fbpx

Tam giác sức bền: 3 điều quyết định sức khỏe, cảm xúc và tinh thần của bạn

Sức khỏe tổng thể tốt đòi hỏi sự cân bằng thích hợp của hệ thần kinh, cơ, xương, tuần hoàn, tiêu hóa, bạch huyết, nội tiết tố và tất cả các hệ thống khác. Thế nhưng trong cuộc sống, chúng ta thường lạm dụng sức khỏe nhiều hơn là lắng nghe, thấu hiểu và bồi dưỡng lối sống để hỗ trợ cho sức khỏe của chính mình. 

Mặc dù từ “toàn diện” đã bị lạm dụng, bị ngược đãi và hiểu lầm trong nhiều thập kỷ, thì đây vẫn là một thuật ngữ thích hợp để sử dụng khi người ta đề cập đến sức bền. Cách tiếp cận toàn diện thực sự để phát huy sức bền là một trong những khía cạnh mà vận động viên đều được xem xét – đây là bộ ba cấu trúc về hóa học, tinh thần và sức khỏe.

Cách tiếp cận tổng thể có thể được biểu diễn dưới dạng một tam giác đều. Mỗi cạnh bằng nhau đại diện cho một khía cạnh quan trọng của vận động viên: Cấu trúc của cơ thể và trạng thái hóa học hoặc tinh thần và cảm xúc. Khái niệm này chỉ là một minh họa đơn giản, và không truyền đạt các mối quan hệ phức tạp tồn tại trong toàn bộ cơ thể.

Ví dụ: Cơ bắp – một phần chi phối cấu trúc cơ thể của chúng ta – sẽ không cung cấp năng lượng khi tập luyện mà không có hoạt động hóa học đáng kể để tạo ra năng lượng. Và cả nội tiết tố của chúng ta, những yếu tố quan trọng thuộc phương diện hóa học trong cơ thể giúp hướng dẫn sự cải thiện khi luyện tập, được sản xuất trong các tuyến thể chất được kích thích bởi các phản ứng hóa học. Các thành phần thuộc yếu tố tinh thần và cảm xúc trong thể thao – trên thực tế, là tất cả những suy nghĩ của chúng ta – được tạo ra bởi các phản ứng hóa học trong cấu trúc não bộ.

Free photo picture of young attractive fitness woman jogging with sea on wall

Kết cấu

Cạnh này của hình tam giác đại diện cho tất cả các yếu tố thể chất, cấu trúc và cơ học của sức bền. Rõ ràng nhất là cơ bắp, giúp thúc đẩy cơ thể vận động trong thời gian dài mà không bị mệt mỏi, hỗ trợ hoạt động của dây chằng, gân, khớp và xương trên toàn cơ thể, giúp cho chúng không bị hao mòn và rách toạc. Tất cả các cơ là một phần của chuỗi động học toàn cơ thể, hầu như tất cả các bộ phận cấu trúc này phụ thuộc rất nhiều vào nhau. Và những nhóm cơ này dựa vào khung xương – trên thực tế, toàn bộ khung xương của chúng ta – để gắn vào và giúp thúc đẩy chuyển động; đồng thời, các cơ này giữ chặt khung xương của chúng ta. Các vòm xương ở bàn chân giúp chúng ta có thể chạy nhờ các cơ hỗ trợ ở các vòm. Và trạng thái cân bằng thể chất của xương chậu, bản thân điều này phụ thuộc vào sự cân bằng cơ tốt, có tác động gián tiếp nhưng đáng kể đến các chuyển động của cổ và vai.

