Warren Buffett: Tôi mua cổ phiếu vì Ben Graham cũng mua nó! (phần 1)
Sau lần phỏng vấn hụt vào trường Harvard, Warren Buffett vô tình nhìn thấy hai thần tượng của mình là Ben Graham và David Dodd đang dạy tại Đại học Columbia. Cậu đã viết một bức “tâm thư” bày tỏ niềm đam mê cháy bỏng của mình dành cho thị trường chứng khoán và làm David Dodd xúc động, ấn tượng mạnh với cậu dù cả hai chưa từng gặp mặt. Đó được xem như một tiền đề giúp Warren Buffett xây dựng mối quan hệ tốt đẹp đối với hai người thầy của mình và tạo nên một khoản thời gian học đại học đáng nhớ.
>>Xem thêm bài viết Warren Buffett và lần phỏng vấn “hụt” vào trường Harvard
Những buổi học cùng David Dodd
Warren nộp đơn quá trễ nên không kịp đăng ký chỗ trong ký túc xá. Vì thế, cậu tìm một chỗ trọ giá rẻ nhất: vào YMCA với chi phí mỗi ngày 10 xu và trả một đô la một ngày thuê một căn phòng ở Y’s Sloan House trên đường số 34, gần trạm xe lửa đi Penn. Còn lâu cậu mới hết tiền, 500 đô la từ học bổng Miller và 2.000 đô la từ Howard, một quà tặng tốt nghiệp đại học và cũng là tiền thưởng do cậu đã cam kết với Howard rằng cậu không tập tành hút thuốc và cậu đã làm được.
Cậu cũng có 9.803,70 đô la tiền dành dụm riêng, một phần trong số đó dưới dạng cổ phiếu. Ngoài ra cậu còn có 44 đô la tiền mặt, nửa chiếc xe hơi và 334 đô la đầu tư trong vụ mua bán bóng golf với Half-Witek. Nhưng vì Warren nhìn thấy rằng mỗi đô la cậu có sẽ thành 10 đô la một ngày nào đó nên cậu không bao giờ chi tiêu thứ gì quá một đô la. Từng xu đối với cậu đều là một bông tuyết nhỏ góp phần làm quả bóng tuyết của cậu lớn nhanh hơn.
Vào buổi học đầu tiên trong lớp của David Dodd, “Qui tắc Tài chính 111-112: Quản trị Đầu tư và Phân tích Đầu tư Chứng khoán”, cậu nhớ lại khi đó Dodd đã phá lệ và chào đón cậu một cách thân mật và nồng nhiệt. Warren ít nhiều đã thuộc nằm lòng quyển sách giáo khoa mà cậu sẽ học với Dodd, Phân tích Đầu tư Chứng khoán, một quyển sách gây chấn động về đầu tư do Dodd viết cùng với Graham.
Với tư cách là người soạn thảo và biên tập chính, Dodd dĩ nhiên rất thân thuộc với nội dung của quyển sách. Cho nên khi đề cập đến nguyên bản, Buffett nói: “Sự thật là tôi hiểu rõ quyển sách còn hơn cả Dodd. Tôi có thể trích dẫn bất cứ đoạn nào trong đó. Lúc bấy giờ, thật lòng mà nói, trong bảy, tám trăm trang sách ấy tôi nhớ rõ từng ví dụ minh họa. Tôi vừa mới hấp thu nó xong đấy thôi. Và bạn có thể tưởng tượng ra Dodd kinh ngạc và thích thú như thế nào khi thấy có người yêu quý cuốn sách của ông ấy đến mức đó.”
Thật bất ngờ, Dodd thể hiện một sự quan tâm đặc biệt đối với Warren, ông giới thiệu cậu với gia đình mình và mời cậu về nhà ăn tối. Warren xúc động trước tấm chân tình như một người cha của Dodd và cảm thương cho ông, một người đàn ông phải chăm sóc cho một người vợ ốm liệt giường.
Trong lớp, Dodd thường nêu ra câu hỏi và Warren luôn luôn là người đầu tiên đưa tay cao và vung vẩy nhằm thu hút sự chú ý của thầy giáo. Lúc nào cậu cũng biết câu trả lời, cậu luôn muốn trả lời cũng như không e dè sự chú ý của bất cứ ai và không ngại ngùng nếu trông cậu có vẻ lố bịch. Cậu cũng không tỏ ra khoe khoang chút nào, theo lời một người bạn kể lại sau này. Cậu chỉ đơn giản là một anh bạn trẻ nhiệt tình và chưa trưởng thành.
Không như Warren, phần lớn bạn bè đồng học của cậu không quan tâm nhiều đến cổ phiếu và trái phiếu và dường như chán nản trước môn học bắt buộc này. Họ lập thành một nhóm những người đồng nhất đến mức khó quên và hầu hết đều nhắm vào các hãng như General Motors, IBM, hay Công ty Thép Hoa Kỳ sau khi ra trường.
