Mục đích của bài viết này là giúp bạn có tư duy đúng về những rủi ro trong giao dịch, có những rủi ro bạn sẽ gặp phải hàng ngày nhưng có số rủi chỉ xuất hiện một lần trong đời.

Có rất nhiều rủi ro hiện hữu khi giao dịch. Một số rủi ro rất rõ ràng, nhiều rủi ro khác bị hiểu sai, và số còn lại thì không thể nắm bắt được. Mục đích của bài này là giúp bạn có tư duy đúng về những rủi ro này, có những rủi ro bạn sẽ gặp phải hàng ngày nhưng có số rủi chỉ xuất hiện một lần trong đời. Đây không phải là danh sách đầy đủ tất cả các rủi ro có thể xảy ra, nhưng nó sẽ mang lại cho bạn một số khái niệm về những điều cần suy nghĩ.

Vấn đề rủi ro trong giao dịch đầu tiên: Giao dịch không có lợi thế 

Một trong những nguồn gây ra rủi ro tồi tệ nhất phải được thẳng thắn thừa nhận là việc nhà giao dịch thực sự không có lợi thế trên thị trường. Larry Harris (2002) gọi những người giao dịch mà không có lợi thế là những nhà giao dịch vô tích sự, và nói rằng:

Các nhà giao dịch vô tích sự muốn kiếm tiền từ giao dịch, nhưng tính trung bình họ không có được đồng nào. Họ không thể nhận ra sự khác biệt giữa kỳ vọng và kết quả của họ. Họ có thể phi lý trí, hiểu sai thông tin về kết quả của họ… hoặc họ có thể bị thiểu năng trí tuệ.

Ông ấy tiếp tục nói về các nhà giao dịch kém cỏi:

Các nhà giao dịch kém cỏi thiếu kỹ năng, thiếu tiềm lực phân tích và thiếu khả năng tiếp cận thông tin để giao dịch hiệu quả. Họ có thể làm mọi thứ mà các nhà giao dịch có lợi nhuận làm, nhưng họ không làm đủ tốt để có thể kiếm được tiền. Lợi nhuận [của họ] không đủ để bù đắp thua lỗ như là các nhà giao dịch có kỹ năng và thông tin tốt hơn. Các nhà giao dịch kém cỏi thường đưa ra những quyết định tồi tệ về việc khi nào nên thực hiện và khi nào nên hạn chế giao dịch.

Sẽ chỉ lãng phí thời gian nếu không có lợi thế giao dịch thực sự. Tất cả đều vô ích. Nhà giao dịch không thể tránh việc bị mất tiền bởi vì thị trường còn tệ hơn trò chơi có tổng bằng 0 theo lý thuyết bước đi ngẫu nhiên của chúng ta – thị trường thực sự là một trò chơi có tổng âm do ma sát và chi phí giao dịch. Không thể kiếm tiền từ giao dịch nếu không có lợi thế thực sự trên thị trường và hơn nữa, nếu không biết lợi thế của mình là gì tức là bạn không có lợi thế nào cả.

Không có lợi thế nhưng vẫn thực hiện giao dịch, vì sao? 

Một số lượng đáng ngạc nhiên các nhà giao dịch nhỏ lẻ giao dịch mà không có lợi thế và họ liên tục mất tiền. Tại sao họ làm như vậy? Như Harris suy đoán thì trí lực của họ có thể bị hạn chế, nhưng có lẽ lý do phổ biến hơn là họ ghi chép, lưu trữ tài liệu rất kém. Rất ít nhà giao dịch nhỏ lẻ lưu giữ hồ sơ một cách chuyên nghiệp, theo dõi mọi khía cạnh hoạt động của họ trong một khoảng thời gian dài. Mặc dù việc lưu trữ hồ sơ giao dịch có vẻ như là một chủ đề vô cùng tẻ nhạt, nhưng việc kỷ luật theo dõi hiệu suất là một kỹ năng cốt lõi của giao dịch chuyên nghiệp. Không có gì lạ khi thấy các nhà giao dịch quan tâm nhiều đến quá trình lưu trữ hồ sơ hơn là giao dịch thực tế. Nếu bạn đang giữ hồ sơ tốt và theo dõi cẩn thận số liệu thống kê giao dịch của mình, các con số sẽ không nói dối.

Nhiều nhà giao dịch thất bại và giao dịch mà không có lợi thế bởi vì họ không biết cách thực hiện phân tích chính xác để hiểu được lợi thế của họ, hoặc trong quá trình phân tích, họ đã tính sai thứ gì đó (Xem Chương 12 của ấn phẩm Phân tích kỹ thuật: Sự kết hợp giữa khoa học và nghệ thuật trong đầu tư chứng khoán để biết một số công cụ và cách tiếp cận có cấu trúc cho kiểu phân tích này). Các nhà giao dịch có thể làm việc chăm chỉ và thực sự tin rằng họ đang có lợi thế, nhưng họ thường không lợi thế nào cả và không hiểu tại sao mình liên tục bị lỗ. Nhiều nhà giao dịch tùy biến sẽ chống lại ý tưởng về một phương pháp giao dịch có hệ thống, có cấu trúc, nhưng tôi không ủng hộ điều đó – tôi đang chỉ ra sự cần thiết của cách tiếp cận đó trong việc phân tích và thiết kế hệ thống giao dịch của bạn. Nếu không thực hiện phân tích này, làm thế nào bạn có thể chắc chắn rằng bạn đang thực sự giao dịch với lợi thế lâu dài trên thị trường? Không làm được điều này, và bạn sẽ thua cuộc.

