LẠC QUAN TẾU: Bạn đang thực sự nghiêm túc đầu tư hay chỉ đơn thuần là “đánh bạc” dựa trên sự may rủi?
Cảm xúc đầu tư của bạn có bị phụ thuộc vào Mr.Market?
Với nhiều nghiên cứu, kéo dài trong nhiều năm, cuốn sách Lạc Quan Tếu chỉ ra rằng:
“Các nhà đầu tư được cho là quá hưng phấn hoặc quá tự tin khi thị trường bước vào giai đoạn tăng trưởng bùng nổ. Và ngược lại, khi thị trường lên quá cao, sức nóng bao phủ và có dấu hiệu của sự sụp đổ, nhà đầu tư bắt đầu trở nên sợ hãi và hoảng loạn.”
Hãy thử lật lại lịch sử, khi VNindex đạt 1200 điểm và những ngày đầu năm 2020, khi tin tức về covid lần đầu được công bố, thị trường bao phủ bởi toàn sắc đỏ, cảm xúc của bạn ra sao và khác nhau thế nào?
“Trong cả sự bùng nổ hay sụp đổ, hầu hết các nhà đầu tư được mô tả là mù quáng theo đám đông như một đàn cừu, không hề có suy nghĩ của riêng mình.”
Tâm lý đám đông là khi cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ, lời nói, thái độ, hành vi của bạn bị tác động lớn bởi những người bên ngoài, sự tác động đó lớn tới mức cá nhân có thể “đánh mất chính mình”, có những cảm xúc, thái độ, hành vi mà lúc ở một mình bạn không thể nào có được.
Hãy nhớ lại xem, bạn có từng mua một mã cổ phiếu nào nằm ngoài hệ thống đầu tư và “khẩu vị rủi ro” của bạn, chỉ đơn thuần vì đi đâu bạn cũng nghe thấy nó, từ môi giới của bạn, từ bạn đầu tư của bạn, hay đơn thuần là bà hàng xóm hoặc vô tình là một người đi đường nào đó…
Nếu may mắn, đi theo xu hướng, bạn kiếm được đôi chút lợi nhuận.
Nếu xui rủi, chẳng khác nào đàn cá con, làm mồi cho “bầy cá mập”.
“Niềm tin của bạn vào sự hợp lý của thị trường, vào cổ phiếu bạn đang nắm giữ trở thành động lực duy nhất để bạn tiếp tục mua, nắm giữ, mua, nắm giữ và chờ cổ phiếu tăng giá.” Đằng sau tự tăng trưởng của một cổ phiếu là câu chuyện gì?
Nancy Pennington và Reid Hastie – hai nhà tâm lý học nổi tiếng thế giới, đã cho thấy tầm quan trọng của những câu chuyện trong việc ra quyết định của con người. Bằng cách nghiên cứu cách các bồi thẩm viên đưa ra quyết định trong những vụ án khó, họ đã đem đến nhiều kết quả nghiên cứu bất ngờ.
Họ phát hiện ra rằng cách tiếp cận của các bồi thẩm viên trong việc lý luận các vấn đề phức tạp của phiên tòa có xu hướng hình thành nên một câu chuyện, điền vào các chi tiết họ được cung cấp về vụ án thành một tường thuật mạch lạc về chuỗi sự kiện. Khi mô tả phán quyết của mình, họ có xu hướng không nói về số lượng hoặc xác suất, hoặc tổng hợp mức độ nặng nhẹ của chứng cứ, mà chỉ đơn thuần là kể một câu chuyện về vụ án, điển hình là theo diễn biến thời gian của các sự kiện và nhận xét câu chuyện của họ phù hợp đến mức nào và thống nhất trong nội bộ bồi thẩm đoàn đến thế nào.
Tương tự, những người bán cổ phiếu cho công chúng thường có xu hướng kể một câu chuyện về cổ phiếu, một câu chuyện sống động mô tả lịch sử của công ty, bản chất của sản phẩm và cách công chúng sử dụng sản phẩm. Họ thường không đem vào cuộc thảo luận những thông tin về số lượng hoặc xác suất, hoặc liệu giá có ở mức phù hợp về mặt bằng chứng định lượng về cổ tức hoặc thu nhập trong tương lai hay không.”
