Nghe về đầu cơ đã lâu nhưng bạn đã hiểu rõ về bản chất của việc đầu cơ? Đầu cơ tốt hay xấu, và có phải nhà đầu tư nào cũng có khả năng thắng đậm mà không có chút rủi ro nào? 

Đầu cơ dưới góc nhìn kinh tế học

Hầu hết các giao dịch thị trường đều liên quan đến việc mua những thứ đang tồn tại dựa trên giá trị của chúng đối với người mua và mức giá mà người bán tính. Tuy nhiên, một số giao dịch lại liên quan đến việc mua những thứ chưa tồn tại hoặc giá trị của chúng vẫn chưa được xác định – hoặc cả hai điều này.

Ví dụ, giá cổ phiếu của công ty Internet Amazon.com đã tăng trong nhiều năm trước khi công ty này thu được số lợi nhuận đầu tiên. Rõ ràng mọi người đang suy đoán rằng, cuối cùng thì công ty này sẽ kiếm được lợi nhuận, những người khác sẽ làm tăng giá cổ phiếu của công ty lên, và người sở hữu cổ phiếu ban đầu có thể bán cổ phiếu để kiếm lời, dù bản thân Amazon.com có kiếm được lợi nhuận hay không. Amazon.com được thành lập vào năm 1994. Sau nhiều năm hoạt động thua lỗ, cuối cùng nó đã có lãi lần đầu tiên vào năm 2001.

Thăm dò tìm dầu là một hoạt động đầu cơ tốn kém khác, bởi vì người ta phải chi ra hàng triệu đô la trước khi họ phát hiện ra liệu có dầu tại nơi diễn ra hoạt động thăm dò hay không, sau đó họ sẽ cần đánh giá xem nếu có dầu, liệu số lượng dầu ở đó có đủ để hoàn trả số tiền đã bỏ ra hay không.

Người ta có thể mua rất nhiều thứ với hy vọng chúng có thể đem lại thu nhập tương lai – kịch bản cho những bộ phim có thể không bao giờ được thực hiện, những bức tranh được vẽ bởi các nghệ sĩ có thể trở nên nổi tiếng vào một ngày nào đó, và các đồng ngoại tệ có thể tăng giá vào thời điểm này nhưng có thể dễ dàng giảm giá vào thời điểm khác. Đầu cơ có thể là một hoạt động kinh tế được mọi người ở mọi tầng lớp tham gia, nhưng cũng có những nhà đầu cơ chuyên nghiệp coi hoạt động này là sự nghiệp cả đời của mình.

Một trong những vai trò chính của các nhà đầu cơ chuyên nghiệp là giải thoát người khác khỏi trách nhiệm đầu cơ trong các hoạt động kinh tế thường gặp của họ, chẳng hạn như trong việc trồng trọt – khi mà thời tiết trong mùa trồng trọt và giá cả vào thời điểm thu hoạch đều là các yếu tố không thể đoán trước được.

Nói cách khác, rủi ro luôn ẩn trong tất cả các khía cạnh cuộc sống của con người. Đầu cơ là một cách để có một số người chuyên gánh chịu những rủi ro này với một mức giá nhất định nào đó. Để các giao dịch như thế này diễn ra, chi phí của những rủi ro này – thứ cần được chuyển từ những người phải chịu rủi ro lúc ban đầu sang người đồng ý chấp nhận rủi ro đó – phải lớn hơn mức giá mà người đồng ý chấp nhận rủi ro yêu cầu trả. Đồng thời, chi phí của người chấp nhận rủi ro đó phải thấp hơn cái giá họ phải trả.

Việc chuyển nhượng phải giảm thiểu được rủi ro thì mới có ý nghĩa đối với cả hai bên. Lý do cho mức chi phí thấp hơn dành cho các nhà đầu cơ có thể là bởi các phương pháp đánh giá rủi ro phức tạp hơn, lượng vốn có sẵn lớn hơn để giải quyết các khoản lỗ ngắn hạn, hoặc bởi vì nhà đầu cơ đang nắm trong tay nhiều loại rủi ro với số lượng lớn nên khiến cho rủi ro tổng thể của anh ta giảm xuống.

Khi đưa ra những suy đoán cụ thể của mình, không một nhà đầu cơ nào có thể hoàn toàn tránh được thua lỗ, nhưng miễn là lợi nhuận họ thu được theo thời gian cao hơn mức thua lỗ, thì đầu cơ hoàn toàn có thể là một hoạt động kinh doanh khả thi. Đồng thời, bên còn lại của giao dịch này cũng phải được hưởng lợi từ việc rủi ro ròng giảm xuống.

Đầu cơ là cờ bạc?

Đầu cơ thường bị hiểu nhầm là giống như cờ bạc, trong khi thực tế nó hoàn toàn trái ngược với cờ bạc. Cờ bạc, cho dù trong các trò chơi may rủi hay trong các trò hành động như cò quay Nga, đều đang tạo ra một rủi ro mà nếu người ta không chơi thì rủi ro đó sẽ không tồn tại, với mục đích cuối cùng là thu lợi nhuận, phô diễn kỹ năng, hoặc chứng tỏ lòng can đảm. Còn đầu cơ kinh tế là hành động đương đầu với một rủi ro có sẵn, theo cách giảm thiểu tối đa rủi ro này và để cho những người được trang bị tốt nhất gánh chịu rủi ro đó.

Khi một nhà đầu cơ đề nghị mua lúa mì chưa được trồng, điều đó giúp người nông dân trồng lúa mì dễ dàng hơn mà không phải băn khoăn về giá thị trường sau này vào thời điểm thu hoạch. Một hợp đồng tương lai sẽ đảm bảo trước một mức giá cụ thể cho người bán, bất kể giá thị trường tại thời điểm giao hàng là bao nhiêu. Điều này tách rời việc canh tác với hoạt động đầu cơ kinh tế, từ đó cho phép những người chuyên về các hoạt động kinh tế khác nhau thực hiện những chức năng khác nhau.

