Peter Lynch: Công ty nhỏ trong ngành công nghiệp đơn giản là mỏ vàng (Phần 1)
Theo Nhà đầu tư Peter Lynch, nếu như phải lựa chọn giữa việc sở hữu cổ phiếu của một công ty tốt với ban lãnh đạo tuyệt vời trong một ngành công nghiệp phức tạp cạnh tranh cao và một công ty nhỏ với ban lãnh đạo bình thường trong một ngành công nghiệp đơn giản không có cạnh tranh, thì ông sẽ chọn phương án hai.
Việc tìm kiếm câu chuyện về một công ty sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều nếu bạn nắm được ngành kinh doanh cơ bản. Đó là lý do tại sao tôi thích đầu tư vào lĩnh vực sản xuất ống nước hơn là viễn thông vệ tinh, vào những chuỗi kinh doanh khách sạn mặt đường hơn là sợi quang. Tôi thích những gì càng đơn giản càng tốt. Khi một ai đó nói, “Kẻ ngốc nào mà chả làm được việc này” thì theo tôi đó lại là một ưu thế bởi vì không sớm thì muộn cũng sẽ có một – kẻ – ngốc – nào – đó bắt tay vào làm.
Nếu như phải lựa chọn giữa việc sở hữu cổ phiếu của một công ty tốt với ban lãnh đạo tuyệt vời trong một ngành công nghiệp phức tạp cạnh tranh cao và một công ty nhỏ với ban lãnh đạo bình thường trong một ngành công nghiệp đơn giản không có cạnh tranh, thì tôi sẽ chọn phương án hai. Cả một đời ăn bánh rán và mua lốp xe đã hình thành trong tôi một suy nghĩ rằng tôi sẽ không bao giờ quan tâm đến tia laser hay bộ vi xử lý.
“Kẻ ngốc nào mà chả làm được việc này” là một trong những cá tính của một công ty lý tưởng, là loại cổ phiếu mơ ước của tôi. Bạn sẽ không bao giờ tìm được một công ty lý tưởng, nhưng bạn có thể tưởng tượng ra nó, và sau đó bạn sẽ biết cách làm thế nào để nhận ra được những thuộc tính hứa hẹn. Dưới đây là 13 thuộc tính quan trọng nhất làm nên một công ty lý tưởng:
1. Nó thật tẻ nhạt – hay thậm chí còn hơn cả lố bịch
Một cổ phiếu lý tưởng phải gắn liền với một công ty lý tưởng, và một công ty lý tưởng phải gắn bó với một ngành công nghiệp đơn giản lý tưởng; và một ngành công nghiệp đơn giản lý tưởng phải có một cái tên tẻ nhạt đến mức lý tưởng. Càng tẻ nhạt càng tốt. Automatic Data Processing (Xử lý dữ liệu tự động) là một sự khởi đầu tốt.
Nhưng Automatic Data Processing vẫn chưa tẻ nhạt bằng Bob Evans Farms. Còn gì ngộ nghĩnh hơn một cổ phiếu mang tên Bob Evans? Chỉ riêng việc nghĩ đến nó thôi đã làm bạn buồn ngủ díp mắt, đó là lý do tại sao nó có triển vọng tốt. Nhưng ngay cả Bob Evans cũng sẽ không giành chiến thắng trong cuộc thi bình chọn cái tên số một cho cổ phiếu, và Shoney’s hay Crown, Cork và Seal cũng vậy. Tất cả đều không sánh nổi với những cái tên như Pep Boys (Những chàng trai sôi nổi) – Manny, Moe và Jack.
Pep Boys – Manny, Moe và Jack và cái tên có nhiều triển vọng nhất mà tôi từng được nghe. Nó còn hơn cả tẻ nhạt nữa, nó thật nực cười. Ai mà lại muốn đầu tư tiền của mình vào một công ty nghe giống như Three Stoogles (Ba con rối)? Làm sao mà một chuyên gia phân tích hay một quản lý danh mục đầu tư ở Phố Wall với đầu óc hoàn toàn bình thường lại có thể tiến cử một cổ phiếu gọi là Pep Boys – Manny, Moe và Jack – trừ phi tất nhiên họ nhận ra rằng chúng có thể sinh lời đến mức nào, hoặc là vào lúc đó giá của nó vừa mới tăng lên 10 lần.
