Lạm phát là một trong những thách thức lớn nhất đối với sự phát triển kinh tế bền vững, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi lĩnh vực của xã hội.

Từ góc nhìn của các nhà kinh tế học nổi tiếng như Milton Friedman và Thomas Sowell, lạm phát không chỉ là một hiện tượng kinh tế mà còn có thể trở thành một căn bệnh nguy hiểm nếu không được kiểm soát.

Vì sao lạm phát lại được ví như cơn ác mộng của mọi xã hội?

Căn bệnh nguy hiểm đe dọa nền kinh tế

Milton Friedman, một trong những nhà kinh tế học vĩ đại nhất thế kỷ 20, đã so sánh lạm phát với một căn bệnh nguy hiểm đe dọa nền kinh tế và xã hội. Ông nhấn mạnh rằng lạm phát, giống như một căn bệnh, có thể âm thầm phát triển và gây ra những hậu quả nghiêm trọng.

Để minh chứng cho mức độ nguy hiểm của lạm phát, Friedman đã lấy ví dụ về siêu lạm phát ở Đức sau Thế chiến thứ nhất. Khi đó, giá trị của đồng tiền Đức giảm nhanh đến mức công nhân phải nhận lương ba lần mỗi ngày để có thể mua sắm trước khi tiền mất giá hoàn toàn. Tình trạng này gây ra hỗn loạn kinh tế và làm suy yếu toàn bộ nền kinh tế Đức.

Mặc dù Hoa Kỳ chưa rơi vào tình trạng lạm phát cực đoan như Đức thời bấy giờ, Friedman cảnh báo rằng lạm phát vẫn là một nguy cơ tiềm ẩn và có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng nếu không được kiểm soát. Lạm phát không chỉ làm giảm sức mua của người tiêu dùng mà còn gây ra những bất ổn xã hội nghiêm trọng khi mọi người không còn tin tưởng vào giá trị của đồng tiền.

Một hiện tượng tiền tệ do chính phủ gây ra

Friedman khẳng định rằng lạm phát luôn là một hiện tượng tiền tệ, nghĩa là nó xuất phát từ việc cung tiền tăng nhanh hơn so với sản xuất hàng hóa và dịch vụ. Trong kỷ nguyên hiện đại, chính phủ nắm quyền kiểm soát cung tiền, do đó, lạm phát là kết quả trực tiếp của chính sách tiền tệ thiếu kiểm soát của chính phủ.

Ông cho rằng các chính phủ thường né tránh trách nhiệm về lạm phát và thay vào đó đổ lỗi cho doanh nghiệp, công đoàn, hoặc người tiêu dùng. Tuy nhiên, theo Friedman, chỉ có chính phủ mới có thể gây ra lạm phát vì họ là người duy nhất kiểm soát máy in tiền.

Trong cuốn Basic Economics của Thomas Sowell, quan điểm này được nhấn mạnh một lần nữa. Sowell giải thích rằng các chính phủ thường gặp khó khăn trong việc kiểm soát lạm phát vì họ không muốn áp đặt các biện pháp thắt chặt tiền tệ gây khó khăn cho nền kinh tế ngắn hạn. Kết quả là, lạm phát leo thang, và hậu quả là sự mất giá trị của đồng tiền, cùng với sự hỗn loạn kinh tế và xã hội.

Lầm tưởng về nguyên nhân của lạm phát

Một trong những hiểu lầm phổ biến về lạm phát là doanh nghiệp tham lam, công đoàn đòi hỏi mức lương cao, hoặc người tiêu dùng chi tiêu hoang phí là nguyên nhân của lạm phát. Friedman và Sowell đều bác bỏ những quan niệm này, vì những nhóm này không có khả năng in tiền, và do đó không thể gây ra lạm phát. Chỉ có chính phủ, với quyền lực kiểm soát cung tiền, mới là nhân tố chính gây ra lạm phát.

Sowell cũng đưa ra các ví dụ từ lịch sử để làm rõ vấn đề này. Ông nhấn mạnh rằng lạm phát không chỉ là vấn đề của các nước tư bản mà còn ảnh hưởng đến các quốc gia theo chủ nghĩa xã hội. Ví dụ, trong giai đoạn hậu chiến của Liên Xô và các quốc gia Đông Âu, chính sách tiền tệ yếu kém đã dẫn đến những cuộc khủng hoảng lạm phát trầm trọng, bất kể mô hình kinh tế là tư bản hay xã hội chủ nghĩa. Điều này khẳng định rằng lạm phát không liên quan đến hệ thống kinh tế cụ thể, mà là vấn đề về kiểm soát cung tiền.

Bài học từ lịch sử

Lạm phát, nếu không được kiểm soát, có thể trở thành một căn bệnh nguy hiểm, phá hủy cả nền kinh tế và xã hội. Những bài học từ lịch sử như trường hợp của Đức sau Thế chiến thứ nhất hay các quốc gia Đông Âu cho thấy rằng chính phủ cần cẩn trọng và có trách nhiệm trong việc điều chỉnh cung tiền. Các nhà kinh tế như Milton Friedman và Thomas Sowell đã chỉ rõ rằng lạm phát luôn là một hiện tượng tiền tệ, và chính sách tiền tệ của chính phủ là yếu tố quan trọng quyết định việc lạm phát diễn ra như thế nào.

Trong thời đại ngày nay, việc kiểm soát lạm phát đòi hỏi sự minh bạch và trách nhiệm từ phía các chính phủ. Nếu không, lạm phát có thể biến thành một cuộc khủng hoảng lớn hơn, đe dọa sự ổn định của cả nền kinh tế và xã hội, như những gì chúng ta đã thấy trong quá khứ. Chính vì vậy, hiểu rõ về nguyên nhân và hậu quả của lạm phát là bước đầu tiên để bảo vệ nền kinh tế khỏi căn bệnh nguy hiểm này.

Happy Live Team

Tham khảo: Milton Friedman Speaks, Basic Economics

Có thể bạn quan tâm: Basic Economics Kinh tế học cơ bản, a bờ cờ, kinh tế học nhập môn cho nhà đầu tư

“Cuốn sách giúp thay đổi rất nhiều luận điểm còn đang mơ hồ và những lầm tưởng khi nghĩ về kinh tế học”.

ĐẶT SÁCH