Những nhà đầu cơ sử dụng kiến thức của mình về thị trường, về kỹ năng phân tích và thống kê kinh tế, để cố gắng đưa ra một dự đoán tốt hơn so với dự đoán của những người nông dân, do đó có thể đưa ra một mức giá chờ bán trên thị trường vào thời điểm thu hoạch mà những người nông dân thấy hấp dẫn và chấp nhận.

Mặc dù không phải mọi giao dịch các nhà đầu cơ thực hiện đều tạo ra lợi nhuận, nhưng cuối cùng họ phải tạo ra được lợi nhuận thì mới có thể tiếp tục kinh doanh được. Lợi nhuận của họ phụ thuộc vào việc họ trả cho người nông dân một mức giá trung bình thấp hơn mức giá thực tế trên thị trường vào thời điểm thu hoạch.

Tất nhiên nông dân cũng biết điều này. Trên thực tế, nông dân đang trả tiền cho người đầu cơ vì đã gánh rủi ro giúp họ, giống như người ta trả tiền cho công ty bảo hiểm vậy. Cũng như các hàng hóa và dịch vụ khác, câu hỏi cần được được đặt ra ở đây là liệu dịch vụ họ đang được cung cấp có xứng đáng với mức giá họ đã trả hay không. Ở cấp độ cá nhân, mỗi nông dân có thể tự quyết định xem liệu thỏa thuận đó có xứng đáng hay không. Tất nhiên, mỗi nhà đầu cơ phải đấu giá với nhiều nhà đầu cơ khác, cũng như mỗi nông dân phải cạnh tranh với nhiều nông dân khác, cho dù là trong quá trình thực hiện hợp đồng tương lai hay bán nông sản vào thời điểm thu hoạch.

Từ góc nhìn của toàn bộ nền kinh tế, cạnh tranh sẽ xác định mức giá và từ đó xác định lợi nhuận của nhà đầu cơ. Nếu mức lợi nhuận đó vượt quá khoản cần thiết để lôi kéo các nhà đầu tư mạo hiểm tiền của họ trong lĩnh vực đầy biến động này, thì phân khúc thị trường này sẽ nhận được nhiều khoản đầu tư hơn, cho đến khi sự cạnh tranh đẩy lợi nhuận xuống mức vừa đủ bù đắp chi phí, nỗ lực và rủi ro.

Mọi người cũng đầu cơ vào bất động sản, cổ phiếu công ty, hoặc những thứ khác nữa. Cái giá đầy đủ người đầu cơ sẽ phải trả cho rủi ro này không chỉ là số tiền liên quan, mà còn là nỗi lo lắng đeo bám họ trong thời gian chờ xem điều gì sẽ xảy ra. Một nông dân có thể mong đợi thu được 1.000 đô la/tấn cho vụ mùa nông sản của mình, nhưng đồng thời cũng biết rằng họ có thể chỉ thu được 500 đô la hoặc lên tới 1.500 đô la/tấn. Nếu một nhà đầu cơ đề nghị đảm bảo mua nông sản của anh ta ở mức 900 đô la một tấn, thì mức giá đó có thể là mức giá tốt nếu nó giúp cho người nông dân không phải trằn trọc mất ngủ hàng tháng trời để lo lắng về trường hợp giá thu hoạch quá thấp, khiến anh ta không thể trang trải đủ chi phí trồng trọt của mình.

Người đầu cơ không chỉ có trang bị tài chính tốt hơn để đối phó với sai lầm, mà anh ta còn có thể được trang bị tâm lý tốt hơn, vì những người lo lắng nhiều thường không chọn kinh doanh đầu cơ hàng hóa. Doanh nghiệp của một nhà đầu cơ hàng hóa nọ đã có một năm hoạt động thua lỗ, nhưng tình hình đã thay đổi quá nhiều nên vào tháng Mười Hai anh ta vẫn có lãi trong năm đó – trước sự ngạc nhiên của chính anh ta, cũng như bất kỳ ai khác biết tin.

Đây không phải là nghề dành cho những người yếu tim. Đầu cơ kinh tế là một cách khác để phân bổ các nguồn lực khan hiếm – trong trường hợp này là kiến thức. Cả nhà đầu cơ và nông dân đều không biết giá sẽ thế nào khi đến vụ thu hoạch. Nhưng người đầu cơ có nhiều kiến thức về thị trường và phân tích kinh tế thống kê hơn người nông dân, cũng như người nông dân có nhiều kiến thức cách trồng trọt hơn nhà đầu cơ.

Người bạn làm nghề đầu cơ của tác giả thừa nhận rằng anh ta chưa bao giờ thực sự nhìn thấy một hạt đậu nành, không biết chúng trông như thế nào, mặc dù anh ta đã mua và bán số đậu nành có thể trị giá đến hàng triệu đô la trong nhiều năm ròng. Anh chỉ đơn giản là chuyển quyền sở hữu đậu nành của mình trên giấy tờ cho người mua đậu nành vào thời điểm thu hoạch, mà không bao giờ nhận lấy quyền sở hữu vật chất từ người nông dân. Anh không thực sự kinh doanh đậu nành, anh ấy kinh doanh quản lý rủi ro.

Happy Live team

Nguồn: Tổng hợp và trích lược từ sách Basic Economics

Có thể bạn quan tâm: Basic Economics Kinh tế học cơ bản, a bờ cờ, kinh tế học nhập môn cho nhà đầu tư

ĐẶT SÁCH NGAY