Bob Dunn, một người trong số họ, đang thẳng tiến trên con đường trở thành ngôi sao xuất sắc nhất lớp năm học 1951. Warren ngưỡng mộ vóc dáng và sự thông minh của Bob và thường xuyên đến ký túc xá thăm anh. Vào một buổi chiều, trong một căn phòng khác của căn hộ hai phòng của Dunn, Fred Stanback bị đánh thức giữa giấc ngủ trưa bởi một giọng nói lớn. Nửa thức nửa ngủ, anh ta lờ mờ nhận ra rằng giọng nói đó đang phát ra những điều nghe thật hay ho và anh chàng không muốn ngủ nữa. Bật dậy từ chiếc giường tầng của mình, Dunn bước sang phòng bên cạnh và nhìn thấy một chú nhóc đầu húi cua ăn mặc nhếch nhác ngồi trong chiếc ghế của cậu đang “nổ” như súng liên thanh. Stanback gieo mình xuống một chiếc ghế khác và im lặng lắng nghe Warren, người đang khước từ một cơ hội lớn về những cổ phiếu bị định giá thấp mà cậu ta vừa tìm ra.
Rõ ràng là Warren đã tự đắm mình vào thị trường chứng khoán. Cậu nói về một nhóm các công ty, trong đó có Tyer Rubber Co. và Sargent & Co., chuyên làm các loại khóa, và một công ty lớn hơn là nhà bán sỉ hàng kim khí điện máy Marshall-Wells. Trong khi nghe, Stanback trở thành một “môn đồ” của Warren lúc nào không hay. Ngay sau khi Warren kết thúc buổi nói chuyện, anh chàng phóng ra ngoài và mua những cổ phiếu lần đầu tiên trong đời mình.
Stanback là con trai của một người bán hàng năng nổ và giàu có nhờ bán dạo thuốc bột trị nhức đầu và “các loại thuốc bột chống ngủ gật” – đầy chất caffeine – từ quầy thuốc phía sau đuôi chiếc xe hơi Ford model T của mình. Fred là người có óc phân tích và nghịch đảo, lớn lên tại một ngôi làng nhỏ thuộc Salisbury, North Carolina. Anh chàng là khán thính giả trọn đời của Warren.
Cả hai bắt đầu dành thời gian nói chuyện với nhau suốt ngày. Người ta thường nhìn thấy một đôi bạn gồm một chú nhóc gầy giơ xương nói nhanh như gió và một anh chàng đẹp trai có mái tóc vàng như cát biển và một giọng nói ngọt lịm. Một hôm, Warren nảy ra một ý nghĩ. Cậu xin phép Giáo sư Dodd được nghỉ một buổi học để tham dự đại hội cổ đông thường niên của Marshall-Wells. Một vài tháng trước khi nhập học tại Columbia, cậu và cha mình đã hùn tiền mua 25 cổ phiếu của công ty này.
Lần tham dự đại hội cổ đông đầu tiên
“Marshall-Wells chính là công ty bán sỉ hàng kim khí điện máy ở Duluth, Minnesota. Đó là cuộc họp cổ đông đầu tiên mà tôi từng tham dự. Họ tổ chức cuộc họp ở thành phố Jersey, bang New Jersey, vì thế có lẽ chỉ một vài cổ đông có thể đến được.”
Warren và người bạn mới Stanback bắt xe lửa đi Jersey. Sau khi đến được cuộc họp buồn tẻ được tổ chức ở tầng trên của Corporation Trust Co., họ chỉ thấy lác đác một vài người ngồi đợi một kỳ đại hội mà công ty dự định sắp xếp lại phần nghị sự về các nghĩa vụ tài chính theo một cách chiếu lệ. Nghịch lý là, sự thờ ơ của ban quản trị và sự hời hợt của của cổ đông lại có lợi cho Warren, vì càng ít người tham dự cậu càng moi được nhiều thông tin quý báu từ công ty.
Tại cuộc họp của Marshall-Wells, cậu nhận ra một cổ đông khác nhờ ấn tượng về đôi vai rộng và thói quen hút xì-gà, Louis Green. Louis là một nhà đầu tư có tiếng, đối tác của một công ty chứng khoán nhỏ nhưng đáng nể, Stryker & Brown, và là một đồng minh của Ben Graham.
Như vậy, bộ ba Green, Newman, Graham cùng nhau săn lùng các công ty có cổ phiếu rẻ hơn một nhà kho chứa đầy bánh quy Barbecubes bị ẩm mốc dành cho chó. Họ ra sức mua đủ số lượng cổ phiếu để được bầu vào hội đồng quản trị để từ đó gây ảnh hưởng đến việc điều hành các công ty.
Warren bị ấn tượng mạnh mẽ với Lou Green và muốn tạo một ấn tượng tốt với ông ấy, thế là cậu đánh bạo đến nói chuyện với Lou. Sau đó cậu cùng Stanback và Green trở về New York trên cùng một chuyến tàu từ New Jersey. Green mời hai người bạn trẻ đi ăn trưa.
