Lý thuyết “Bước Đi Ngẫu Nhiên” (Random Walk) nói rằng sự vận động của giá cả trên thị trường chứng khoán sẽ không đi theo bất kì một khuôn mẫu hay một xu hướng nào đã từng có trước đây. Và do đó những biến động giá trong quá khứ sẽ không thể sử dụng được trong việc dự đoán những bước đi tiếp theo của chú bò này trong tương lai.
Năm 1973, khi Burton Malkiel viết quyển sách “A Random Walk Down Wall Street”, thì lý thuyết bước đi ngẫu nhiên bắt đầu trở nên phổ biến. Quyển sách này có thể được xem như một trong những lý thuyết đầu tư kinh điển nhất trên thị trường chứng khoán. Lý thuyết cho rằng sự thay đổi giá của một chứng khoán riêng lẻ bất kỳ hay chỉ số chứng khoán của cả thị trường trong quá khứ đều không thể dùng để dự báo cho sự thay đổi trong tương lai. Trước đó, năm 1953, Maurice Kendall là người đầu tiên đưa lý thuyết này. Kenall cho rằng các thay đổi trong giá chứng khoán là tác động lẫn nhau và các khả năng thay đổi có thể xuất hiện với cùng một xác suất như nhau, thế nhưng qua thời gian, giá chứng khoán dường như luôn có xu hướng tăng.
Nói một cách đơn giản nhất thì lý thuyết bước đi ngẫu nhiên cho thấy giá chứng khoán tuân theo bước đi ngẫu nhiên và đó là bước đi không thể tiên đoán trước được. Khả năng tăng hay giảm của chứng khoán trong tương lai là tương đương nhau. Những người tin theo lý thuyết này tin rằng trong tương lai, thị trường không thể giống như những gì nó đã xảy ra vì luôn có những rủi ro tăng thêm, đó là những rủi ro không thể biết trước.
Trong quyển sách của mình, Malkiel cũng cho thấy cả phân tích kỹ thuật lẫn phân tích cơ bản chỉ làm lãng phí thời gian của chúng ta mà thôi. Malkiel tiếp tục cho biết chiến lược mua và nắm giữ trong dài hạn là tốt nhất. Sẽ là rất vô ích nếu các nhà đầu tư riềng lẻ nỗ lực để tiên đoán thị trường. Những nỗ lực dựa trên phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật và những phân tích khác đều vô ích. Cùng với những thống kê của mình, ông đã chứng minh rằng hầu hết các quỹ hỗ tương đều thất bại trong việc nỗ lực đánh thắng mức trung bình chuẩn của thị trường như chỉ số S&P 500.
Trong khi có rất nhiều người tin theo lý thuyết của Malkiel, một số khác lại tin rằng toàn cảnh của việc đầu tư rất khác với những gì Malkiel viết trong quyển sách của ông cách đây gần 30 năm. Ngày nay, mỗi người đều dễ dàng tiếp cận với những thông tin chính xác và định giá chứng khoán một cách hợp lý. Đầu tư không còn là một trò chơi của sự may rủi.
Thật khó để nói rằng lý thuyết này đúng đến mức độ nào. Luôn có những bằng chứng ủng hộ cho cả hai trường phái. Tuy nhiên quan trọng vẫn là bạn đọc sách và đưa ra được những kết luận cho riêng mình.
– Thuyết bước đi ngẫu nhiên cho rằng sự dao động trong giá Chứng khoán không thể tiên đoán được bằng bất cứ phân tích nào.
– Thuyết bước đi ngẫu nhiên dựa trên nền tảng thị trường hoàn hảo. Có nghĩa là mọi thông tin đều phản ánh trong sự chuyển động của thị trường (1 điều chắc chắn không thể có)
Tuy nhiên, đóng góp lớn nhất của thuyết bước đi ngẫu nhiên không phải là nêu ra 1 phương châm không giá cả không tuân theo quy luật nào cả. Đó chính là những nghiên cứu của những nhà toán học và nhà kinh tế sau khi xem xét thuyết này.
Một số nhà đầu tư dùng thuyết này để đầu tư trên thị trường
Ed Thorp, giáo sư toán học người Mỹ của đại học MIT, tác giả của quyển Người đàn ông đánh bại mọi thị trườngtrong đó ông nêu lên cách thức đánh bại các casino ở môn xì dách thông qua cách thức đếm bài. Cách thức trên dựa vào phương pháp xác suất thống kê. Khi 1 tụ bài có xác suất thắng cao thì người chơi sẽ tối đa hóa khoản đặt cược của mình và ngược lại. (tham khảo thêm về xác suất trong chơi bài)
Ông cũng là người đồng sáng lập quỹ phòng hộ Princeton-Newport, một quỹ đầu tư làm ăn cực kỳ thành công với khoản lãi trung bình hằng năm 15.1% trong suốt 19 năm tồn tại.
Phương pháp của Thorp đơn giản chỉ là dùng toán học để tính toán xác suất sinh lời của từng cổ phiếu để từ đó có được quyết định đầu tư hợp lý. Đối với những CP có xác suất sinh lời cao thì NDT sẽ bỏ nhiều tiền hơn vào CP đó, và đối với những CP có khoản sinh lời thấp thì NDT sẽ đầu tư ít tiền hơn.
Cách thức quản lý tiền bạc. Một người bạn của Thorp,Claude Shannon,người từng được đánh giá là vĩ đại hơn cả Einstein cũng là người tin tưởng vào thuyết bước đi ngẫu nhiên. Tuy nhiên, khi tham gia vào đầu tư thị trường CK, ông này không chỉ quan tâm tới xác suất sinh lời của CP mà còn quan tâm tới cách thức quản lý tiền bạc sao cho hiệu quả nhất.
