Theo Investopedia, trong hoạt động đầu tư chứng khoán, những vấn đề rắc rối nhất lại thường rất khó lường trước. Có những khuynh hướng thuộc về tâm lý con người gây ảnh hưởng đến cách chúng ta giao dịch, nhưng thường ta lại không hề để ý đến chúng cũng như những ảnh hưởng của chúng lên lợi nhuận của ta. Trong khuôn khổ bài viết này, chúng tôi sẽ đề cập đến 3 khuynh hướng tâm lý phổ biến nhất trong giao dịch chứng khoán.

MỐI HỌA KHÔN LƯỜNG

Khi bạn có được chiến lược đầu tư trên thị trường, bạn có thể nhận thấy mình sai ở đâu và sửa chữa chúng trong lần giao dịch tiếp theo. Nếu bạn thoái lui khỏi thị trường quá sớm, bạn có thể điều chỉnh tiêu chí thoái lui bằng cách tham chiếu lịch sử giao dịch dài hạn hơn hay sử dụng một chỉ số khác. Tuy nhiên, khi bạn đã có một chiến lược giao dịch bài bản mà vẫn thua lỗ, bạn cần nhìn nhận lại bản thân và cách bạn suy nghĩ khi giao dịch để tìm ra lối thoát.

Đối mặt với tình cảm, nhiều người thường không giữ được cái nhìn khách quan, từ đó khó có thể giải quyết vấn đề tận gốc, ngọn nguồn vấn đề thường bị thành kiến và những nguyên do hời hợt che mờ. Ví dụ, một người chơi chứng khoán có thói quen không bao giờ theo đến cùng một chiến lược, nhưng lại không nhận ra đây là lý do thất bại, vậy nên mỗi khi thua lỗ anh này lại tiếp tục thay đổi chiến lược, cho rằng nguyên do là vấn đề khác.

NHẬN THỨC LÀ SỨC MẠNH

Không phép màu nào có thể cứu bạn khỏi mọi khó khăn trong giao dịch chứng khoán, thế nhưng việc bạn nhận thức được những nguyên do cơ bản nhất giúp bạn có thể bắt đầu theo dõi cách mình suy nghĩ và hành xử, từ đó thay đổi những thói quen xấu. Nhận thức được những cạm bẫy tâm lý giúp bạn loại bỏ thói xấu, từ đó có thể tạo ra thêm lợi nhuận. Dưới đây là 3 thói quen tâm lý đầu tư thường gây nảy sinh vấn đề:

Ảnh hưởng từ hy vọng

Hy vọng là một cảm xúc mạnh mẽ. Cảm xúc này thường gắn liền với kiểu tâm lý “Tôi cần cái này” hay “Tôi muốn cái kia”. Cái chúng ta hy vọng nằm ở thì tương lai, nhưng cảm giác mong chờ là ở hiện tại và lại có thể khiến ta vui vẻ. Việc bạn biết rằng tuần sau mình sẽ có một triệu đô la sẽ tạo cho bạn cảm giác thích thú và hy vọng cao ngất. Bạn hoàn toàn có thể bị ám ảnh bởi sự hạnh phúc vào những thứ chưa xảy ra này và điều đó sẽ tác động đến những hành động của bạn trong hiện tại, những hành động đó thường sẽ không khách quan mà có thiên hướng bám chặt vào cảm giác “hy vọng” đó, sẽ dẫn đến những kết quả đầu tư tai hại.

Trốn tránh những thông tin mập mờ

Còn được gọi chung là nỗi sợ sự mơ hồ, trốn tránh những gì có thể xảy đến, hoặc những gì mà bạn không hoàn toàn hiểu rõ, sẽ ngăn cản bạn làm nhiều điều và chôn chặt nhà đầu tư trong trạng thái không có lợi nhuận. Nghe qua thì có vẻ nực cười, nhưng thực tế nhiều người giao dịch chứng khoán đang sợ kiếm tiền. Họ có thể không ý thức được điều này một cách rõ ràng, nhưng các nhà giao dịch chứng khoán thường lo lắng khi phải bước ra khỏi vùng an toàn. Không sớm thì muộn, đó sẽ là nguyên do cho sự thất bại của chính họ. Một ví dụ như việc nhà đầu tư chỉ giao dịch trong một ngành quen thuộc, dù cho ngành này đã và có thể sẽ tiếp tục giảm sút. Với những thay đổi nhanh về công nghệ, cạnh tranh hay xuất hiện các mặt hàng thay thế…sẽ tác động rất lớn đến cơ cấu ngành, cho dù các nhà đầu tư có hiểu biết về các cổ phiếu ngành đó thế nào thì cũng chỉ là những dữ liệu quá khứ, việc tìm kiếm lợi nhuận trên những nhóm ngành đang đi xuống thực sự rất khó khăn. Họ thực tế đang chạy trốn khỏi lợi nhuận vì những yếu tố không chắc chắn trong đầu tư.