Cấu trúc của não và tất cả các tế bào liên kết với nhau (chẳng hạn như tế bào thần kinh) truyền đạt thông tin cho biết thời điểm để co lại và giãn ra là rất quan trọng đối với sức bền. Tuy nhiên, nếu không cung cấp chất béo để sử dụng làm năng lượng, thì sẽ không phát triển được sức bền tối ưu. Hơn nữa, nếu chúng ta chỉ cố gắng phát triển sức bền thông qua việc rèn luyện cấu trúc cơ thể – hoạt động của các cơ trong quá trình luyện tập – mà không xem xét tầm quan trọng của khía cạnh hóa học của cơ thể, thì chúng ta sẽ không phát huy được tiềm năng thể thao của mình.

Free photo 3d running medical man with skeleton knees highlighted

Hóa học

Cơ thể chứa đầy các phản ứng sinh hóa phức tạp diễn ra mọi lúc, ngay cả khi nghỉ ngơi. Những điều này cũng quan trọng như kết cấu của chúng ta để có độ bền tối ưu. Hoạt động hóa học này có ảnh hưởng cụ thể đến các khía cạnh khác của cơ thể và trên trạng thái cấu trúc và tinh thần của con người. Ví dụ: Sức ảnh hưởng trên phạm vi rộng của nhiều loại hormone trong cơ thể, bao gồm testosterone và hormone tăng trưởng, ảnh hưởng đến quá trình luyện tập. Và ngược lại, những hormone này cũng bị ảnh hưởng bởi quá trình luyện tập thể chất của chúng ta. Các hoạt động sẽ kiểm soát sự phát triển cơ thể chất, các phản ứng hóa học cung cấp năng lượng và các hóa chất chống sưng viêm tự nhiên của cơ thể, giúp thúc đẩy quá trình hồi phục. Những thay đổi này cũng ảnh hưởng đến trạng thái tinh thần.

Vector estrogen and testosteron hormones vector chemical formulas

Tiêu thụ các loại thực phẩm đa dạng cũng có thể tạo ra nhiều tác động khác nhau đối với cơ thể, ảnh hưởng đến sức bền. Điều này diễn ra trong não, cơ, ruột và các khu vực khác. Ví dụ, một bữa ăn chứa nhiều carbohydrate tinh chế, chẳng hạn như mì ống, bánh kếp hoặc ngũ cốc, trước khi tập luyện hoặc thi đấu có thể có tác động xấu đến việc sử dụng chất béo để tạo năng lượng và sức bền. Hoặc ăn kiêng để giảm cân có thể dẫn đến thay đổi cấu trúc của cơ bắp, có thể gây chấn thương hoặc gãy xương do căng thẳng. Caffeine và các loại thuốc phổ biến khác, chẳng hạn như NSAID (thuốc chống viêm không steroside), ảnh hưởng đến cơ thể theo những cách có thể giúp ích hoặc làm tổn thương sức bền. Ngay cả chất hóa học tinh vi của não bộ cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng cơ, hormone và quá trình suy nghĩ của chúng ta thông qua sự cân bằng của các sứ giả truyền tin hóa học được gọi là chất dẫn truyền thần kinh.

Tinh thần và cảm xúc

Free photo man jump through gaps between hills

Cạnh này của tam giác kết hợp hành vi của chúng ta thông qua các hoạt động thể chất và hóa học của bộ não. Trạng thái tinh thần này còn được gọi là nhận thức và bao gồm các cảm giác, nhận biết, học tập, quá trình hình thành khái niệm và việc ra quyết định của chúng ta.

Đây là tất cả các đặc tính quan trọng để tối ưu sức bền. Chúng ta phải cảm nhận được cơ thể mình và mối quan hệ của nó với môi trường – chẳng hạn như cảm nhận mặt đất bằng chân khi chúng ta chạy, thay vì chặn cảm giác đó bằng những đôi giày tập được hỗ trợ quá mức.

Chúng ta cũng cảm nhận được nước khi bơi và nếu chúng ta đủ nhạy cảm, thì cơ, khớp và não của chúng ta phản ứng như thế với quá trình luyện tập và thi đấu.