Bạn đang thực sự nghiêm túc đầu tư hay chỉ đơn thuần là “đánh bạc” dựa trên sự may rủi?
“Có một mối quan tâm cơ bản của con người đối với cờ bạc, được nhìn thấy dưới hình thức này hay hình thức khác trong tất cả các nền văn hóa, mối quan tâm này cũng thể hiện trong các thị trường đầu cơ. Khi nghe các con bạc nói chuyện, họ thường kể chuyện chứ không đánh giá xác suất, và các viễn cảnh được gợi nên bởi các câu chuyện dường như có ý nghĩa thực tế hơn bất kỳ khái niệm định lượng nào. Trong những câu chuyện này, con bạc sử dụng một phổ từ vựng khác với các nhà lý thuyết xác suất, ưu ái những từ như may mắn hoặc ngày may mắn và hiếm khi thốt ra những từ như xác suất hoặc khả năng. Có những câu chuyện về chiến thắng và thua lỗ của họ, về chuỗi sự kiện xảy ra trước lần may mắn nhất hoặc lần xui xẻo nhất của họ, về sức mạnh của trực giác của họ giúp mang lại những canh bạc ngon ăn. Những câu chuyện này có thể truyền đạt ý nghĩa và cảm giác nhân-quả cho các sự kiện trong thực tế là hoàn toàn ngẫu nhiên.
Chúng tôi ghi nhận rằng nhân viên có xu hướng đầu tư vào cổ phiếu công ty (nghĩa là cổ phiếu được phát hành bởi công ty họ đang làm), mặc dù việc đa dạng hóa đầu tư tránh khỏi nguồn sinh kế của chính họ sẽ có lợi hơn cho họ. Xu hướng đầu tư vào cổ phiếu của công ty mà chúng ta đang làm có thể được hiểu là nhất quán với việc các nhà đầu tư bị ảnh hưởng bởi các câu chuyện: họ biết nhiều câu chuyện về công ty của chính họ hơn và vì vậy đầu tư vào cổ phiếu của các công ty đó.
Mọi người dường như cũng muốn xây dựng những lý do đơn giản cho quyết định của mình, như thể họ cảm thấy cần phải biện minh cho những quyết định đó bằng thuật ngữ đơn giản – nếu không phải với người khác, thì cũng là với chính bản thân họ. Với họ, việc phải có một lý do đơn giản để giải thích một quyết định cũng cần thiết như nhu cầu có một câu chuyện đằng sau một quyết định; cả những câu chuyện và lý do là những sự hợp thức hóa đơn giản có thể được truyền đạt bằng lời nói cho người khác.”
Một phần trong chương 9 của cuốn sách “Lạc Quan Tếu” đem đến cho chúng ta những bài học sau:
1. Lợi nhuận luôn đi kèm với rủi ro, cần có một hệ thống đầu tư hoàn chỉnh phù hợp với “khẩu vị rủi ro” của bạn, tránh “tâm lý đám đông“
2. Lý trí đi kèm với cảm xúc, trước khi ra một quyết định đầu tư, hãy ghi lại chi tiết lý do vì sao bạn ra quyết định này
3. Câu chuyện nào đằng sau cổ phiếu mà bạn đang nắm giữ? Ai là người có lợi nhất và ai là người không?
4. Khi đầu tư, hãy quan tâm đến xác suất, deal này nếu lời thì lời bao nhiêu? nếu lỗ thì bạn có thể “gồng lỗ” bao nhiêu?
5. Và hãy nhớ: trang bị kiến thức như một thứ vũ khí để bảo vệ mình, cũng như có tâm lý vững vàng trong các điều kiện thị trường. Cụ thể, cần học các kỹ năng phân tích đầu tư, quan sát dòng tiền để có thể nhận diện được cổ phiếu nào đang có tiềm năng thu hút dòng tiền và cổ phiếu nào đang bị rút dòng tiền
6. Bạn rút ra thêm bài học nào cho bản thân? Chia sẻ nhé!
Nguồn: Trích Sách Lạc Quan Tếu, Happylive tổng hợp
Có thể bạn quan tâm: Lạc Quan Tếu – Irrational Exuberance
Nhận diện SIÊU BONG BÓNG
Cơ hội làm giàu từ sự phi lý trí của thị trường chứng khoán
