Trong giới đầu tư, ai cũng tìm cách trở nên thông minh hơn. Đọc thêm báo cáo, săn tìm cổ phiếu tiềm năng, phân tích xu hướng thị trường. Nhưng Charlie Munger – cố phó Chủ tịch Berkshire Hathaway và “cánh tay phải” của Warren Buffett – đã chọn một hướng đi khác thường. Thay vì cố gắng thông minh hơn người khác, ông tập trung bớt ngu ngốc mỗi ngày.

Nghe có vẻ khiêm tốn, thậm chí hài hước, nhưng đó là triết lý đã giúp Munger sống sót qua những biến động khắc nghiệt của thị trường và đạt đến vị thế huyền thoại.

1. Charlie Munger và triết lý “Đừng ngu ngốc”

Munger từng nói: “Tôi chỉ muốn biết mình sẽ chết ở đâu, rồi không bao giờ đặt chân đến đó.”

Đằng sau câu nói châm biếm là một sự thật nghiêm túc: thành công lâu dài không chỉ đến từ việc làm đúng, mà quan trọng hơn là tránh làm sai.

Triết lý này được Munger hình thành từ nhiều nguồn. Một phần đến từ quan sát thực tế: phần lớn nhà đầu tư thất bại không phải vì họ thiếu thông tin, mà vì họ để cảm xúc chi phối, đánh giá sai rủi ro, hoặc dấn thân vào lĩnh vực mà họ không hiểu. Một phần khác bắt nguồn từ thói quen học hỏi của ông – luôn nghiên cứu cả thành công lẫn thất bại để rút ra bài học.

Trong cuốn Damn Right!, tác giả Janet Lowe mô tả Munger là người “đánh giá rủi ro với sự tỉnh táo gần như lạnh lùng”, và đó là nền tảng của phương châm phòng thủ trước khi tấn công.

2. Áp dụng vào đầu tư – Nghệ thuật phòng thủ trước

Trong đầu tư, nhiều người bị hấp dẫn bởi những khoản lời nhanh, những “cơ hội vàng” đầy hứa hẹn. Munger lại dành phần lớn thời gian để loại bỏ những lựa chọn rủi ro: doanh nghiệp nợ quá cao, ngành nghề không hiểu rõ, ban lãnh đạo thiếu uy tín, hoặc mô hình kinh doanh không bền vững.

Ông tin rằng, khi đã tránh được những sai lầm lớn, phần còn lại sẽ tự nhiên cải thiện. Điều này phù hợp với một câu nói khác của ông:

“Bạn không cần làm quá nhiều điều đúng trong đời. Chỉ cần tránh làm những điều sai lầm tai hại.”

Một ví dụ rõ rệt là cách Munger và Buffett xử lý các cơ hội mua doanh nghiệp. Họ không lao vào những lĩnh vực “hot” theo trào lưu, mà kiên nhẫn chờ đến khi tìm được công ty có mô hình kinh doanh bền vững, khả năng sinh lời cao và giá hợp lý. Nhiều thương vụ thành công nhất của Berkshire bắt đầu từ việc… loại bỏ 99% lựa chọn trên bàn.

3. Sức mạnh của sự “không ngu ngốc” trong đời sống

Điều đáng chú ý là Munger không giới hạn triết lý này trong đầu tư. Ông áp dụng nó vào mọi lĩnh vực đời sống: từ sức khỏe, mối quan hệ, đến cách ra quyết định.

• Trong sức khỏe: tránh thói quen xấu như hút thuốc, uống quá nhiều rượu, ăn uống vô độ. Munger coi đây là cách đơn giản để kéo dài tuổi thọ và duy trì năng lượng.

• Trong quan hệ cá nhân: tránh xa những người thiếu trung thực hoặc tiêu cực, vì họ có thể kéo bạn vào rắc rối.

• Trong sự nghiệp: không dấn thân vào công việc mà bản thân không giỏi hoặc không đam mê, vì rủi ro thất bại rất cao.

