Giữa năm 1974, Fred Smith, người sáng lập FedEx, gặp vấn đề nghiêm trọng. FedEx chỉ có 5.000 USD trong khi cần 24.000 USD để trả tiền nhiên liệu. Sau khi các nhà đầu tư từ chối giúp đỡ, Fred đã bay tới Las Vegas cược lớn… Câu chuyện này minh họa tầm quan trọng của việc đánh giá rủi ro và phần thưởng trong đầu tư.

Dám cược lớn và sự sống còn của FedEx

Cú đánh cược của Fred Smith

Vào giữa năm 1974.

Fred Smith, người sáng lập FedEx, gặp phải một vấn đề nghiêm trọng. FedEx bấy giờ là một công ty trẻ, chỉ ba năm tuổi, và chủ yếu do chi phí nhiên liệu tăng cao, công ty đã nợ hàng triệu đô la và đứng trên bờ vực phá sản.

Theo yêu cầu từ các công ty dầu mỏ cung cấp nhiên liệu cho máy bay của FedEx, mỗi thứ Hai, FedEx phải trả trước tiền nhiên liệu dự kiến sử dụng trong tuần. Vào một trong những ngày thứ Sáu đó, FedEx chỉ còn khoảng 5.000 USD trong tài khoản ngân hàng, trong khi cần 24.000 USD để trả tiền nhiên liệu cho tuần tới.

Các nhà đầu tư chính của FedEx đã từ chối cứu trợ, vì công ty đã ở trong tình trạng tài chính tồi tệ. Các giám đốc cấp cao của công ty đã mất hy vọng.

Một trong số họ, Roger Frock, đã kể lại câu chuyện này trong cuốn sách Changing How the World Does Business: “…khi tôi trở lại văn phòng vào sáng thứ Hai, tôi rất ngạc nhiên khi thấy số dư trong tài khoản ngân hàng là gần 32.000 USD.”

Khi ông hỏi Fred số tiền này đến từ đâu, Fred trả lời, “Cuộc họp với hội đồng quản trị của General Dynamics không thành công và tôi biết chúng ta cần tiền cho thứ Hai, vì vậy tôi đã bay đến Las Vegas và thắng 27.000 USD.”

Roger sốc và hỏi Fred, “Ý anh là anh đã đặt cược số tiền cuối cùng của chúng ta! Làm sao anh có thể làm vậy?”

“Điều đó có khác gì đâu?” Fred trả lời. “Nếu không có tiền cho các công ty nhiên liệu, chúng ta cũng không thể bay được.”

Số tiền 27.000 USD không phải là giải pháp cho tất cả các vấn đề của FedEx, nhưng Fred xem đó như một dấu hiệu hy vọng rằng tình hình sẽ tốt lên từ đó. Ông đã sử dụng số tiền này để tạo động lực huy động thêm vốn, và cuối cùng đã huy động thêm được 11 triệu USD.

Sau khi ổn định tài chính, ông đã giúp khởi động một chiến dịch quảng cáo thư trực tiếp để nâng cao nhận thức về công ty. Đến năm 1976, FedEx đã tạo ra lợi nhuận đầu tiên là 3,6 triệu USD. Vài năm sau, công ty trở thành công ty đại chúng và đã phát triển mạnh mẽ kể từ đó.

Dù sao, lý do tôi chia sẻ câu chuyện của Fred với bạn là để dẫn dắt bạn đến một vài cách nhìn nhận sự việc này:

1. Bạn có thể thấy ông ấy tài tình như thế nào khi đã cứu công ty trẻ của mình khỏi thảm họa. Nếu ông không thắng ở sòng bạc ngày đó, có lẽ FedEx đã không tồn tại đến ngày hôm nay.

2. Bạn có thể thấy ông ấy thiếu khôn ngoan như thế nào khi đặt cược số tiền cuối cùng ở sòng bạc. Nếu ông thua ở sòng bạc ngày đó, FedEx sẽ gặp phải vấn đề nghiêm trọng hơn và có thể không tồn tại đến ngày hôm nay.

Như Fred đã nói với đồng nghiệp của mình, dù ông thắng hay thua, FedEx cũng sẽ đối mặt với tình trạng tài chính tồi tệ, không biết làm sao để thoát ra. Đó là vấn đề sống còn đối với FedEx, vì vậy người sáng lập đã chơi canh bạc.

Giá trị kỳ vọng và khoản cược trong đầu tư

Tôi đã kiểm tra và thấy rằng tỷ lệ thắng ở blackjack – trò chơi Fred đã chơi ở sòng bạc – có thể lên tới 42%. Điều đó có nghĩa là tỷ lệ thua có thể là 58% (sử dụng toán cơ bản và loại trừ bất kỳ yếu tố kỹ thuật nào của trò chơi). Trong trường hợp của Fred, những tỷ lệ này không quan trọng nhiều vì nếu ông thua, ông sẽ không chỉ mất 5.000 USD mà còn mất cả công ty của mình, đáng giá nhiều hơn. Và vì vậy, ông đã chơi, và tình cờ, ông thắng.

Hầu hết các quyết định chúng ta đưa ra trong cuộc sống không phải là những quyết định như vậy, khi chúng ta phải đặt cược tất cả hoặc phần lớn những gì mình có để có cơ hội sống sót và thoát khỏi rắc rối.

Trong khi đưa ra các quyết định như vậy, việc tính toán “giá trị kỳ vọng” là một cách hiệu quả để quyết định lựa chọn nào nên làm – chơi trò chơi hay không.

“Giá trị kỳ vọng là gì?” bạn có thể thắc mắc.

