tiền tệ chính:

– Chính sách tiền tệ mở rộng (nới lỏng): Khi ngân hàng trung ương muốn kích thích nền kinh tế, họ sẽ tăng lượng tiền cung ứng và giảm lãi suất. Điều này khuyến khích các doanh nghiệp và cá nhân vay tiền để đầu tư và tiêu dùng, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

– Chính sách tiền tệ thu hẹp (thắt chặt): Ngược lại, khi nền kinh tế đang phát triển quá nhanh và có nguy cơ lạm phát, ngân hàng trung ương sẽ giảm lượng tiền cung ứng và tăng lãi suất để làm giảm tiêu dùng và đầu tư.

Ví dụ, trong giai đoạn từ năm 1979 đến 2003, chính sách tiền tệ của Mỹ đã trải qua nhiều thay đổi đáng kể. Vào cuối những năm 1970, lạm phát ở Mỹ lên tới mức nguy hiểm là 13% mỗi năm. Để đối phó với tình trạng này, Cục Dự trữ Liên bang dưới sự lãnh đạo của Paul Volcker đã tăng lãi suất lên mức cao chưa từng thấy, làm giảm lạm phát nhưng cũng gây ra suy thoái kinh tế ngắn hạn. Tuy nhiên, các biện pháp này đã thành công trong việc kiểm soát lạm phát, đưa tỷ lệ lạm phát xuống còn 2% vào năm 2003 .

Một ví dụ khác là vào tháng 5 năm 2013, khi Chủ tịch Fed Ben Bernanke đề cập đến khả năng giảm tốc độ mua trái phiếu nếu nền kinh tế cải thiện, thị trường chứng khoán toàn cầu đã phản ứng mạnh mẽ, mất đi 3.000 tỷ đô la trong giá trị chỉ trong vòng một tháng​​.

Tại Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng sử dụng chính sách tiền tệ để ổn định kinh tế. Trong năm 2020, trước tác động của đại dịch COVID-19, Ngân hàng Nhà nước đã liên tục hạ lãi suất điều hành nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và giảm chi phí vay vốn cho các doanh nghiệp. Cụ thể, lãi suất tái cấp vốn được giảm từ 6,0%/năm xuống 4,5%/năm, lãi suất tái chiết khấu từ 4,0%/năm xuống 3,0%/năm. Điều này giúp các doanh nghiệp có thể tiếp cận vốn vay với chi phí thấp hơn, qua đó duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh và bảo vệ việc làm cho người lao động.

Chính sách tài khóa

Chính sách tài khóa liên quan đến việc chính phủ điều chỉnh chi tiêu và thuế để ảnh hưởng đến nền kinh tế. Đây là công cụ chính mà các chính phủ sử dụng để duy trì sự ổn định và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

– Chính sách tài khóa mở rộng: Khi chính phủ muốn kích thích nền kinh tế, họ sẽ tăng chi tiêu và/hoặc giảm thuế. Điều này làm tăng tổng cầu, thúc đẩy sản xuất và giảm tỷ lệ thất nghiệp. Tuy nhiên, nó cũng có thể dẫn đến thâm hụt ngân sách và nợ công tăng cao.

– Chính sách tài khóa thu hẹp: Khi cần kiểm soát lạm phát hoặc giảm nợ công, chính phủ sẽ giảm chi tiêu và/hoặc tăng thuế. Điều này làm giảm tổng cầu, giúp kiểm soát lạm phát nhưng có thể làm chậm lại tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Ví dụ, trong cuộc Đại Suy Thoái những năm 1930, chính sách tài khóa của Tổng thống Franklin D. Roosevelt tập trung vào việc tăng chi tiêu công để tạo việc làm và kích thích nền kinh tế. Ông đã triển khai nhiều dự án công cộng lớn như xây dựng đường xá, cầu cống, và các công trình hạ tầng khác, tạo ra hàng triệu việc làm cho người lao động thất nghiệp​​.

Tại Việt Nam, chính sách tài khóa cũng được sử dụng hiệu quả trong việc kích thích kinh tế. Năm 2020, trước tình hình dịch COVID-19, Chính phủ Việt Nam đã triển khai nhiều biện pháp tài khóa để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân. Cụ thể, Chính phủ đã miễn, giảm, gia hạn thuế và tiền thuê đất cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch. Đồng thời, gói hỗ trợ 62.000 tỷ đồng đã được triển khai để hỗ trợ trực tiếp cho người lao động mất việc làm và các hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Các biện pháp này đã góp phần giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp và người dân, đồng thời kích thích tiêu dùng và đầu tư trong bối cảnh khó khăn.

Sự kết hợp của chính sách tiền tệ và tài khóa

Một ví dụ điển hình về sự kết hợp giữa chính sách tiền tệ và tài khóa là trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Chính phủ Mỹ đã thực hiện một loạt các biện pháp tài khóa bao gồm gói kích thích kinh tế trị giá hàng tỷ đô la để cứu trợ các ngành công nghiệp gặp khó khăn và hỗ trợ người dân. Đồng thời, Cục Dự trữ Liên bang đã thực hiện các chính sách tiền tệ mở rộng như hạ lãi suất xuống mức gần bằng 0 và mua lại tài sản để bơm tiền vào nền kinh tế​​.

Chính sách tiền tệ và tài khóa đều là những công cụ quan trọng mà các chính phủ và ngân hàng trung ương sử dụng để điều chỉnh nền kinh tế. Hiểu rõ sự khác biệt và cách thức hoạt động của chúng là chìa khóa để phân tích và dự đoán các xu hướng kinh tế trong tương lai. Chính sách tiền tệ thường nhanh chóng và linh hoạt hơn, trong khi chính sách tài khóa có thể tạo ra những tác động lâu dài và trực tiếp hơn đến nền kinh tế. Việc kết hợp cả hai chính sách này một cách hiệu quả là yếu tố then chốt để duy trì sự ổn định và thúc đẩy sự phát triển kinh tế bền vững.

Happy Live Team

Có thể bạn quan tâm: Basic Economics Kinh tế học cơ bản, a bờ cờ, kinh tế học nhập môn cho nhà đầu tư

“Cuốn sách giúp thay đổi rất nhiều luận điểm còn đang mơ hồ và những lầm tưởng khi nghĩ về kinh tế học”.

ĐẶT SÁCH