Các loại tâm lý của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán
Để gặt hái được thành công trên thị trường, các nhà đầu tư không chỉ cần hiểu biết kiến thức về tài chính, kinh tế, chứng khoán mà còn phải nắm bắt và kiểm soát tâm lý khi đầu tư. Vậy có các yếu tố tâm lý nào ảnh hưởng đến các quyết định của nhà đầu tư? Happy Live sẽ chia sẻ một số câu trả lời thông qua bài viết này.
Tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán là sự phản ánh thái độ của nhà đầu tư trước các diễn biến của thị trường. Có nhiều yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến hành vi và mục tiêu của các nhà đầu tư. Trong đó có 4 yếu tố tâm lý phổ biến thường gặp:
1. Tâm lý bầy đàn (Tâm lý đám đông)
Tâm lý bầy đàn (hay còn gọi là tâm lý đám đông) được dùng để chỉ sự bắt chước lẫn nhau của một nhóm các nhà đầu tư dẫn đến những hành động và quyết định theo đám đông. Hành vi của mỗi nhà đầu tư cá nhân trong đám đông chịu sự tác động và điều chỉnh từ những nhà đầu tư khác. Tâm lý bầy đàn sẽ thôi thúc lòng tham không đáy của các nhà đầu tư vì khi đó họ chấp nhận mua cổ phiếu với giá cao, đồng thời tin rằng thị trường sẽ còn có người chấp nhận mua lại nó với giá còn cao hơn nữa. Trường hợp ngược lại khi nhà đầu tư đồng loạt lo sợ giá cổ phiếu sẽ giảm, dẫn tới hành động ồ ạt bán tháo để cắt lỗ, gây ra hiện tượng giảm sàn ở nhiều cổ phiếu. Không những thế, loại tâm lý này được thể hiện ở khía cạnh không hành động ngược lại đám đông, bất chấp thông tin mình có.
Nguyên nhân của tâm lý bầy đàn có thể xuất phát từ việc nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm, không nắm bắt đủ thông tin, chưa có tính chuyên nghiệp và tinh thần kỷ luật chưa cao khi tham gia thị trường,… Vì vậy để không bị cuốn vào tâm lý này, các nhà đầu tư cần trang bị cho mình một cái đầu lạnh, đi kèm với việc không ngừng học hỏi trau dồi kiến thức để trở nên tách biệt, không bị phụ thuộc vào đám đông.
2. Tâm lý tự tin thái quá
Một tâm lý tiếp theo có thể được nhắc tới là tâm lý tự tin thái quá (overconfidence), gây ảnh hưởng đến hành vi và mục tiêu của nhiều nhà đầu tư. Biểu hiện của tâm lý này là các nhà đầu tư có xu hướng tin rằng họ giỏi hơn những người khác về cả khả năng dự đoán xu hướng của như lựa chọn cổ phiếu để giao dịch. Tuy nhiên, Odean (1998) đã chỉ ra rằng trung bình những nhà đầu tư có tâm lý tự tin thái quá thường chỉ nhận được tỉ suất sinh lời thấp hơn thị trường. Một vài nghiên cứu cho thấy cả nam giới và nữ giới đều thể hiện sự tự tin thái quá, nhưng nam giới thường sẽ có mức độ tự tin trong đầu cao hơn (Shih-Wei, Johnnie và Ming-Chien, 2008; Barber và Odean, 2001). Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra một bất ngờ rằng mức độ thành công trong đầu tư các cổ phiếu riêng lẻ của nữ giới cao hơn nam giới.
3. Tâm lý lạc quan quá mức
Tâm lý này xuất phát từ sự quá tự tin của các nhà đầu tư. Họ có niềm tin rằng các quyết định đầu tư của mình xảy ra trong tương lai sẽ tốt hơn thực tế diễn ra. Ảnh hưởng của việc lạc quan quá mức là tích cực nếu yếu tố này kích thích đầu tư trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, tâm lý lạc quan quá mức sẽ gây ra tác động tiêu cực trong trường hợp nhà đầu tư trở nên bất chấp rủi ro và không biết điểm dừng cho dù đang bị thua lỗ, dẫn đến tâm lý bi quan quá mức.
4. Tâm lý sợ thua lỗ
Cuối cùng, tâm lý sợ thua lỗ xảy ra khi nhà đầu tư đối mặt với rủi ro bằng cách giữ lại những mã cổ phiếu hạ giá và hi vọng vào một sự tăng giá trở lại. Việc phải đưa ra quyết định hoặc lựa chọn sẽ đẩy nhà đầu tư vào trạng thái tâm lý lo sợ rằng mình có thể mắc sai lầm. Yếu tố này xuất hiện từ việc thiếu tự tin vào bản thân, thiếu kiến thức và kinh nghiệm thực tế trong đầu tư chứng khoán. Tâm lý sợ thua lỗ khiến nhà đầu tư lưỡng lự và bỏ qua những thời điểm tốt để hành động.
Kết luận
Bên cạnh các tâm lý đã được kể ở trên, vẫn còn những tâm lý khác chưa được đề cập như FOMO, … Nhưng tóm lại, các tâm lý này có thể tồn tại ở hầu hết mỗi con người mà nhiều khi bản thân không nhận thấy. Nhưng những yếu tố tâm lý này có tác động mạnh đến chuỗi quyết định đầu tư của mỗi cá nhân. Vậy nên, muốn thành công trên thị trường chứng khoán thì điều quan trọng là không được để các yếu tố tâm lý này ảnh hưởng đến quá trình đầu tư.
Nguồn: hsc.com.vn, Happy Live tổng hợp.
Có thể bạn quan tâm: Lạc Quan Tếu – Irrational Exuberance
Nhận diện SIÊU BONG BÓNG
Cơ hội làm giàu từ sự phi lý trí của thị trường chứng khoán
