Thomas Bulkowski – tác giả cuốn Encyclopedia of Chart Patterns (Bách khoa toàn thư Mô hình Biểu đồ) – đã dành nhiều thập kỷ nghiên cứu hàng nghìn mẫu hình giá trên thị trường cổ phiếu. Trong số đó, mẫu hình 3 Đỉnh (Triple Top) và 3 Đáy (Triple Bottom) là hai mẫu hình đảo chiều quan trọng, báo hiệu sự chuyển đổi xu hướng (giảm từ tăng sang giảm với 3 Đỉnh, và tăng từ giảm sang tăng với 3 Đáy). Bài viết này tổng hợp số liệu hiệu suất và hướng dẫn từ chính Bulkowski, giúp nhà đầu tư (đặc biệt người có <5 năm kinh nghiệm) hiểu rõ cách nhận diện và giao dịch hai mẫu hình này một cách hiệu quả.

Mẫu hình 3 Đỉnh hình thành sau một xu hướng tăng, khi giá tạo ba đỉnh liên tiếp ở vùng giá gần như bằng nhau, thất bại trong việc phá vỡ ngưỡng kháng cự, rồi đảo chiều giảm. Ngược lại, mẫu hình 3 Đáy xuất hiện sau một xu hướng giảm, với ba đáy liên tiếp ở vùng giá xấp xỉ nhau, cho thấy lực hỗ trợ mạnh và khả năng đảo chiều tăng. Nhìn bề ngoài, chúng giống như ba ngọn núi hoặc ba thung lũng thẳng hàng. Mặc dù về lý thuyết cả hai mẫu hình đều được coi là tín hiệu đảo chiều mạnh, Bulkowski phát hiện rằng hiệu suất thực tế của chúng có sự chênh lệch đáng kể: mẫu 3 Đáy hoạt động hiệu quả hơn nhiều so với mẫu 3 Đỉnh. Dưới đây, chúng ta sẽ đi sâu vào từng mẫu hình – từ số liệu hiệu suất, cách nhận diện đến chiến lược giao dịch – dựa trên nghiên cứu dữ liệu thực tế của Bulkowski.

Mẫu hình 3 Đáy (Triple Bottom)

Hình dạng: Mẫu hình 3 đáy thường xuất hiện sau một xu hướng giảm, với đặc điểm tách biệt cùng nằm ở một mức giá xấp xỉ nhau. Mẫu hình được xác nhận khi giá đóng cửa cao hơn đỉnh cao nhất trong mẫu hình. Với vai trò là một tín hiệu đảo chiều, mẫu hình này đánh dấu sự kết thúc của xu hướng giảm và thường đi kèm với sự tăng giá sau khi hoàn tất.

Nguyên tắc nhận diện

Xu hướng trước mẫu hình: Xu hướng giảm rõ rệt dẫn vào mẫu hình (giá giảm liên tục rồi tạo thành các đáy). Lưu ý: đợt giảm này không nên quá sâu đến mức phá thủng đáy thứ nhất. Mẫu 3 Đáy báo hiệu đảo chiều tăng, nên nếu xu hướng giảm trước đó càng dốc và dài (nhưng dừng lại ở đáy 1) thì tiềm năng đảo chiều càng mạnh.

Hình dạng: Ba đáy phân biệt (ba vùng giá thấp nhất) tạo thành một vùng hỗ trợ nằm ngang tương đối phẳng. Bulkowski ví các đáy này “xếp hàng như những người lính” – tức gần như ngang bằng nhau . Trên thực tế khó có 3 đáy nào hoàn toàn bằng phẳng, nên có thể chấp nhận độ chênh lệch nhỏ giữa các đáy. Ví dụ, đáy thứ ba có thể hơi cao hơn hai đáy trước (thể hiện lực bán suy yếu), nhưng vẫn được tính là mẫu 3 Đáy hợp lệ.

Đồng giá: Chênh giá giữ ba đáy rất nhỏ. Đáy ở giữa không được thấp hơn quá nhiều hai đáy hai bên, nếu không đó là mẫu hình vai đầu vai ở đáy.

Thanh khoản: Thanh khoản tổng thể thường là giảm nhưng có thể cao ở mỗi đáy. Thanh khoản thường cao nhất ở đáy đầu tiên và thấp nhất ở đáy cuối cùng.

Hướng đột phá: Đột phá luôn hướng lên khi giá đóng cửa cao hơn đỉnh cao nhất nằm ở giữa 3 đáy. Nếu giá không đột phá đi lên đó không phải là mẫu hình 3 đáy.