Nếu chẳng may, trong một bữa tiệc cocktail, bạn có buột miệng nói rằng bạn đang sở hữu Pep Boys thì cũng chẳng mấy ai để ý, nhưng chỉ cần thì thầm “Geneslide International” thì tất cả mọi người sẽ im lặng lắng nghe. Trong khi đó tình hình Geneslide International đang đi xuống, còn Pep Boys thì vẫn tiếp tục tăng trưởng.
Nếu bạn nhanh nhạy phát hiện ra cơ hội đúng lúc, thì bạn có thể kiếm được vài đô la chỉ từ một cái tên tẻ nhạt và kỳ quặc, đó cũng là lý do mà tôi luôn tìm kiếm những cái tên như Pep Boys, Bob Evans, hay thậm chí Consolidated Rock. Thật là tồi tệ nếu như công ty lại đổi sang một cái tên khác như Conrock và sau đó là một cái tên thức thời hơn Calmat. Cho đến khi nó vẫn là Consolidated Rock thì sẽ không ai soi xét nó cả.
2. Sản phẩm của nó chẳng có gì thú vị
Tôi thậm chí còn cảm thấy thích thú hơn khi một công ty không những mang một cái tên tẻ nhạt mà còn sản xuất một sản phẩm cũng không kém phần tẻ nhạt. Crown, Seal và Cork sản xuất can nhựa và nắp chai. Còn gì buồn cười hơn thế? Bạn đã bao giờ nhìn thấy một bài phỏng vấn với giám đốc cấp cao của các công ty như Crown, Seal và Cork trên tờ New York Times bên cạnh Lee Iacocca bao giờ chưa? Và đó là một lợi thế. Nhưng những điều xảy ra với cổ phiếu của Crown, Seal hay Cork không bao giờ tẻ nhạt cả.
Tôi vừa mới đề cập đến Seven Oaks International, công ty chuyên xử lý các cuống vé mà bạn cầm ở cửa hàng bán rau. Có một thông tin khiến bạn kinh ngạc sững sờ là giá cổ phiếu của nó tăng từ 5 đô la lên 33 đô la. Seven Oaks International và Crown, Seal và Cork khiến IBM giống một vở kịch thời sự đả kích, thế còn về Agent Rent – A – Car (Văn phòng Thuê – Một – Chiếc xe)? Đây là một hãng hấp dẫn cung cấp xe hơi theo hợp đồng bảo hiểm cho bạn khi xe của bạn đang ở xưởng bảo dưỡng. Agent Rent – A – Car niêm yết ra công chúng với giá 4 đô la một cổ phần và Phố Wall không mấy chú ý đến nó. Điều gì khiến một ông trùm có lòng tự tôn nghĩ đến việc người ta sẽ đi khi xe của họ đang ở trong cửa hàng? Những tờ quảng cáo của Agent Rent – A – Car có thể được tiếp thị như một loại thuốc gây mê. Nhưng lần gần đây nhất mà tôi quan sát thì giá của nó là 16 đô la.
Một công ty làm một việc nhàm chán cũng sẽ thú vị chẳng kém gì một công ty với một cái tên nhàm chán, và cả hai điều này đều tuyệt vời. Cùng với nhau chúng sẽ đảm bảo giữ khoảng cách nhất định đối với những kẻ khờ khạo cho đến khi những luồng thông tin tốt lôi kéo họ mua vào, do đó làm cho cổ phiếu tăng giá cao hơn. Nếu một công ty với lợi nhuận ấn tượng và một bảng cân đối kế toán lành mạnh nhưng lại kinh doanh một mặt hàng ngu xuẩn nào đấy, thì bạn sẽ có một khoảng thời gian dài để mua cổ phiếu ở mức giá thấp. Sau đó khi nó đã trở nên tân thời và được định giá cao hơn, bạn có thể bán cổ phần của bạn cho những người thích chạy theo xu hướng.
3. Nó làm điều gì đó không thể chấp nhận được
Thật là tốt nếu như một cổ phiếu vừa bị coi là tẻ nhạt lại vừa đáng ghét. Đôi khi nếu nó khiến nhiều người nhún vai nghi ngờ hay cảm thấy nôn mửa, hay quay gót đi ngay lập tức thì nó đúng thật là rất lý tưởng. Hãy xem Safety-Kleen. Đó là một cái tên bắt đầu rất hứa hẹn – bất kỳ một công ty dùng chữ k trong khi đáng lẽ ra phải là c thì bạn nên đầu tư vào công ty đó. Sự thật rằng Safety-Kleen có liên quan đến Chicago Rawhide cũng là triển vọng tốt.