Một xu hướng phổ biến khác là việc nhà đầu tư thường níu giữ những khoản đầu tư thua lỗ quá lâu, trong khi lại bán những khoản đang lời lãi quá nhanh. Khi giá biến động, bạn phải tính đến quy mô của sự chuyển dịch trong giá, để xác định xem thay đổi này là chỉ là nhất thời hay do những thành tố cơ bản. Thoái lui quá sớm thường dẫn đến việc nhà đầu tư hoàn toàn lờ đi xu hướng của khoản đầu tư, tự tạo cho mình tâm lý sợ rủi ro. Ngược lại, khi nhà đầu tư thua lỗ, họ lại thường trở nên liều lĩnh, dẫn đến việc cố sống cố chết với khoản đầu tư quá lâu. Những suy nghĩ đi lệch khỏi hành vi lý trí này sẽ dẫn đến hành động phi lý, khiến nhà đầu tư lỡ mất khoản lời đáng có, do những thiên vị về tâm lý họ không may mắc phải.

Thiên vị bắt nguồn từ cố chấp cá nhân

Chúng ta thu thập thông tin từ mọi nguồn xung quanh để hình thành một ý kiến riêng, và điều này trong nhiều trường hợp giúp bạn làm việc và học tập. Thế nhưng, bạn cần nhận ra rằng, dù mình tin rằng ý kiến của mình dựa trên những bằng chứng thực tế, thường chúng không hoàn toàn như vậy. Nếu một nhà giao dịch chứng khoán theo dõi bản tin kinh doanh hằng ngày và rút ra kết luận rằng thị trường sẽ tiếp tục tăng điểm, dựa theo những thông tin có sẵn, người này có thể cảm thấy mình đã đi đến kết luận này bằng cách gạt bỏ nhận định riêng của các kênh truyền thông và chỉ nghe theo những số liệu có thực. Tuy nhiên, người này vẫn phải đối mặt với một vấn đề: nếu nguồn thông tin họ nghe theo cũng mang hơi hướng chủ quan đằng sau, ý kiến của riêng họ cũng sẽ bị ảnh hưởng theo đó.

Đến cả thông tin mang tính sự kiện cũng có thể bị truyền đạt để củng cố niềm tin vào một ý kiến chủ quan nào đó, nhưng bạn nên nhớ rằng mọi câu chuyện luôn có nhiều hơn một mặt. Hơn nữa, một cá nhân tiếp xúc quá thường xuyên với một luồng ý kiến duy nhất sẽ khiến họ tin rằng đấy là ý kiến chuẩn xác duy nhất. Do họ bị thiếu đi những bằng chứng phản biện, ý kiến của họ sẽ bị thiên vị bởi những thông tin có sẵn.

VẬY CHÚNG TA PHẢI LÀM GÌ?

Khi bạn đã nhận thức được tâm lý có thể gây ảnh hưởng đến giao dịch, bạn có thể nhận ra rằng những ảnh hưởng này xuất phát từ tiềm thức. Nhận thức được những điều đó sau đó thực sự hành động và thay đổi có thể cải thiện giao dịch của mình.

Có nhiều điều bạn có thể làm để vượt qua rào cản tâm lý của mình, bắt đầu bằng việc loại bỏ những thông tin, yếu tố đầu vào mà bạn chắc chắc đang có biểu hiện thiên vị. Các biểu đồ không biết nói dối, nhưng nhận thức của ta về chúng thì lại dễ bị lung lạc. Ta có cơ hội thành công cao nếu biết giữ vững cái nhìn khách quan và tập trung vào những chiến lược đơn giản cũng như họ biết rõ nhất. Nhiều nhà giao dịch chứng khoán không nghe theo ý kiến người khác về thị trường, và họ nhận ra được khi nào một luồng ý kiến đang ảnh hưởng xấu đến thương vụ của họ.

Hiểu được cách thị trường hoạt động và di chuyển như thế nào sẽ giúp ta vượt qua sợ hãi, hay lòng tham khi giao dịch. Khi bạn cảm thấy mình đang mù mờ về một lĩnh vực mà bạn không biết rõ kết quả sẽ ra sao, bạn sẽ rất dễ mắc sai lầm. Tuy nhiên, nếu bạn hiểu ngọn ngành, ít nhất là theo một xác suất nào đó, về cách mà thi trường, nhóm ngành dịch chuyển, bạn có thể đưa ra hành động từ những ý kiến khách quan nhất.

Cuối cùng, chúng ta cần phải rõ ràng với bản thận những gì mình muốn, tại sao mình lại muốn chúng, và phải làm thế nào để đạt được chúng. Hãy chú ý đến những suy nghĩ trong đầu bạn khi bạn mắc lỗi, và lòng tin đằng sau chúng, sau đó tìm cách thay đổi sự tin tưởng lạc hướng này ngay trong cuộc sống hằng ngày.

Nguồn: saga, investopedia

===============

>> Hãy trao gửi những tâm sự về trải nghiệm đầu tư của bạn với Happy Live nhé!

HÒM THƯ: TÂM SỰ ĐẦU TƯ