Tóm tắt kết quả: Đột phá đi lên

Nhận xét: Mẫu 3 Đáy xếp hạng 12/39, thuộc top các mẫu hình đảo chiều tăng giá hiệu quả. Chỉ ~13% mẫu thất bại (87% thành công sinh lợi nhuận), một tỷ lệ rất tích cực so với nhiều mẫu hình khác. Mức tăng trung bình 46% sau khi phá vỡ báo hiệu tiềm năng lợi nhuận lớn khi giao dịch đúng mẫu hình này. Đa số (74%) các mẫu 3 Đáy đạt mục tiêu giá theo công thức đo lường – một xác suất thành công khá cao, tạo niềm tin cho nhà đầu tư khi đặt mục tiêu lợi nhuận. Tuy nhiên khoảng 65% trường hợp giá sẽ điều chỉnh– tức hồi xuống test lại kháng cự vừa phá (giờ thành hỗ trợ) – trước khi tiếp tục tăng.Hiện tượng điều chỉnh này có thể làm chậm đà tăng và giảm hiệu suất cuối cùng, nhưng nếu nắm vững đặc điểm mẫu hình, nhà đầu tư vẫn có thể quản lý giao dịch hiệu quả.

Chiến lược giao dịch với 3 Đáy

Mẫu hình 3 Đỉnh (Triple Tops)

Hình dạng: Xu hướng đi lên và hình thành 3 đỉnh nhỏ riêng biệt, thường nằm ở cùng một mức giá, sau đó xuất hiện đột phát đi xuống.

Nguyên tắc nhận diện:

Hình dạng: Sau một xu hướng giá đi lên, hãy tìm 3 đỉnh nhỏ, tách biệt rõ ràng, theo sau là giá đóng cửa thấp hơn đáy mẫu hình

Xu hướng giá: giá tăng đi vào mẫu hình. Nhịp tăng không cần phải dài hoặc quá dốc, nhưng mẫu hình 3 đỉnh phải có cái gì đó để mà đảo chiều.

Đồng giá: Chênh lệch giá giữa 3 đáy rất nhỏ. Đỉnh ở giữa không được cao hơn quá nhiều nhiều hơn đỉnh 2 bên, nếu không đó là mẫu hình vai đầu vai ở đỉnh. Các mẫu hình 3 đỉnh nhỏ thường sẽ thuộc họ những mẫu hình mở rộng, nhất là góc vuông, vì vậy, hãy chú ý đến các đáy.

Thanh khoản: hường có xu hướng giảm dần trong quá trình hình thành mẫu hình (~62% trường hợp volume giảm dần). Tuy nhiên, Bulkowski lưu ý khối lượng thường tăng cao tại mỗi đỉnh giá – cho thấy nỗ lực phe mua tại kháng cự gặp phải lực bán mạnh.

Điểm xác nhận: Đường hỗ trợ nối hai đáy (valley) giữa các đỉnh chính là đường xác nhận. Mẫu hình chỉ được xem là hoàn tất và có tín hiệu giảm khi giá đóng cửa dưới đường hỗ trợ thấp nhất này. Nói cách khác, phá vỡ xuống dưới đáy thấp nhất trong mẫu hình mới xác nhận mô hình 3 Đỉnh.

Tóm tắt kết quả: Đột phá đi xuống

Giải thích: Tỷ lệ thất bại 25% nghĩa là cứ 4 mẫu hình 3 Đỉnh thì có 1 mẫu không mang lại lợi nhuận đáng kể sau khi phá vỡ (giá chỉ đi ngang hoặc đảo chiều lại). Mức giảm trung bình 14% cho thấy dù có thành công thì biên độ giảm giá không quá lớn so với các mẫu hình khác. hồi phục 66% ngụ ý phần lớn trường hợp, giá sẽ hồi lại để kiểm tra vùng hỗ trợ vừa bị phá (còn gọi là pullback) trước khi tiếp tục giảm. Chỉ 49% mẫu 3 Đỉnh đạt được mục tiêu giá theo quy tắc đo lường (xem phần Chiến lược giao dịch), cho thấy khả năng “ăn trọn” mục tiêu lợi nhuận chỉ khoảng một nửa.

Chiến lược giao dịch với 3 Đỉnh

Để biết thêm thông tin về mẫu này, hãy đọc Bách khoa toàn thư mẫu hình biểu đồ ( Encyclopedia of Chart Patterns) Phiên bản thứ 3. Nếu bạn nhấp vào liên kết và sau đó mua sách (hoặc bất kỳ thứ gì) trong khi truy cập Happy Live, thì giới thiệu sẽ giúp hỗ trợ trang web này. Cảm ơn – Tom Bulkowski –

Bách khoa toàn thư các mẫu hình biểu đồ – Thomas N. Bulkowski

Tìm hiểu ngay