Shannon từng có 1 ví dụ đơn giản như sau. Nếu bạn có 2$ và chia tiền của bạn ra làm 2 phần. Trong ngày đầu tiên bạn đầu tư 1$ và cất 1$ kia vào tài khoản cá nhân. Nếu thị trường sụt giảm và bạn lỗ 50% tức bạn chỉ còn 50 cent, hãy cân bằng tài khoản của mình. Chia tiền ra làm 2 một lần nữa (75 cent đầu tư và 75 cent trong TK) và dùng 75 cent đầu tư bỏ vào thị trường CK. Nếu thị trường quay trở về mức cũ (tức bạn lời 100%) thì bạn thu về 150 cent. Cộng với 75 cent trong TK, bạn có 225 cent. Bạn lời 25 cent (12.5%).
Thực tế, trong trung bình dài hạn các nhà kinh tế học đã rút ra kết luận là thị trường luôn đi lên. Do đó, sử dụng cách thức quản lý tiền bạc đơn giản của Shannon xem ra sẽ đem lại lợi nhuận còn lớn hơn khi so với trung bình gia tăng của chỉ số S&P 500.
Một đại diện nữa của thuyết này chính làMarkowitz, người từng đoạt giải Nobel kinh tế. Ông này vận dụng xác suất để giảm rủi ro của danh mục đâu tư thông qua số trung bình và phương sai (mean và variance). Thực tế Markowitz có dùng những thông tin cơ bản khi nghiên cứu danh mục đầu tư của mình nhưng ông không chú trọng quá về việc nghiên cứu kỹ những thông tin này mà quan tâm nhiều hơn tới việc dùng xác suất để đa dạng hóa danh mục đầu tư và hạ thấp tỷ lệ rủi ro xuống 1 mức có thể chấp nhận được.
Có thể nói, bằng cách vận dụng thuyết bước đi ngẫu nhiên, xác suất và toán học các nhà đầu tư hoàn toàn có thể thắng được thị trường.
Kenyes, nhà kinh tế học vĩ đại người Anh đã từng phản đối kịch liệt thuyết bước đi ngẫu nhiên và ông không bao giờ tin vào việc mua 1 cổ phiếu mà mình không hiểu rõ nó.Warren Buffett, nhà đầu tư Chứng khoán thành công bậc nhất trên thế giới cũng đã chứng minh rằng phân tích cơ bản hoàn toàn có thể giành thắng lợi. Tuy nhiên, không thể phủ nhận sự thành công của những người kế thừa thuyết bước đi ngẫu nhiên.
Ở xa công ty với mức thuê nhà rẻ hơn không hề giúp tiết kiệm tiền chi tiêu hàng tháng, thêm vào đó là sự hao phí thời gian và làm giảm giá trị chúng ta làm ra trong một giờ đồng hồ. Ví dụ: một người lái xe hai giờ (40 dặm) mỗi ngày để đi làm với mức lương 25 đô la/giờ, một tháng anh ta mất 40 giờ di chuyển (1.600 dặm), 800 đô la cho chi phí phát sinh trên đường đi và số tiền anh ta kiếm được chỉ còn 12,50 đô la mỗi giờ vì quãng đường đi làm của mình.
Trong chuyến đi công tác châu Âu của mình, khi ghé qua một số sòng bài tại thành phố Zurich và công quốc Monaco, tôi đã thử nghiệm chơi Blackjack theo phương pháp Edward Thorp chia sẻ trong cuốn Người đàn ông đánh bại mọi thị trường – cách đã giúp ông đánh bại các sòng bài tại Las Vegas.
Nếu gia đình, bạn bè và đối tác có xin lời khuyên, tôi sẽ khuyến nghị cổ phiếu Berkshire Hathaway, cùng với câu chuyện nắm giữ dài hạn với một tương lai có thể biến động. Tôi không gợi ý cho những ai không thể hiểu lý do đằng sau việc mua một mã cổ phiếu và những ai sẽ run sợ trước cú sụt giảm lớn. Phản ứng đôi khi thật mệt mỏi.
Dù Edward Thorp vẫn có thể đánh bại các sòng bạc bằng năng lực đếm bài thuần thục của mình, ông quyết định lùi bước để tiến vào sòng bạc khác tiềm năng hơn – phố Wall.
Cuốn tự truyện của Ed Thorp, A Man for All Markets – Người đàn ông đánh bại mọi thị trường – là cuốn sách duy nhất Charlie Munger khuyên đọc tại hội nghị Daily Journal Corporation năm 2017.
Những bài học quý giá về cách sử dụng đòn bẩy và áp dụng công thức Kelly để tính quy mô khoản cược từ cha đẻ trường phái đầu tư định lượng – Edward Thorp sẽ giúp ích cho các nhà đầu tư trong quá trình mua bán cổ phiếu.
Edward Thorp được ghi nhận là thiên tài toán học đánh bại mọi sòng bạc thời kỳ đó nhờ phát minh chiến thuật đếm bài. Quan điểm của ông là chơi bạc có tính toán thì chẳng khác nào đầu tư còn đầu tư không tính toán thì cứ như đánh bạc vậy.
Có thể bạn chưa bao giờ nghe đến cái tên Edward Thorp, tuy nhiên, đối với những ai quan tâm đến trò chơi casino black jack hoặc tìm hiểu về lĩnh vực quản lý quỹ phòng hộ, thì tên tuổi của ông có thể vang xa như một tượng đài vững chắc trong lĩnh vực này.