Trạng thái cảm xúc bao gồm các yếu tố quan trọng như đau đớn, tâm trạng lo lắng hoặc trầm cảm và động lực để cải thiện sức chịu đựng tự nhiên của chúng ta. Cả trạng thái cảm xúc và tinh thần của chúng ta đều có thể tạo ra căng thẳng đáng kể, nếu chúng ta cho phép, thông qua việc kiểm soát không đúng cấu trúc và hóa học của cơ thể chúng ta. Điều này có thể góp phần dẫn đến hiệu suất kém, chấn thương thể chất và thậm chí là tập luyện quá sức.

Combat Fatigue & Tired Legs from Running | ASICS NZ

Quá trình học hỏi của bản thân về sức bền và cách luyện tập, chế độ ăn uống và các đặc tính chính khác của thể thao và sức khỏe ảnh hưởng đến sức bền là một ví dụ quan trọng khác về khía cạnh tinh thần-cảm xúc của tam giác. Trau dồi kiến thức có lẽ là lý do bạn đọc cuốn sách này. Trong nhiều trường hợp, tập luyện là những gì diễn ra, vì xã hội của chúng ta có những hiểu lầm không lành mạnh về thể thao. Nhiều người trẻ nghĩ rằng “chơi cả khi bị chấn thương” vì những gì họ nhìn thấy và nghe thấy trên truyền hình và đài phát thanh. Nhiều vận động viên tin rằng việc đẩy bản thân vượt quá giới hạn – sự hiểu lầm về việc phải bỏ ra 110% – là cần thiết để có sức bền tuyệt vời. Các chiến dịch quảng cáo có hình ảnh không thực tế và không lành mạnh được ném vào chúng ta và con cái của chúng ta hàng ngày, điều này chỉ duy trì thái độ và nhận thức góp phần tạo nên những vận động viên cân đối nhưng không khỏe mạnh. Nếu không có sự cân bằng tổng thể về thể lực và sức khỏe, sức bền của chúng ta sẽ kém đi.

Sức khỏe tổng thể tốt đòi hỏi sự cân bằng thích hợp của hệ thần kinh, cơ, xương, tuần hoàn, tiêu hóa, bạch huyết, nội tiết tố và tất cả các hệ thống khác. Sự cân bằng này mang lại sức khỏe tối ưu và giúp giảm hoặc làm biến mất các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến – những phàn nàn mà nhiều vận động viên trao đổi, thường được coi là bình thường trong quá trình tập luyện và thi đấu nhưng trên thực tế thì không. Mệt mỏi, chấn thương, dị ứng và hen suyễn, cảm lạnh thường xuyên và các lời phàn nàn khác cho thấy sự mất cân bằng của sức khỏe, thường là do việc bỏ bê sức khỏe và đẩy mạnh tính cân đối. Những khía cạnh này của sức khỏe cũng chính là hệ thống cung cấp các hoạt động để thiết lập sự cân đối. Các vận động viên cân đối nhưng lại không khỏe mạnh không chỉ gặp vấn đề về thể chất, hóa học và tinh thần, mà còn không thể đạt tới tiềm năng thể thao của họ. Cả hai trạng thái thể lực và sức khỏe nên được cân bằng với nhau. Chấn thương, ốm đau, mệt mỏi, v.v. cho thấy sự mất cân bằng giữa yếu tố cân đối và sức khỏe. Trong khi những vấn đề này là phổ biến, đặc biệt là chấn thương thể chất, chúng lại không bình thường trong các môn thể thao sức bền như trong các cuộc thi đấu đòi hỏi phải tương tác như bóng đá hoặc khúc côn cầu. Thật không may là hầu hết các vận động viên đều sẵn sàng, có ý thức hoặc không, hy sinh sức khỏe để đạt sự cân đối tốt hơn.

Trích từ sách Siêu bí kíp về sức bền: Làm chủ mọi cuộc đua 

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM:

Các viết cùng chủ đề