Vấn đề rủi ro trong giao dịch thứ hai: Rủi ro thực thi/khớp lệnh

Rủi ro thực thi là một chủ đề bao trùm cả những sự kiện nằm ngoài tầm kiểm soát của nhà giao dịch. Nhà giao dịch phải lập kế hoạch xác định chính xác điểm tham gia và thoát khỏi thị trường với mỗi giao dịch. Rủi ro thực thi là sự chênh lệch giữa giá dự kiến và giá thực tế nhận được. Mặc dù đôi khi sẽ có lợi cho nhà giao dịch, nhưng cân bằng lại thì chênh lệch này sẽ chỉ có hại. Trượt giá, các giao dịch bị bỏ lỡ và các lỗi thực thi khác cộng lại; nói chung, những sai lầm này có thể trở thành ma sát giao dịch làm suy yếu lợi thế của nhà giao dịch trên thị trường.

Nguồn gốc của những lỗi sai này sẽ khác nhau với mỗi nhà giao dịch, các thị trường khác nhau và thậm chí là ở những thời điểm khác nhau trong sự nghiệp giao dịch của mỗi người. Ví dụ, những người mới vào nghề thường bỏ lỡ các giao dịch vì họ lo lắng về rủi ro (thất bại?) liên quan đến giao dịch. Họ có thể do dự, hấp tấp và thực hiện các giao dịch trong khi hệ thống của họ không thực sự yêu cầu vào lệnh. Một số người tùy tiện thay đổi quy mô, họ thực hiện một vài giao dịch với kích thước lớn hơn nhiều hoặc họ có thể thử nhiều điểm vào lệnh với kích thước nhỏ hơn. Kết quả ghi nhận cuối cùng của tất cả những sai lầm sẽ khác xa với lý thuyết.

Rủi ro thực thi, ở một mức độ nào đó, là một chi phí bình thường của hoạt động kinh doanh. Đa số các khớp lệnh nhạy cảm với thời gian sẽ liên quan đến việc phải trả chênh lệch giá cho ít nhất một phía của giao dịch. Với thị trường có thanh khoản, đây là một khoản chi phí không đáng kể trừ khi bạn giao dịch thường xuyên, nhưng đối với các nhà giao dịch tích cực, chỉ cần chênh lệch một xu giá vào và thoát lệnh cũng có thể ảnh hưởng lớn đến hiệu suất. Điều quan trọng nữa là phải xem xét những điều kiện thanh khoản nào có thể tồn tại khi bạn cần thoát khỏi một giao dịch nhanh chóng. Ở một số thị trường mỏng (ví dụ: hợp đồng tương lai, tiền tệ hoặc cổ phiếu vốn hóa nhỏ kém thanh khoản), trượt giá có thể lên tới hơn 10%. Mặc dù đó chỉ là trường hợp cực đoan, nhưng hãy nhớ rằng trượt giá có thể là một chi phí lớn hơn nhiều so với mong đợi. Một lý do khác khiến việc khớp lệnh có thể khác với các kết quả kiểm tra lại là đôi khi, với cổ phiếu, có thể không xác định được cổ phiếu để bán khống hoặc các quy định hạn chế khác có thể ảnh hưởng đến giao dịch. Không thể lường hết các sự kiện như thế này khi nghiên cứu và kiểm tra lại.

Kinh nghiệm và các kỹ năng khớp lệnh tốt có thể giảm thiểu một phần rủi ro thực thi. Điều quan trọng nữa là đầu tư tiền vào công nghệ, cơ sở hạ tầng và mối quan hệ với các nhà môi giới tốt nhất. Một nhà môi giới tốt phải có mức giá cạnh tranh, nhưng chẳng ai có thể giao dịch được với một nền tảng hoặc kết nối Internet kém. Hơn nữa, chỉ nên thăm dò các ý tưởng mới trong các thị trường mới với quy mô rất nhỏ để đánh giá những khó khăn của việc thực thi ở một lãnh địa xa lạ. Nếu một nhà giao dịch thường chấp nhận rủi ro 5.000 đô la trên một giao dịch chỉ nên chịu rủi ro 50 đô la một giao dịch với quy mô rất nhỏ khi khám phá một thị trường mới. Có thể khi kích thước tăng lên sẽ có nhiều rắc rối hơn, nhưng bạn nên chịu những sai sót và lỗi lầm với kích thước nhỏ khi có thể.

Vấn đề rủi ro trong giao dịch thứ ba: Rủi ro ngoại lai

Một số rủi ro ngoại lai khá phổ biến, nhưng một số thì hầu như không thể lên kế hoạch đối phó. Ví dụ một số rủi ro khá đơn giản như là mất điện hoặc mất kết nối Internet, sự cố ổ cứng hoặc máy móc hỏng hóc. Bạn phải có sự dự trù và một kế hoạch xa hơn vài bước. Nhưng có nhiều rủi ro nghiêm trọng hơn cần phải xem xét. Một thảm họa tự nhiên hoặc nhân tạo tại một trung tâm tài chính lớn sẽ ảnh hưởng gì đến chương trình giao dịch của bạn? Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn không thể truy cập tài khoản giao dịch của mình trong khoảng thời gian vài ngày hoặc vài tuần? Một số rủi ro này là rủi ro hệ thống và nói thẳng ra là không thể quản lý được. Ám ảnh bởi những thứ không thể kiểm soát là điều vô ích, nhưng bạn hãy chuẩn bị kỹ càng nhất có thể.

Có thể bạn quan tâm:

Phân tích kỹ thuật:

Sự kết hợp giữa KHOA HỌC và NGHỆ THUẬT trong đầu tư chứng khoán

ĐỌC THỬ

ĐẶT SÁCH NGAY