“Ở điểm cực đại của con lắc là thời điểm đen tối nhất, nó đòi hỏi khả năng phân tích, tính khách quan, quyết tâm, thậm chí là sáng tạo để nghĩ rằng mọi thứ sẽ trở nên tốt hơn. Một số ít người sở hữu những phẩm chất đó có thể kiếm được lợi nhuận bất thường với rủi ro thấp. Nhưng ở một cực điểm khác mà khi tất cả mọi người đều giả định và giá cả không thể cải thiện mãi mãi là giai đoạn được thiết lập cho những khoản thua lỗ đau đớn.” – NĐT Howard Marks

Sự thay đổi trạng thái tâm lý của thị trường chứng khoán giống như chuyển động của một con lắc. Mặc dù trung điểm ở vòng cung của nó mô tả chính xác nhất vị trí của con lắc “ở mức trung bình”, nhưng nó thực sự dành rất ít thời gian ở mức trung bình đó. Thay vào đó, nó hầu như luôn luôn chuyển động trong khoảng hoặc ra khỏi hai điểm cực đại trong vòng cung của nó. Nhưng bất cứ khi nào con lắc đến gần điểm cực đại thì không thể tránh khỏi việc nó sẽ quay trở lại điểm giữa (trung điểm) dù sớm hay muộn.

Trong thực tế, đó là sự chuyển động về một điểm cực đại để cung cấp năng lượng cho con lắc dao động quay trở lại. Thị trường đầu tư dao động cực kỳ giống con lắc:

Giữa hưng phấn và trầm cảm,

Giữa việc tôn vinh những phát triển tích cực và ám ảnh về những tiêu cực, và do đó

Giữa giá quá cao và giá quá thấp.

Dao động này là một trong những đặc điểm đáng tin cậy nhất của thế giới đầu tư và tâm lý nhà đầu tư dường như dành nhiều thời gian hơn ở các thái cực so với tại điểm “cân bằng giữa hai thái cực”.

Mười ba năm sau, tôi đã xem lại chủ đề về độ dài của con lắc trong một bản ghi nhớ khác. Trong đó tôi quan sát thấy rằng ngoài các yếu tố được đề cập trước đó, con lắc dao động còn liên quan đến lòng tham so với sợ hãi; sẵn sàng nhìn mọi thứ qua lăng kính lạc quan hoặc bi quan; niềm tin vào sự phát triển đang diễn ra; sự cả tin so với sự hoài nghi và chấp nhận rủi ro so với lo ngại rủi ro. Dao động cuối cùng của con lắc đó là “thái độ đối với rủi ro” là một chủ đề phổ biến len lỏi qua nhiều biến động của thị trường.

Lo ngại rủi ro là thành phần thiết yếu trong một thị trường hợp lý, như tôi đã nói trước đây và vị trí của con lắc liên quan đến nó đặc biệt quan trọng. Số lượng không thích hợp về lo ngại rủi ro là yếu tố chính đóng góp cho sự vượt quá giới hạn của thị trường bong bóng và sụp đổ. Đó là trường hợp cực kỳ đơn giản nhưng không phải là một điều khó chịu khi nói rằng dấu hiệu không thể tránh khỏi của bong bóng là thiếu sự lo ngại rủi ro. Mặt khác, trong các vụ sụp đổ, các nhà đầu tư lo sợ quá nhiều.

Lo ngại rủi ro quá mức khiến họ không mua được ngay cả khi không có sự lạc quan, chỉ có sự bi quan được thể hiện trong giá cả và định giá thấp một cách vô lý.

Theo quan điểm của tôi, chu kỳ tham lam/sợ hãi là do thay đổi thái độ đối với rủi ro. Khi lòng tham phổ biến thì điều đó có nghĩa là các nhà đầu tư cảm thấy mức độ thoải mái cao với rủi ro và ý tưởng chịu đựng rủi ro vì lợi nhuận. Ngược lại, nỗi sợ hãi lan rộng cho thấy mức độ lo ngại cao với rủi ro. Các học giả coi các nhà đầu tư có thái độ đối với rủi ro là không đổi, nhưng chắc chắn thái độ đó dao động rất lớn.

Lý thuyết tài chính phụ thuộc rất nhiều vào giả định rằng các nhà đầu tư lo ngại rủi ro. Đó là, họ “không thích” rủi ro hơn và phải bị mua chuộc, đút lót để chịu rủi ro với lợi nhuận kỳ vọng cao hơn.

Thu hồi lợi nhuận cao đáng tin cậy từ các khoản đầu tư rủi ro là một nghịch lý. Nhưng có những lúc, sự cảnh báo này bị bỏ qua, khi mọi người quá thoải mái với rủi ro và do đó, khi giá chứng khoán kết hợp với khoản bù rủi ro không đủ để bù đắp cho rủi ro đó ở hiện tại…

Khi các nhà đầu tư nói chung quá chấp nhận rủi ro, giá chứng khoán có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn so với lợi nhuận. Khi các nhà đầu tư quá lo ngại rủi ro, giá cả có thể mang lại  lợi nhuận nhiều hơn rủi ro.

>> Xem tiếp Phần 2: Mối quan hệ giữa chuyển động con lắc trên thị trường và nhà đầu tư

Nguồn: Trích sách Điều quan trọng nhất

Có thể bạn quan tâm: Điều quan trọng nhất – Howard Marks

Sự khôn ngoan khác biệt dành cho những nhà đầu tư thông minh

(Cuốn sách huyền thoại Warren Buffett khuyên mọi nhà đầu tư nên đọc)

ĐỌC THỬ

ĐẶT SÁCH NGAY