4. Vì sao triết lý này hiệu quả đến vậy?

Có ba lý do khiến “đừng ngu ngốc” trở thành một nguyên tắc mạnh mẽ:

1. Giảm rủi ro không cần thiết. Trong đầu tư cũng như cuộc sống, nhiều thất bại đến từ việc bỏ qua những dấu hiệu cảnh báo. Tư duy này buộc bạn phải nhìn thẳng vào điểm yếu trước khi nhìn vào tiềm năng.

2. Dễ duy trì hơn “trở nên thiên tài”. Không phải ai cũng có thể trở thành người thông minh nhất trong phòng, nhưng bất kỳ ai cũng có thể tránh được vài sai lầm cơ bản.

3. Tạo nền tảng cho tăng trưởng lâu dài. Khi đã tránh được những cú sốc lớn, thời gian và lãi kép sẽ làm phần việc còn lại.

5. Charlie Munger: Học từ những thất bại của người khác

Munger khuyến khích học từ sai lầm – đặc biệt là sai lầm của người khác. Ông thường nghiên cứu các vụ phá sản, bê bối tài chính, hay thất bại chiến lược để hiểu nguyên nhân gốc rễ và tránh lặp lại.

Một trong những “tấm gương phản diện” nổi tiếng mà Munger từng phân tích là sự sụp đổ của những công ty từng thống trị nhưng không kịp thích ứng với thay đổi. Từ đó, ông rút ra rằng tự mãn và bảo thủ là hai sai lầm chết người của doanh nghiệp và cũng của nhà đầu tư.

6. Cách áp dụng triết lý “Đừng ngu ngốc” cho nhà đầu tư cá nhân

Nếu muốn áp dụng cách tiếp cận này, bạn có thể bắt đầu với vài bước đơn giản:

1. Xác định vùng hiểu biết (circle of competence) của mình và ở lại trong đó. Tránh đầu tư vào thứ bạn không hiểu rõ.

2. Đặt câu hỏi “Điều gì có thể khiến mình mất tiền?” trước khi hỏi “Mình có thể kiếm được bao nhiêu?”.

3. Tránh đòn bẩy quá mức – nợ cao có thể biến một khoản lỗ nhỏ thành thảm họa.

4. Học từ thất bại – đọc case study, quan sát sai lầm của người khác và rút kinh nghiệm.

5. Giữ kỷ luật cảm xúc – đừng để lòng tham hoặc nỗi sợ đẩy bạn vào quyết định vội vàng.

7. Lời nhắn gửi từ Munger

Munger từng chia sẻ: “Nếu mỗi ngày bạn bớt ngu ngốc hơn một chút, rồi sống lâu đủ, phần thưởng sẽ đến.”

Triết lý này nghe đơn giản, nhưng để thực hiện cần sự kiên nhẫn, khiêm tốn và khả năng tự phản tỉnh, những phẩm chất không dễ rèn.

Trong một thế giới nơi mọi người bị cuốn vào việc chạy nhanh hơn, thông minh hơn, giỏi hơn người khác. Munger nhắc ta rằng đôi khi con đường an toàn và hiệu quả nhất là bước chậm lại, nhìn rõ những cạm bẫy, và tránh xa chúng.

8. Kết

Triết lý “đừng ngu ngốc” của Charlie Munger là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng thành công dài hạn không chỉ đến từ những bước đi xuất sắc, mà còn từ việc kiên quyết tránh những sai lầm lớn.

Dù bạn là nhà đầu tư hay chỉ đơn giản là một người muốn sống tốt hơn, nguyên tắc này vẫn giữ nguyên giá trị: Mỗi ngày, chỉ cần bớt một chút liều lĩnh vô căn cứ, một chút tự tin mù quáng, một chút chủ quan trước rủi ro. Và bạn sẽ tiến xa hơn bạn tưởng.

Happy Live Team

Có thể bạn quan tâm

Damn Right! – Tác giả Janet Lowe

Những bài học “đắt giá” của bậc thầy Charlie Munger

ĐẶT NGAY