Điều đó như một lần trúng thưởng trò chơi jackpot. Warren khám phá ra rằng Green là một người rất chặt chẽ về mặt tiền bạc, và là người có cùng chí hướng với cậu. “Ông ấy là người vô cùng giàu có, và thế là chúng tôi cùng đi đến một tiệm cafeteria hay một nơi đại loại như thế.”
Tôi mua cổ phiếu vì Ben Graham cũng mua nó
Bên bàn ăn trưa, Green bắt đầu giải thích thế nào là bị theo đuổi bởi phụ nữ, những người luôn quan tâm đến tiền bạc của ông ấy. Vì ông đã quá tuổi trung niên, bí quyết của ông trong chuyện này là chấp nhận đương đầu trực tiếp với động cơ của họ: “Cô có thích mấy cái răng hư của tôi không? Cái đầu hói của tôi? Hay cái bụng hình quả bí ngô của tôi?” Warren rất thích thú trước cuộc trò chuyện, cho tới khi Green bất ngờ thay đổi đề tài và đưa cậu vào chủ đề chính.
“Ông ấy hỏi tôi: “Tại sao cậu mua cổ phiếu của Marshall-Wells?”
Tôi đáp: “Vì Ben Graham mua nó!””
Đúng vậy, Graham là thần tượng của cậu, dù cả hai chưa hề gặp nhau lần nào. Vì động lực thúc đẩy mua cổ phiếu của Marshall-Wells thực ra bắt nguồn từ quyển Phân tích Đầu tư Chứng khoán, Warren cảm thấy phải tuyệt đối cẩn thận trong khi ứng dụng những gì đã đọc. Kỳ thực, cậu có lý do chính đáng để sở hữu cổ phiếu Marshall-Wells ngoài những gì được nói đến trong quyển Phân tích Đầu tư Chứng khoán.
Là nhà kinh doanh bán sỉ hàng kim khí điện máy lớn nhất khu vực Bắc Mỹ, Marshall-Wells kiếm được nhiều tiền đến mức nếu họ cho trả toàn bộ thu nhập cho các cổ đông dưới dạng cổ tức thì mỗi cổ phiếu của họ đáng giá 62 đô la. Và cổ phiếu này được giao dịch ở mức giá 200 đô la. Như vậy sở hữu một cổ phiếu Marshall-Wells cũng giống như nắm trong tay một trái phiếu có mức lãi 31% (62/200). Ở mức này, trong vòng 3 năm, Warren sẽ có thêm 2 đô la cho mỗi đô la đầu tư vào Marshall-Wells. Ngay cả nếu công ty không chi trả cổ tức thì giá cả cổ phiếu này cũng tăng lên.
Có là người điên mới từ chối một cổ phiếu như thế. Nhưng Warren không giải thích gì về điều này cho Lou Green. Thay vào đó, cậu nói: “Bởi vì Graham đã mua nó.”
“Lou nhìn tôi và đếm: ‘Một?…’”
“Tôi không bao giờ quên ánh mắt của ông trong khi nói điều đó.”
Thật là đáng nện cho mình một trận: “Warren, mày phải có suy nghĩ của riêng mình chứ!” Cậu cảm thấy mình quá ngu ngốc. “Chúng tôi ngồi trong một tiệm cafeteria nhỏ và trước mặt tôi là một một con người đầy ấn tượng. Tôi bất ngờ vỡ ra tất cả.”
Cậu không muốn phạm thêm bất kỳ sai lầm nào như thế này và cậu muốn tìm được nhiều cổ phiếu tương tự Marshall-Wells. Cậu bắt đầu ghi nhớ tất cả những gì mình có thể học được từ ông, từ những cuốn sách của ông, những vụ đầu tư đặc biệt, và chính con người Graham. Cậu biết rằng Ben Graham là chủ tịch của một công ty có tên là Công ty Bảo hiểm Công chức, hay còn gọi là GEICO. Cổ phiếu của công ty này không được nêu tên trong quyển Phân tích Đầu tư Chứng khoán. Chỉ khi đọc Moody’s Manual, Warren mới biết Graham-Newman đã sở hữu 55% GEICO và GEICO hiện đang chia cổ phiếu cho các cổ đông của họ.
Công ty GEICO này là gì? Warren tò mò. Vì thế, vào một sáng thứ Bảy mùa đông lạnh giá vài tuần sau đó, cậu nhảy chuyến xe lửa đầu tiên trong ngày đi Washington, D.C., và xuất hiện trước cửa GEICO.
Đón xem phần tiếp theo: Warren Buffett “thắng đậm” với cổ phiếu Ben Graham không khuyến khích mua
Nguồn sách: Hòn tuyết lăn
Có thể bạn quan tâm: Payback Time – Ngày đòi nợ – Phil Town (xác định giá cả giá trị, đọc báo cáo tài chính và định giá như NĐT Warren Bufffett, Benjamin Graham)