Safety-Kleen đi khắp các trạm gas và cung cấp cho họ một loại máy làm sạch váng dầu mỡ trên các bộ phận của ô tô. Điều này tiết kiệm cho các thợ máy rất nhiều thời gian và công sức so với khi phải cọ rửa bằng tay từng bộ phận trong các thùng đựng xăng, và các trạm xăng rất hài lòng trả chi phí cho dịch vụ này. Theo định kỳ những người ở Safety-Kleen đến để lấy đi cặn dầu và dầu thừa từ những chiếc máy đó, sau đó vận chuyển đến nhà máy tinh chế để dầu được tái chế lại. Quá trình này cứ diễn ra liên tục, và bạn sẽ không bao giờ thấy một chương trình nào, dù là nhỏ nhất về công ty này trên hệ thống truyền hình.
Safety-Kleen không dừng lại với váng dầu mỡ bẩn. Họ tiếp tục thu lợi nhuận từ những khăn trải bàn bẩn của các nhà hàng và tất cả những gì bẩn thỉu nhếch nhác khác. Một nhà phân tích sẽ muốn viết gì về công ty này, và một nhà quản lý danh mục đầu tư liệu có muốn Safety-Kleen ở trong danh sách của mình? Sẽ không có nhiều người như vậy, và đây chính xác là điểm đáng mến chuộng của Safety-Kleen. Cũng giống như Automatic Data Processing, công ty này có doanh thu không ngừng tăng trưởng. Lợi nhuận tăng đều hàng quý, và giá cổ phiếu cũng vậy.
Thế còn về Envirodyne? Một vài năm trước đây Thomas Sweeney đã lưu ý tôi về công ty này, rồi sau đó là chuyên gia phân tích sản phẩm của Fidelity và bây giờ là giám đốc quỹ Fidelity Capital Appreciation. Envirodyne là một cái tên đạt tiêu chuẩn kỳ quái, chỉ cần nghe đến thôi cũng đủ khiến bạn liên tưởng đến một thứ gì đó đang bay lên tầng Ozone, trong khi trên thực tế nó liên quan đến bữa ăn nhẹ. Một trong những chi nhánh của công ty, Clear Shield, sản xuất nĩa và ống hút nhựa, một công việc lý tưởng mà kẻ ngốc nào cũng có thể làm được. Nhưng trên thực tế, điều hành công ty là cả một ban giám đốc kỳ cựu, những người đã đánh cuộc tất cả vào công ty.
Envirodyne là công ty đứng thứ hai trong lĩnh vực sản xuất dao kéo nhựa và thứ 3 trong lĩnh vực sản xuất ống hút nhựa. Là nhà sản xuất với chi phí thấp nhất trong ngành cũng là một lợi thế lớn của công ty này. Năm 1985, Envirodyne bắt đầu quá trình đàm phán mua lại Vistake, nhà sản xuất màng nhồi thực phẩm hàng đầu, đặc biệt là vỏ bao ngoài xúc xích và lạp sườn. Nó mua lại Vistake từ Union Carbide với một mức giá hời. Sau đó vào năm 1986 nó mua tiếp Filmco, đứng đầu trong lĩnh vực sản xuất màng PVC dùng để bọc thức ăn. Nĩa nhựa, bao gói xúc xích, màng chất dẻo – chẳng mấy chốc mà họ sẽ thống trị trong những chuyến đi picnic gia đình.
Kết quả của những lần mua lại đó là thu nhập tăng từ 34 xu một cổ phần năm 1985 lên 2 đô la một cổ phần năm 1987 và đạt mức đỉnh điểm là 2,50 đô la trong năm 1988. Công ty phải huy động đến dòng tiền mặt của mình để thanh toán những khoản nợ sau mỗi vụ mua lại. Vào tháng chín năm 1985, tôi mua vào với giá 3 đô la một cổ phần. Chờ đến thời kỳ cao điểm năm 1988 tôi bán ra với giá 36 đô la một cổ phần.
Nguồn: Trên đỉnh phố Wall/ Tổng hợp & Biên tập: Happy.Live
Có thể bạn quan tâm: Bộ sách Đầu tư giá trị từ A đến Z