Trong Đại hội cổ đông thường niên của Berkshire Hathaway năm 1989, Warren Buffett đã được hỏi về cách tiếp cận của ông đối với rủi ro và quyết định đầu tư, và ông trả lời:

“Lấy xác suất thua nhân với số tiền có thể mất cộng với xác suất thắng nhân với số tiền có thể thắng. Đó là những gì chúng tôi đang cố gắng làm. Nó không hoàn hảo, nhưng đó là tất cả những gì chúng tôi phải làm.”

Dưới dạng phương trình, nó được viết như sau:

Thành công trong đầu tư = (Xác suất thắng X Số tiền có thể thắng) – (Xác suất thua X Số tiền có thể mất) = Một số dương

Michael Mauboussin mô tả khái niệm này là giá trị kỳ vọng. Thực tế, nó là một khái niệm rất đơn giản.

Thực chất, bạn không cần phải đúng nhiều, bạn chỉ cần đúng về những canh bạc lớn của mình vào đúng thời điểm. Ở đây, mặc dù xác suất rất quan trọng, nhưng hậu quả cũng vậy, tức là số tiền có thể thắng/thua.

Điều quan trọng là phải có được phương trình đúng.

Nếu bạn sẵn sàng mua một cổ phiếu, giả sử, với tỷ lệ P/E là 60-70 lần hoặc hơn, nghĩ về xác suất nó tăng cao là tốt, cũng hãy nhớ đến hậu quả của một giai đoạn yếu kém/chậm lại trong kinh doanh. Những cổ phiếu được định giá cao như vậy dựa trên kỳ vọng cao, và hậu quả của một sai sót nhỏ có thể rất tồi tệ.

Vì chúng ta thường tự kể những câu chuyện sai lầm để tránh sự thật, với tâm trí bị che mờ bởi sự phủ nhận, lạc quan và xu hướng quyết định tiêu cực, ý tưởng về giá trị kỳ vọng có thể giúp chúng ta tránh được các cổ phiếu đắt đỏ, cổ phiếu theo trào lưu và cổ phiếu “dỏm” – chiếm một phần lớn trong đầu tư cổ phiếu.

Buffett nói: “Để thành công, trước tiên bạn phải sống sót.”

– Theo một cách nào đó, Fred Smith sẽ không đồng ý với Buffett khi ông đánh cược tương lai của FedEx vào trò chơi blackjack và thành công.

– Theo cách khác, ông sẽ đồng ý với Buffett và do đó nhận ra rằng nếu FedEx muốn thành công trong tương lai, công ty phải sống sót qua ngày thứ Sáu khi ông chơi canh bạc để thắng 27.000 USD.

Khi nói đến việc đưa ra quyết định của riêng bạn trong cuộc sống, bạn phải quyết định khi nào bạn phải hành động như Fred đã làm (rất ít tình huống như vậy) và khi nào bạn không nên.

Nói với ai đó bạn yêu rằng bạn yêu cô ấy/anh ấy và muốn kết hôn, là một tình huống như của Fred. Bạn nói ra và có thể đối mặt với sự từ chối. Bạn không nói, và câu chuyện tình yêu của bạn có thể kết thúc ở đó. Vì vậy, bạn phải đặt cược.

Hay như tình huống từ bỏ công việc đang ảnh hưởng xấu đến cuộc sống và hạnh phúc của bạn chẳng hạn. Bạn bỏ việc và có thể gặp phải vấn đề tài chính (có thể quản lý được bằng cách tiết kiệm đủ trước khi bỏ việc và sống tiết kiệm). Bạn không bỏ việc, và gánh nặng tinh thần và thể chất có thể trở nên nặng nề hơn. Vì vậy, bạn phải đặt cược.

Thật thú vị, tôi đã trải qua cả hai tình huống này. Tôi đã đặt cược tất cả và may mắn thay, không thua.

Tuy nhiên, khi nói đến đầu tư, tôi tránh những khoản cược như vậy.

Thị trường chứng khoán không phải là sòng bạc. Không giống như sòng bạc, càng chơi lâu ở đây, cơ hội thắng của bạn càng cao (sống sót và phát triển). Nhưng điều quan trọng là phải:;

– Chơi theo quy trình/ hệ thống và bám sát qua các chu kỳ kinh tế.

– Suy nghĩ và hành động như chủ doanh nghiệp chứ không phải là người “đánh” cổ phiếu.

– Sử dụng mô hình giá trị kỳ vọng để quyết định doanh nghiệp nào bạn muốn sở hữu (nơi câu trả lời về giá trị kỳ vọng là dương) và doanh nghiệp nào bạn phải tránh (câu trả lời là âm)

Nói về bản chất của thị trường chứng khoán, Charlie Munger trong bài phát biểu “A Lesson on Elementary, Worldly Wisdom As It Relates To Investment Management & Business” mà ông đưa ra tại Trường Kinh doanh USC năm 1994, đã nói:

“Con người không được ban cho tài năng có thể hiểu biết về mọi thứ. Nhưng nó được trao cho những con người làm việc chăm chỉ – những người tìm kiếm và sàng lọc thế giới để tìm ra những thương vụ bị định giá sai – và thỉnh thoảng họ có thể tìm thấy chúng. Và những người khôn ngoan đặt cược rất nhiều khi thế giới mang đến cho họ cơ hội đó.”

Họ đặt cược lớn khi tỷ lệ cược nghiêng về phía họ. Và thời gian còn lại thì không. Nó chỉ đơn giản như vậy.

Dù bạn làm gì, như Fred đã làm hay như lời khuyên của Charlie, hãy hướng tới mục tiêu sống sót.

Suy cho cùng, sinh tồn, dù cờ bạc hay không, là con đường duy nhất dẫn đến giàu có.

Nguồn: Safal Niveshak, Happy Live dịch

Có thể bạn quan tâm:

Bộ sách Trí tuệ tỷ đô của các bậc thầy đầu tư

ĐẶT MUA